Ông Trump không nên cứu Intel

Việc mua cổ phần Intel của chính phủ Mỹ là một sai lầm. Ảnh: WSJ.

Vào tuần trước, chính phủ Mỹ công bố sẽ đổi các khoản tài trợ từ Đạo luật Chips dành cho Intel để lấy cổ phần trong công ty. Theo ý kiến từ những người am hiểu, bao gồm Mike Schmidt, Giám đốc sáng lập và Todd Fisher, Giám đốc đầu tư của Văn phòng Chương trình CHIPS, đây là một chiến lược sai lầm.

Hiện tại, Mỹ gần như hoàn toàn phụ thuộc các loại chip tiên tiến từ Đài Loan để vận hành trí tuệ nhân tạo, hệ thống liên lạc và an ninh quốc gia. Vì thế, các khoản tài trợ, cho vay và ưu đãi thuế của Đạo luật Chips được đặt ra nhằm thu hẹp khoảng cách chi phí với hoạt động sản xuất chất bán dẫn ở châu Á và thúc đẩy đầu tư tại Mỹ.

Thông qua Chips Act, chính phủ Mỹ đang đầu tư vào an ninh quốc gia, tăng cường khả năng chống chịu của chuỗi cung ứng, chứ không phải dạng doanh thu tài chính. Quá trình đó đang được đẩy nhanh một mức đáng kinh ngạc.

Theo hai chuyên gia, kể từ khi Đạo luật Chips được thông qua, lượng đầu tư vào sản xuất điện tử tại Mỹ đã nhiều hơn cả 30 năm trước cộng lại, với con số hơn 500 tỷ USD. Cả 5 tập đoàn toàn cầu có khả năng sản xuất chip logic và bộ nhớ tiên tiến đều đang mở rộng hoạt động tại nước này.

Trong khi đó, mảng thiết kế chip cho máy tính và máy chủ mang về lợi nhuận nhiều nhất cho Intel, nhưng không đóng góp nhiều đến an ninh quốc gia. Ngược lại, mảng làm chip cho các công ty của Intel, trụ cột cho chiến lược này, năm 2024 lỗ hơn 13 tỷ USD và gần như không có khách hàng bên ngoài.

Trên hết, Intel hoàn toàn không gặp khó khăn trong việc huy động vốn trên thị trường công khai. Gần đây công ty đã nhận được khoản rót vốn 2 tỷ USD từ SoftBank. Do đó, việc chính phủ dùng tiền thuế để “mua cổ phần” là không cần thiết.

Thay vì nhận tài trợ, Intel phải chia cổ phần với chính phủ, vốn đi kèm với nhiều ràng buộc và chi phí rất cao. Điều này gây bất lợi về tài chính, rủi ro chính trị và phá vỡ cân bằng cạnh tranh quốc tế cho Intel trong cuộc đua với Samsung và TSMC, những công ty vừa đặt nhà máy tại các nước châu Á có chi phí thấp hơn, cũng như nhận tài trợ từ chính phủ tại các nước đó.

Thực tế hơn, giả sử Intel công bố sa thải nhân sự vào một năm bầu cử, dư luận sẽ thấy chính phủ kiếm lời từ sự mất việc làm của người dân. Hay khi hoạch định chiến lược bán dẫn, chính phủ sẽ phân tâm giữa bảo vệ lợi ích quốc gia và làm cổ đông doanh nghiệp.

Hai chuyên gia cho rằng, có khách hàng mới giải quyết được vấn đề thực sự của Intel. Quy trình sản xuất 18A hay công nghệ tiên tiến 14A đã thất bại trong việc thu hút khách ngoài, dẫn đến khó duy trì năng lực sản xuất cho Intel. Chính phủ có thể vận động phòng chống độc quyền chip AI để kéo hợp đồng thương mại về cho công ty.

Ngoài ra, để bảo vệ lợi ích của người dân khi nộp thuế, chính phủ cũng cần giao điều kiện cho công ty nhận đầu tư, và không đưa toàn bộ tiền một lần. Tuy nhiên, Schmidt cho rằng thỏa thuận hiện nay không còn những ràng buộc này nữa. Intel sẽ nhận tiền mặt ngay từ đầu, không cần chứng minh đã đạt mốc khách hàng, công nghệ hay sản xuất.

“Chúng tôi chắc chắn không làm mọi thứ đều đúng. Thậm chí, về nguyên tắc chúng tôi cũng không phản đối việc nắm giữ cổ phần”, hai chuyên gia về chương trình Chips cho biết. Cả hai lấy ví dụ khi một startup có ý nghĩa chiến lược đang cần vốn, việc chính phủ hỗ trợ cổ phần lúc này là rủi ro nhưng hợp lý trong dài hạn.

Tất cả các công cụ tiềm năng của chính sách công nghiệp đều có những mặt hạn chế. Việc chuyển đổi các khoản tài trợ của Intel thành cổ phần sẽ làm suy yếu năng lực cạnh tranh của Mỹ và đưa vào hệ thống những rủi ro chính sách mới, không cần thiết, liên quan đến việc chính phủ sở hữu doanh nghiệp trong nền kinh tế.

Nhật Tường