Ðòn bẩy cho khu đô thị sáng tạo phía đông phát triển
TP Hồ Chí Minh cần có một công viên khoa học (CVKH) để thúc đẩy Khu đô thị sáng tạo tương tác cao phía đông thành phố phát triển. Công viên này đóng vai trò như là công cụ để chuyển dịch cơ cấu từ nền kinh tế công nghiệp sang nền kinh tế tri thức; là bến cảng công nghệ (technology port) thuận tiện cho xuất, nhập khẩu hàng hóa công nghệ cao (CNC), tạo cửa ngõ quan trọng trao đổi tri thức công nghệ, sản phẩm và dịch vụ hỗ trợ CNC…
TP Hồ Chí Minh cần có một công viên khoa học (CVKH) để thúc đẩy Khu đô thị sáng tạo tương tác cao phía đông thành phố phát triển. Công viên này đóng vai trò như là công cụ để chuyển dịch cơ cấu từ nền kinh tế công nghiệp sang nền kinh tế tri thức; là bến cảng công nghệ (technology port) thuận tiện cho xuất, nhập khẩu hàng hóa công nghệ cao (CNC), tạo cửa ngõ quan trọng trao đổi tri thức công nghệ, sản phẩm và dịch vụ hỗ trợ CNC…
Khu vực phía đông thành phố bao gồm quận 2, quận 9 và quận Thủ Ðức hiện hữu với tổng diện tích tự nhiên khoảng 21.000 ha, chiếm 10% diện tích và 12% tổng số dân TP Hồ Chí Minh. Khu vực này hiện đang sở hữu nhiều thế mạnh nổi trội, đó là nằm ở vị trí trung tâm miền Ðông Nam Bộ với hệ thống giao thông được đầu tư phát triển đồng bộ, thuận lợi để kết nối, hợp tác phát triển kinh tế với các địa phương lân cận như tuyến metro số 1, đường vành đai 3 (Mỹ Phước - Tân Vạn - Nhơn Trạch), tuyến cao tốc TP Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây, các tuyến giao thông đường thủy trên sông Sài Gòn, sông Ðồng Nai. Khu vực này cũng rất thuận lợi để phát triển ngành logistics phân phối vận chuyển hàng hóa bằng cách kết nối luồng vận chuyển đa phương thức bao gồm hàng hải (cụm cảng Cát Lái - Phú Hữu); đường sắt, đường bộ (cảng ICD Long Bình, bến xe Miền Ðông mới) và đường thủy nội địa…
Theo Giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc TP Hồ Chí Minh Nguyễn Thanh Nhã, tại khu vực phía đông thành phố, hệ sinh thái khởi nghiệp đã hình thành và phát triển mạnh mẽ, có sự tham gia của nhiều trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp, các quỹ đầu tư trong và ngoài nước, tạo được các sản phẩm mang hàm lượng khoa học CNC. Khu vực phía đông cũng đã hình thành các chuỗi giá trị gia tăng từ khâu nghiên cứu khoa học, nghiên cứu ứng dụng, thiết kế sản phẩm, sản xuất sản phẩm phụ trợ, sản xuất sản phẩm công nghiệp CNC, tiêu thụ sản phẩm và cung ứng dịch vụ. Trong đó, Khu công nghệ cao TP Hồ Chí Minh (SHTP) tại quận 9 và khu Ðại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh tại quận Thủ Ðức có vị trí chủ đạo, đóng vai trò quan trọng trong thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo của Khu đô thị sáng tạo tương tác cao phía đông thành phố.
SHTP hiện thu hút thành công nhiều tập đoàn, công ty công nghệ vào đầu tư sản xuất sản phẩm CNC như Intel, Nidec, Jabil, Sonion, Sanofi, FPT, Nipro, Datalogic, Samsung... với hàm lượng giá trị tạo ra từ nghiên cứu và phát triển (R&D) trong cơ cấu giá trị sản phẩm vượt gấp nhiều lần so với sản phẩm từ các khu công nghiệp khác của cả nước. SHTP hiện đã có các đầu tư giáo dục quốc tế và công ty sản xuất sử dụng CNC, là nền tảng cho phát triển kinh tế địa phương và đóng góp quan trọng vào tăng trưởng chung của thành phố. SHTP cũng đang tích cực triển khai giai đoạn 2 CVKH tại phường Long Phước, quận 9. Ðây là một trong những điểm nhấn đột phá về đổi mới sáng tạo, là tiền đề rất quan trọng cho Khu đô thị sáng tạo tương tác cao phía đông thành phố phát triển nhanh và bền vững.
PGS, TS Nguyễn Anh Thi, Trưởng ban Quản lý SHTP cho biết, CVKH ở SHTP rộng gần 200 ha với mục tiêu phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo với đầu ra là các sản phẩm CNC, giá trị gia tăng lớn. Các nhân tố tham gia vào hệ sinh thái CVKH gồm: Trường đại học, viện nghiên cứu, trung tâm nghiên cứu triển khai, các doanh nghiệp (DN), khu sản xuất thử nghiệm... CVKH cũng là địa chỉ cung cấp nguồn nhân lực CNC, là tác nhân chuyển biến thành nội lực quốc gia để tạo động lực sản xuất mới. Ðây cũng là nơi ươm tạo các DN non trẻ thành các DN đủ mạnh để gia nhập toàn cầu, tạo nền tảng thúc đẩy chuyển đổi mô hình tăng trưởng kinh tế của thành phố và cả nước phát triển bền vững trong quá trình hội nhập quốc tế. Ðồng thời, là nơi thu hút đội ngũ trí thức, nhân tài, các nhà khoa học trong và ngoài nước, DN đến làm việc, sáng tạo công nghệ. “Ðể thu hút tiềm lực khoa học công nghệ phục vụ cho mục tiêu đổi mới sáng tạo, quan trọng nhất là xây dựng cơ chế, chính sách cho các DN trong nước phát triển mạnh khi đầu tư vào CVKH. Cơ chế chính sách này phải đặc thù hơn, ưu đãi hơn so với các DN đang hoạt động tại SHTP hiện hữu” - PGS, TS Nguyễn Anh Thi nhấn mạnh.
Chủ tịch Hiệp hội Doanh nhân đầu tư Việt Nam - Hàn Quốc Trần Hải Linh đề xuất, ngoài các chính sách thu hút các DN trong nước vào CVKH, khu vực phía đông thành phố cần có cơ chế thu hút các tập đoàn tài chính, quỹ đầu tư quốc tế vào hoạt động. Các trung tâm nghiên cứu phát triển trong CVKH phải hợp tác chặt chẽ với các trường đại học để tạo ra các sản phẩm công nghệ mới mà xã hội đang cần với sự tham gia của các tập đoàn tài chính, quỹ đầu tư…
Nhiều chuyên gia cho rằng, việc hình thành và phát triển CVKH đang là xu hướng tất yếu của các nước trên thế giới. Những năm gần đây, các nước tiên tiến không ngừng đầu tư xây dựng và phát triển nhiều dạng mô hình khác nhau, từ các trung tâm đổi mới sáng tạo, ươm tạo hay CVKH, vùng đô thị khoa học công nghệ… Nhiều mô hình CVKH đã thành công và tạo động lực cho kinh tế phát triển tại Nhật Bản, Hàn Quốc, Xin-ga-po…
Theo kinh nghiệm của các nước có tiềm lực khoa học công nghệ phát triển hàng đầu thế giới, để một CVKH hoạt động có hiệu quả, phải thực hiện hài hòa năm yếu tố: Là nơi đáng sống (môi trường phát triển bền vững, cơ sở hạ tầng thuận lợi); có hệ sinh thái hoàn chỉnh (đầy đủ các tổ chức đầu tư, công nghệ, đào tạo, hỗ trợ không gian, dịch vụ, tư vấn, kết nối hiệu quả với các DN); có nguồn nhân lực chất lượng cao (kết nối được nhiều viện nghiên cứu, trường đại học); thu hút khu vực tư nhân (các tập đoàn lớn đầu tư) và nhận được hỗ trợ của Nhà nước (hỗ trợ về chính sách, môi trường kinh doanh, định hướng chiến lược lâu dài)…
