Ông trùm seri phim 'chủ tịch giả nghèo và cái kết' bị khởi tố về tội trốn thuế

Trong bối cảnh nền kinh tế số bùng nổ, sáng tạo nội dung trực tuyến trở thành ngành nghề mang lại thu nhập cao cho nhiều cá nhân. Tuy nhiên, không ít trường hợp đã tìm cách lách luật hoặc né tránh nghĩa vụ tài chính.

Vụ án Youtuber H.V.Đ. ở Thanh Hóa vừa khởi tố không chỉ dừng ở câu chuyện pháp lý cá nhân, mà còn phản ánh những thách thức lớn trong công tác thu thuế từ kinh tế số.

Trốn thuế trong thời đại số

Ngày 7/9, Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Thanh Hóa cho biết đã phê chuẩn quyết định khởi tố bị can, lệnh khám xét đối với H.V.Đ. (SN 1987, ngụ xã Thường Xuân, tỉnh Thanh Hóa) về tội “Trốn thuế” theo quy định tại khoản 1, Điều 200 Bộ luật Hình sự.

Trước đó, ngày 4/9, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Thanh Hóa đã ra quyết định khởi tố vụ án và khởi tố bị can. Theo kết quả điều tra ban đầu, từ tháng 1/2021 đến 9/2022, H.V.Đ. cùng một số cộng sự sản xuất các video ngắn với mô tuýp quen thuộc như: “Chủ tịch giả nghèo và cái kết”, “Bị người yêu coi thường và cái kết”… Các video này được đăng tải trên Youtube, thu hút lượng lớn người xem, từ đó mang lại doanh thu quảng cáo trực tiếp từ công ty chủ quản nền tảng.

Hậu trường nhiều bộ phim triệu view ra đời.

Với gần 2 triệu lượt đăng ký trên kênh Youtube chính, cùng nhiều kênh mạng xã hội khác cũng có hàng triệu lượt theo dõi, H.V.Đ. được xem là một trong những nhà sáng tạo nội dung có sức ảnh hưởng đáng kể. Doanh thu từ quảng cáo vì thế cũng không hề nhỏ, trở thành nguồn thu nhập chính.

Cơ quan điều tra xác định, ngoài một tài khoản ngân hàng Vietinbank đã kê khai nộp thuế, H.V.Đ. còn sử dụng nhiều tài khoản khác để nhận tiền quảng cáo. Trong quá trình này, bị can đã dùng chứng từ và tài liệu không phản ánh đúng giá trị giao dịch thực tế, nhằm giảm số thuế phải nộp. Tổng số tiền trốn thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân được xác định lên tới hơn 120 triệu đồng.

Tài khoản của H.V.Đ đã ở chế độ riêng tư.

Vụ việc cho thấy sự nghiêm khắc của cơ quan chức năng trước các hành vi gian lận thuế, đặc biệt trong lĩnh vực mới nổi như sáng tạo nội dung số.

Sự bùng nổ của các nền tảng như Youtube, TikTok, Facebook tạo nên nguồn thu nhập lớn cho hàng nghìn cá nhân tại Việt Nam. Nhưng cùng với đó, công tác thu thuế từ các nguồn này lại đối diện không ít khó khăn do đặc thù dòng tiền và việc quản lý tài khoản cá nhân chưa chặt chẽ.

‘Mảnh đất’ tỷ đô và khoảng trống thuế ?

Theo thống kê của Google, Temasek và Bain & Company, nền kinh tế số Việt Nam năm 2024 đã đạt quy mô khoảng 30 tỷ USD, dự báo có thể tăng gấp đôi vào năm 2030. Trong đó, mảng sáng tạo nội dung trực tuyến chiếm tỷ trọng lớn khi Việt Nam thuộc nhóm thị trường có lượng người dùng mạng xã hội cao nhất khu vực.

Doanh thu từ các nền tảng xuyên biên giới đổ về Việt Nam lên đến hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm. Chỉ riêng Youtube, năm 2023, Việt Nam nằm trong top 5 thị trường lớn nhất châu Á về số lượng video được tải lên và lượt xem. Điều này đồng nghĩa, hàng loạt cá nhân, tổ chức trong nước đã và đang nhận được khoản thu nhập khổng lồ từ nền tảng này.

Tuy nhiên, công tác thu thuế gặp thách thức lớn. Dù Bộ Tài chính và Tổng cục Thuế đã nhiều lần ban hành hướng dẫn, yêu cầu cá nhân có thu nhập từ Google, Facebook, TikTok… phải kê khai và nộp thuế, thực tế vẫn còn nhiều trường hợp cố tình né tránh. Một phần do thiếu hiểu biết pháp luật, nhưng phần khác là sự chủ động tìm cách che giấu dòng tiền.

Trường hợp H.V.Đ. ở Thanh Hóa chỉ là một ví dụ. Trước đó, cơ quan thuế từng công bố danh sách hàng trăm cá nhân có thu nhập từ quảng cáo trực tuyến nhưng chưa kê khai, với tổng số tiền trốn thuế hàng chục tỷ đồng. Đặc biệt, nhiều Youtuber và TikToker thu nhập hàng trăm triệu đồng mỗi tháng nhưng không đăng ký mã số thuế.

Về mặt kinh tế, việc trốn thuế không chỉ gây thất thu ngân sách Nhà nước mà còn tạo ra sự thiếu công bằng giữa các nhóm lao động. Người lao động truyền thống bị khấu trừ thuế đầy đủ, trong khi một số cá nhân trong lĩnh vực sáng tạo nội dung lại né tránh nghĩa vụ. Sự chênh lệch này có thể tạo ra tâm lý so sánh tiêu cực, ảnh hưởng đến niềm tin vào chính sách thuế.

Ở góc độ chính sách, các chuyên gia cho rằng, Việt Nam cần sớm xây dựng cơ chế quản lý dòng tiền xuyên biên giới chặt chẽ hơn. Một giải pháp là hợp tác với các ngân hàng thương mại để kiểm soát thu nhập từ nền tảng quốc tế chảy về tài khoản cá nhân. Đồng thời, nên tăng cường phối hợp với Google, Meta, TikTok để đối chiếu dữ liệu doanh thu với kê khai của người dùng.

Ngoài ra, việc tuyên truyền, nâng cao nhận thức cũng vô cùng quan trọng. Nhiều nhà sáng tạo nội dung trẻ coi việc nộp thuế là gánh nặng thay vì trách nhiệm công dân. Cần nhấn mạnh rằng, đóng thuế không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là cách họ góp phần xây dựng hạ tầng, dịch vụ công - chính những yếu tố gián tiếp tạo môi trường cho ngành sáng tạo số phát triển.

Cuối cùng, vụ việc Youtuber H.V.Đ. là lời nhắc nhở rõ ràng: thu nhập từ nền tảng số không còn là “vùng xám” ngoài tầm quản lý. Khi kinh tế số ngày càng chiếm tỷ trọng lớn, Nhà nước càng cần nhanh chóng hoàn thiện cơ chế quản lý thuế. Bởi nếu không, ngân sách sẽ tiếp tục thất thoát, trong khi một bộ phận cá nhân hưởng lợi lại không chia sẻ công bằng gánh nặng tài chính với xã hội.

Tiến Anh