OpenAI tạm dừng phát triển GPT-5: khoảng lặng cần thiết để xem xét kĩ hơn

Satya Nadella, giám đốc điều hành của Microsoft, người đã đặt cược lớn vào AI vài năm trước, tại Redmond vào ngày 7 tháng 2. (Ruth Fremson / The New York Times)

“Tôi nghĩ chúng ta có lý do để lo lắng về những vấn đề đang diễn ra hiện nay, mặc dù có thể nó chưa xảy ra trong 2 hoặc 3 năm tới”, Geoffrey Hinton, cây đại thụ trong ngành AI đã bày tỏ sự lo lắng về sức mạnh khó kiểm soát của trí tuệ nhân tạo. Mối bận tâm này của ông dường như phù hợp với một sự kiện quan trọng đang diễn ra gần đây: OpenAI, công ty tiên phong trong lĩnh vực này đã tạm dừng phát triển GPT-5 ngay sau thành công vượt bậc của Chatbot GPT-4.

Trước đó, cộng đồng AI thế giới đã đưa ra một bức thư kêu gọi tạm ngừng phát triển Chatbot AI trong 6 tháng vì những quan ngại về vấn đề đạo đức và rủi ro tiềm ẩn cho con người.

OpenAI và nỗ lực kiểm soát sức mạnh của trí tuệ nhân tạo

Chỉ trong vòng vài tháng gần đây, những gã khổng lồ công nghệ đã cùng nhau tạo nên một cuộc đua khốc liệt để làm chủ thị trường Chatbot sử dụng trí tuệ nhân tạo. Cả Microsoft với Bing và Google với Bard đều dành nguồn lực và sự đầu tư vô cùng lớn vào lĩnh vực này, bất chấp những cảnh báo và lo lắng. OpenAI, công ty sở hữu Chatbot GPT cũng tự hào với hàng trăm triệu người dùng mỗi ngày. Bên cạnh đó, Amazon, Apple, Baidu… cũng đang nhăm nhe chuẩn bị vào cuộc.

Lời kêu gọi tạm dừng phát triển AI này đã gây được tiếng vang với nhiều người trong cộng đồng nghiên cứu, bao gồm Gary Marcus, giáo sư Tại Đại học New York, người ủng hộ tinh thần làm chậm sự phát triển AI của bức thư. Suresh Venkatasubramanian, giáo sư Tại Đại học Brown, nhấn mạnh sự cần thiết phải thảo luận rộng hơn, chỉ ra sự tập trung sức mạnh phát triển AI chỉ trong một vài công ty.

Tạm dừng phát triển AI của OpenAI: Một bước đi đúng đắn hay quá thận trọng?

Trong một sự kiện lớn tại MIT, giám đốc điều hành Open AI, Sam Altman, đã xác nhận việc dừng đào tạo GPT-5, phiên bản “tin đồn” tiếp theo của GPT-4. Altman cũng bày tỏ quan ngại về việc bức thư ngỏ thiếu các yếu tố kĩ thuật và không đề cập đến nỗ lực đảm bảo tính an toàn.

Quyết định này đã gây nên làn sóng tranh cãi. Các chuyên gia cho rằng hành động của OpenAI là có trách nhiệm. Trong khi người khác coi đây chỉ là bước lùi tạm thời cho xu hướng thống trị của AI.

Thông báo này của Open AI đã gây nên tiếng vang trong toàn ngành công nghệ, thúc đẩy cuộc trao đổi sâu rộng về những rủi ro của AI cho nhân loại. Càng ngày càng có nhiều lo ngại rằng cuộc chạy đua giành ngôi vị thống trị AI sẽ làm những vấn đề về đạo đức và các biện pháp bảo mật an toàn bị xem nhẹ. Những công ty công nghệ lớn cần phải xem xét cẩn trọng tiềm năng còn chưa được khai phá về trí tuệ nhân tạo.

Cuộc đua phát triển các hệ thống AI mạnh mẽ làm dấy lên sự cạnh tranh gay gắt giữa các công ty công nghệ lớn, nhưng cũng đi kèm với hậu quả. Khi các công ty cố gắng vượt qua nhau để phát hành các hệ thống AI tiên tiến hơn, họ có nguy cơ bỏ qua các cân nhắc về đạo đức và an toàn. Việc chạy đua AI bất chấp mọi cảnh báo có thể dẫn tới những hậu quả khôn lường, tác động to lớn và lâu dài đến nhân loại.

Thông tin sai lệch trở thành một trong những mối quan tâm lớn nhất đối với AI. Các mô hình càng trở nên mạnh mẽ và phổ biến, chúng càng dễ lan truyền thông tin thiếu chính xác và thiên kiến. Nếu không được giám sát và quản lý thích hợp, các hệ thống AI có thể bị lợi dụng để khai thác vào mục đích độc hại, gây ra hàng loạt hậu quả tiêu cực như thao túng chính trị, làm xói mòn niềm tin thể chế…

Sức mạnh phát triển AI đang nằm trong tay một số ít công ty công nghệ lớn. Điều này dấy lên một số câu hỏi về quyền truy cập thông tin, tính minh bạch và giới hạn của việc kiểm soát. Khi chỉ có một vài tổ chức sở hữu nguồn lực và khả năng để phát triển các hệ thống AI tiên tiến, điều này khiến chúng ta lo ngại về việc phân phối công bằng các lợi ích của AI và nguy cơ về những hành vi độc quyền.

Việc kêu gọi tạm dừng phát triển AI đã nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết nhằm đánh giá lại tình hình phát triển của trí tuệ nhân tạo. Các nhà nghiên cứu, nhà hoạch định chính sách và các nhà lãnh đạo trong ngành công nghiệp phải suy ngẫm thêm để tìm giải pháp cho các rủi ro tiềm ẩn như phát triển giao thức an toàn, kiểm soát AI chặt chẽ và đảm bảo các hệ thống AI được thiết kế có trách nhiệm hơn.

Việc OpenAI dừng phát triển GPT-5 đã mở đường cho một khoảng lặng ngắn ngủi nhưng cần thiết, để giới công nghệ có thể ngồi lại và suy nghĩ sâu sắc hơn về tương lai của AI và ý nghĩa đối với con người. Bằng cách thừa nhận các nguy cơ, cộng đồng phải định hình một tương lai đáng tin cậy và bền vững hơn cho ngành công nghiệp. Các công ty công nghệ lớn cần xem xét đến hệ lụy xã hội và hậu quả của những tiến bộ của AI. Một cuộc đối thoại sâu sắc cần được hình thành, cộng đồng AI phải cùng đảm bảo tương lai công nghệ phát triển mạnh mẽ và có lợi cho thế giới.

Con đường nào cho tương lai: Cân nhắc kỹ lưỡng về chi phí và lợi ích

Khi công nghệ tiếp tục phát triển với tốc độ chóng mặt, xã hội phải vật lộn với những lợi ích và cạm bẫy tiềm năng. Các vấn đề đáng báo động gồm sự phụ thuộc của người dùng vào những thông tin sai lệch do chatbot cung cấp, ứng dụng chatbot trong giáo dục, vấn đề an ninh quốc gia, dùng AI sai mục đích…

Chúng ta vẫn phải đối mặt với những thách thức từ hệ thống AI hiện có, ngay cả khi lệnh cấm phát triển AI được ban hành. Khả năng mở rộng của GPT-4 và những tác động của nó khiến các nhà hoạch định chính sách cần triển khai phương án thiết thực, nhằm quản trị việc sử dụng của người dùng và đạo đức của AI.

Sự lo lắng của Geoffrey Hinton, một trong những biểu tượng của thế giới AI, thật sự đáng lưu ý. Quyết định tạm dừng phát triển GPT-5 của OpenAI như một tiếng chuông báo hiệu một khoảng lắng cần thiết, để thế giới đánh giá lại con đường chúng ta đang đi không phải trả giá bằng toàn bộ nền văn minh mà con người từng bước xây dựng.

Hoài An