Ông Trump liên tiếp bị từ chối

Các đại học Mỹ từ chối bản thỏa thuận của ông Trump. Ảnh: Reuters.

Chính quyền của Tổng thống Donald Trump đang vấp phải làn sóng phản đối từ giới học thuật khi hàng loạt trường đại học danh tiếng tại Mỹ, trong đó có Đại học Virginia, Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), Đại học Brown, Đại học Pennsylvania và Đại học Southern California đồng loạt từ chối ký vào thỏa thuận nâng cao chất lượng học thuật trong giáo dục đại học.

Thỏa luận này được gửi đến 9 trường đại học Mỹ, được coi là một sáng kiến do Nhà Trắng quảng bá như bước đi nhằm “nâng cao chất lượng đại học Mỹ”. Tuy nhiên, thỏa thuận này lại bị đánh giá là công cụ gây sức ép chính trị lên các trường.

Liên tiếp bị từ chối

Đến nay, 5 trong số 9 trường được Nhà Trắng gửi lời mời đã chính thức từ chối ký kết, trong khi các trường khác vẫn im lặng. Nhiều lãnh đạo giáo dục nhận định rằng thỏa thuận của ông Trump mang tính chính trị nhiều hơn là học thuật, tạo tiền lệ nguy hiểm cho việc gắn điều kiện chính trị vào các nguồn tài trợ nghiên cứu.

Bản thỏa thuận dài 10 trang được Nhà Trắng gửi đến 9 trường đại học hàng đầu vào đầu tháng 10, kèm theo lời hứa “ưu tiên đặc biệt trong việc tiếp cận nguồn quỹ liên bang” cho những trường chấp thuận ký kết.

Đổi lại, các cơ sở giáo dục phải đồng ý với hàng loạt điều khoản của ông Trump như đóng băng học phí, giới hạn sinh viên quốc tế, loại bỏ yếu tố chủng tộc và giới tính trong tuyển sinh...

Tuy nhiên, phần lớn các trường đều cho rằng bản thỏa thuận này đang can thiệp vào quyền tự chủ đại học, vi phạm nguyên tắc xét duyệt dựa trên năng lực và tiềm ẩn nguy cơ hình thành hệ thống hai tầng trong cấp vốn liên bang.

Một số lãnh đạo học thuật cảnh báo, việc gắn tài trợ với điều kiện chính trị có thể khiến các dự án nghiên cứu quan trọng, thậm chí là những nghiên cứu có giá trị cứu người, bị từ chối chỉ vì trường không chịu ký vào thỏa thuận.

Trong thư gửi Bộ trưởng Giáo dục Linda McMahon và hai quan chức Nhà Trắng, quyền Hiệu trưởng Đại học Virginia Paul G. Mahoney khẳng định nhà trường không tìm kiếm bất kỳ sự đối xử đặc biệt nào để đổi lấy việc thực hiện những mục tiêu học thuật cốt lõi.

Ông cho biết nhà trường đồng ý với nhiều nguyên tắc trong thỏa thuận nhưng vẫn từ chối ký kết để bảo vệ tính độc lập học thuật và minh bạch trong tài trợ nghiên cứu.

Theo New York Times, Đại học Virginia trở thành trường công lập đầu tiên trong nhóm 9 trường từ chối đề xuất của chính quyền ông Trump, chỉ vài tháng sau khi cựu Hiệu trưởng James Ryan phải từ chức dưới áp lực từ Nhà Trắng vì có liên quan đến chính sách đa dạng, công bằng và hòa nhập (DEI) của trường.

MIT là trường đầu tiên từ chối bản thỏa thuận của ông Trump. Ảnh: NYtimes.

Tiếp tục lôi kéo

Khi ngày càng nhiều trường từ chối, Tổng thống Trump lại quyết định mở rộng lời mời ký kết thỏa thuận cho toàn bộ cơ sở giáo dục đại học trên cả nước, gọi đây là “cơ hội để khôi phục kỷ nguyên hoàng kim của giáo dục Mỹ".

Nhưng phản ứng của giới học thuật cho thấy điều ngược lại. Nhiều trường và tổ chức giáo dục đồng loạt phản đối, xem thỏa thuận là “sự kiểm soát của chính phủ đối với các quyền tự do cơ bản của đại học.

Liên minh gồm 35 tổ chức giáo dục đại học đã ra tuyên bố chung chỉ trích đề xuất này, cho rằng nó đi ngược lợi ích của các cơ sở, sinh viên, học giả và của cả quốc gia.

Trước làn sóng phản đối, Nhà Trắng vừa tìm cách lôi kéo, vừa xen kẽ đe dọa. Trong khi mời thêm các trường như Đại học Arizona State, Đại học Kansas và Đại học Washington tham dự cuộc họp trực tuyến để thảo luận về tầm nhìn chung, người phát ngôn Nhà Trắng Liz Huston cũng cảnh báo bất kỳ cơ sở giáo dục nào không chịu thực hiện các cải cách cần thiết sẽ đồng nghĩa với việc tự tước bỏ sự hỗ trợ của chính phủ trong tương lai.

Hai nguồn tin của Forbes và New York Times cho biết cuộc trao đổi hôm 17/10 diễn ra trong không khí thân thiện, và các quan chức trong chính quyền ông Trump tỏ ý sẵn sàng xem xét, điều chỉnh một số nội dung của bản thỏa thuận trong những tuần tới.

Cũng theo các nguồn tin trên, tỷ phú tài chính Marc Rowan, người được xem là kiến trúc sư của bản thỏa thuận gây tranh cãi, đã trực tiếp tham dự cuộc họp.

Thái An