Omicron có khả năng lẩn tránh hàng rào kháng thể do vắc xin tạo ra
Nhân viên y tế chuyển bệnh nhân COVID-19 tới bệnh viện ở Coral Gables, gần Miami, Mỹ. Ảnh: AFP/TTXVN
Hiện ghi nhận tại hơn 60 nước trên thế giới, biến thể Omicron của virus SARS-CoV-2 gây bệnh COVID-19 đặt ra nguy cơ rất cao trên phạm vi toàn cầu khi có một số bằng chứng cho thấy biến thể này có khả năng "lẩn tránh" hàng rào kháng thể vắc xin tạo ra trong khi giới chuyên gia chưa có nhiều dữ liệu lâm sàng về độc lực của nó.
Cảnh báo trên do Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đưa ra trong báo cáo ngày 12/12. Trong báo cáo mới này, các chuyên gia y tế của WHO tái khẳng định đánh giá đầu tiên ngày 29/11 rằng nguy cơ liên quan đến biến thể Omicron vẫn rất cao. Có bằng chứng sơ bộ cho thấy Omicron có khả năng tránh hệ miễn dịch của cơ thể và tốc độ lây nhiễm cao, qua đó có thể khiến số ca mắc mới tiếp tục gia tăng với các hậu quả nghiêm trọng.
WHO dẫn một số bằng chứng ban đầu cho thấy số người bị tái nhiễm biến thể Omicron đã tăng tại Nam Phi. Theo WHO, mặc dù các nghiên cứu tại Nam Phi cho thấy biến thể Omicron có thể ít độc lực hơn biến thể Delta - hiện là biến thể thống trị toàn cầu, và tất cả các bệnh nhân nhiễm biến thể này ở châu Âu đều là thể nhẹ hoặc không triệu chứng, nhưng độc lực của Omicron vẫn là vấn đề đòi hỏi thời gian nghiên cứu kỹ lưỡng.
WHO nhấn mạnh ngay cả nếu độc lực của biến thể Omicron thấp hơn độc lực của biến thể Delta, dự kiến số người nhập viện sẽ tăng do số ca nhiễm bệnh tăng có thể khiến hệ thống y tế quá tải, dẫn tới nhiều ca tử vong hơn. Dự kiến trong những tuần tới, WHO sẽ công bố các báo cáo mới về biến thể này.
Trong diễn biến khác, các nhà khoa học thuộc Đại học Khoa học và Công nghệ Pohang (POSTECH) của Hàn Quốc đã phát triển một công nghệ chẩn đoán phân tử có thể phát hiện biến thể Omicron của virus SARS-CoV-2 trong vòng từ 20-30 phút. Theo nhóm nghiên cứu do Giáo sư Lee Jung-wook thuộc Khoa Công nghệ hóa chất dẫn đầu, công nghệ chẩn đoán phân tử có thể phân biệt các đột biến tại nucleotide base (đơn vị có chứa nitơ trong nucleotide), do vậy, có thể phát hiện ra biến thể Omicron mà phương pháp xét nghiệm PCR khó phát hiện.
Hiện nay, Trung tâm Phòng chống và Kiểm soát dịch bệnh Hàn Quốc (KCDC) đang sử dụng 3 phương pháp xét nghiệm để phát hiện các biến thể của virus SARS-CoV-2, gồm phân tích bộ gene, phân tích DNA (các đột biến như protein gai) và xét nghiệm PCR. Phương pháp xét nghiệm PCR hiện nay có thể phát hiện biến thể Delta nhưng không phát hiện được Omicron.
Công nghệ mới phát triển này không phải là phương pháp giải trình tự gene hay DNA, mà là phương pháp chẩn đoán phân tử. Công nghệ xét nghiệm đang sử dụng hiện nay chỉ "quét" được các vùng cụ thể của virus, trong khi công nghệ chẩn đoán phân tử được phát triển theo cách chỉ tạo ra phản ứng liên quan tới acid nucleic khi có sự tồn tại RNA của virus SARS-CoV-2, nhờ đó phát hiện nhanh biến thể.
Theo Giáo sư Lee Jung-wook, trong xét nghiệm PCR, biến thể Omicron có dấu hiệu rõ ràng về gene N, nhưng dấu hiệu yếu về gene S. Trong trường hợp nhiễm Omicron, cả gene N và gene S đều xác nhận dương tính, khiến cho khó phân biệt với các biến thể khác. Công nghệ chẩn đoán phân tử hoạt động theo cơ chế khác với xét nghiệm PCR, theo đó phát hiện biến thể Omicron hiệu quả.
Công nghệ xét nghiệm thông thường nhìn chung có thể xử lý 96 mẫu bệnh phẩm/thiết bị xét nghiệm, trong khi công nghệ mới này có thể xử lý tới hơn 125 mẫu bệnh phẩm trong vòng 30 phút. Ngoài ra, công nghệ mới không cần thiết bị chuyên dụng, do vậy có thể làm các bộ kit xét nghiệm một cách đơn giản và dễ dàng.
Việc sản xuất các bộ kit chẩn đoán dựa trên công nghệ mới này mất 4 ngày, do vậy, có thể ứng phó nhanh chóng cho dù xuất hiện một biến thể mới hay một virus mới trong tương lai. Theo Giáo sư Lee Jung-wook, công nghệ mới này có thể được đưa vào ứng dụng trong nửa cuối năm 2022 sau khi trải qua các thử nghiệm lâm sàng.
Tại Mỹ, ngày 13/12, Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) của Mỹ đã khuyến cáo công dân nước này tránh đi lại tới Ý, Greenland và Mauritius, viện dẫn các mối lo ngại liên quan tới dịch COVID-19.
Hiện CDC Mỹ đang liệt 84 điểm đến vào danh sách đi lại "Cấp độ 4" - nguy cơ rất cao, bao gồm gần như toàn bộ các nước tại châu Âu. Mỹ đã áp dụng các quy định mới, có hiệu lực từ ngày 6/12, trong đó yêu cầu các du khách quốc tế tới Mỹ phải có xét nghiệm âm tính với SARS-CoV-2 một ngày trước khi khởi hành.
Theo thống kê, trong ngày 13/12, Ý đã ghi nhận 98 trường hợp tử vong do COVID-19, tăng đáng kể so với con số 66 ca của một ngày trước đó. Tuy nhiên, theo Bộ Y tế nước này, số ca nhiễm mới theo ngày giảm từ mức 19.215 xuống 12.712 ca. Đến nay Ý đã ghi nhận tổng cộng 134.929 trường hợp tử vong liên quan đến COVID-19 kể từ khi đại dịch bùng phát vào tháng 2 năm ngoái. Đây là mức cao thứ hai ở châu Âu sau Anh và cao thứ 9 trên thế giới. Trên cả nước, số bệnh nhân COVID-19 tại Ý hiện là 5,24 triệu người.
Mỹ đã áp đặt các quy định mới, có hiệu lực từ ngày 6/12, yêu cầu du khách quốc tế đến bằng đường hàng không phải có kết quả xét nghiệm âm tính với virus SARS-CoV-2 trong vòng 24 giờ trước khi khởi hành. Theo quy định trước đây, thời hạn này là 72 giờ.
