Petrolimex thoái vốn, PGBank bị tác động như nào lên hoạt động kinh doanh?

VNDirect vừa công bố báo cáo phân tích PGBank với chủ đề "11 năm tìm kiếm đối tác đã đến hồi kết".

11 năm liên tục tìm kiếm đối tác

GBank được thành lập năm 1993 dưới tên Ngân hàng TMCP Nông thôn Đồng Tháp Mười với số vốn điều lệ ban đầu 700 triệu đồng. Sau khi đi vào hoạt động 12 năm, đến năm 2005, Tổng Công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex, PLX) tham gia góp vốn vào Ngân hàng, chính thức trở thành cổ đông chiến lược lớn và đổi tên thành Ngân hàng TMCP Xăng dầu Petrolimex (PGBank, PGB). Đến năm 2013, ngân hàng chính thức trở thành tổ chức giao dịch công khai trên sàn UPCoM với hơn 300 triệu cổ phiếu được giao dịch với mức giá 10.000 đồng/cp.

Việc có Petrolimex là cổ đông lớn đã hỗ trợ ngân hàng rất nhiều trong hoạt động kinh doanh. Từ năm 2013, PGBank đã tận dụng lợi thế mạng lưới của Petrolimex (gồm hơn 2.600 trạm xăng) để triển khai dịch vụ Flexipay cho phép khách hàng có thể chuyển tiền tại các cửa hàng xăng dầu (CHXD). Ngoài ra, PGBank cũng hợp tác với 184 công ty con và đối tác của Petrolimex, từ đó tiếp cận được nguồn khách hàng cá nhân qua dịch vụ thanh toán lương cho cán bộ nhân viên của tập đoàn, đem đến nguồn vốn tiền gửi không kỳ hạn cho ngân hàng.

Tại thời điểm cuối năm 2022, vốn điều lệ của PGBank đạt 3.000 tỷ đồng – thuộc mức thấp nhất trong số các ngân hàng có cùng quy mô. Lý giải cho điều này là từ năm 2012, Petrolimex đã lên kế hoạch về việc thoái vốn tại PGBank để tập trung kinh doanh các mảng cốt lõi. Tuy nhiên, thương vụ này đã kéo dài đến gần 11 năm mà PGBank vẫn chưa thể tìm thấy đối tác chiến lược thích hợp, dẫn đến việc trì hoãn của ngân hàng trong việc thực hiện tăng vốn mở rộng quy mô.

Sau 3 năm đàm phán, đến năm 2015, VietinBank (CTG) đã trình cổ đông kế hoạch sáp nhập PGBank với tỷ lệ hoán đổi 1:0,9 (1 cổ phiếu PGB sẽ được đổi 0,9 cổ phiếu CTG). Tuy nhiên, kế hoạch này đã không được NHNN chấp thuận và bị hủy vào phút chót.

Sau đó, HDBank (HDB) là ngân hàng thứ 2 tiến tới bước đàm phán gần cuối với PGBank khi hai bên cũng đã thông qua tỷ lệ hoán đổi cổ phiếu (1 cổ phiếu PGB đổi lấy 0,621 cổ phiếu của HDB). Tuy nhiên, cũng như thương vụ trên, mặc dù hồ sơ xin chấp thuận nguyên tắc đã được NHNN thông qua vào năm 2018, nhưng đến năm 2021, cơ quan quản lý vẫn chưa chính thức chấp thuận cho giao dịch sáp nhập giữa hai bên khiến quá trình sáp nhập bị trì hoãn và kéo dài.

Trước tình hình đó, cả HDBank và PGBank đều trình cổ đông chấm dứt giao dịch sáp nhập tại đại hội cổ đông năm 2021 do thời gian thương vụ kéo dài, ảnh hưởng tiêu cực tới hoạt động của cả hai ngân hàng.

Tới đầu năm 2021, thị trường kỳ vọng về việc MSB sẽ thực hiện sáp nhập với PGBank khi nguyên Phó tổng giám đốc MSB được bổ nhiệm làm quyền Tổng giám đốc tại PGBank. Không chỉ vậy, một số các lãnh đạo của MSB cũng được điều chuyển sang PGBank để nắm các vị trí chủ chốt. Tuy nhiên, phải đến tận ĐHCĐ năm 2023, MSB mới trình ĐHCĐ thông qua việc sáp nhập một TCTD là một NHTM đang hoạt động tại Việt Nam, mục đích nhằm tận dụng hệ thống mạng lưới, nhân sự hướng tới việc tăng quy mô ngân hàng.

Với kế hoạch thoái vốn lần này, Petrolimex thực hiện thoái vốn toàn bộ phần sở hữu tại PGBank (120 triệu cổ phần – tương ứng với 40% sở hữu) theo hình thức đấu giá công khai, với mức giá khởi điểm 21.300 đồng/cp – tương ứng với P/B đạt khoảng 1,2 lần cho năm 2022. Kết quả đấu thầu vừa qua có 4 nhà đầu tư trúng giá, trong đó 3 tổ chức và 1 cá nhân. Giá trúng cao nhất là 21.500 đồng/cp, chỉ cao hơn 200 đồng/cp so với giá khởi điểm 21.300 đồng/cp. Giá trúng bình quân là 21.400 đồng/cp, tương ứng tổng giá trị cổ phần bán được là 2.568 tỷ đồng.

Việc phụ thuộc vào tập khách hàng Petrolimex khiến thương vụ thoái vốn này làm dấy lên lo ngại về tình hình hoạt động kinh doanh của PGBank trong tương lai. Các khoản tiền gửi, khoản vay, bảo lãnh phát hành, hay dịch vụ thanh toán tại các trạm xăng sẽ bị tác động trực tiếp từ thương vụ này.

Trước tình hình này, từ đầu năm 2022, PGBank cũng chính thức dừng triển khai dịch vụ chuyển tiền nhanh Flexipay tại các điểm giao dịch là các cửa hàng xăng dầu, văn phòng trực thuộc Petrolimex. Đồng thời, PGBank đã chủ động thực hiện chuyển dịch mạng lưới khách hàng sang các doanh nghiệp khác ngoài Petrolimex khi mà cuối năm 2022, tỷ trọng dư nợ thực tế của các công ty Petrolimex trên tổng dư nợ của PGBank chỉ còn chiếm 2,37%.

Tuy nhiên, tỷ trọng tiền gửi không kỳ hạn đến từ Petrolimex và nhóm các công ty liên quan vẫn chiếm tỷ trọng đến 23% tổng tiền gửi không kỳ hạn của ngân hàng tại cuối năm 2022.

Vì sao kế hoạch kinh doanh 2023 tăng trưởng thấp?

Sang năm 2023, PGBank đặt kế hoạch cho vay đạt 35.881 tỷ đồng (+23,5% so cùng kỳ), tổng thu nhập hoạt động đạt 1,785 tỷ đồng (+18% so cùng kỳ); và lợi nhuận trước thuế đạt 530 tỷ đồng (+4,7% so cùng kỳ).

Nguyên nhân cho việc tăng trưởng lợi nhuận thấp hơn so với tăng trưởng doanh thu do PGBank dự đoán năm 2023 sẽ tiếp tục khó khăn với tình hình biến động vĩ mô trong và ngoài nước, dẫn đến chi phí tín dụng tăng mạnh, làm giảm lợi nhuận.

Cũng cần lưu ý, tính đến cuối 2022, PGBank vẫn là một ngân hàng quy mô nhỏ với tổng tài sản chỉ 49 nghìn tỷ đồng. Chất lượng tài sản của PGBank vẫn chưa ghi nhận nhiều sự cải thiện: tỷ lệ nợ xấu NPL của PGBank vẫn ở mức cao so với các ngân hàng niêm yết cùng quy mô (2,6% vào thời điểm cuối 2022) và tỷ lệ bao nợ xấu LLR rất thấp chỉ 38%.

Tăng trưởng tín dụng khá khiêm tốn chỉ 4% so cùng kỳ do mảng cho vay chính là khách hàng doanh nghiệp giảm 7,5%, trong khi cho vay khách hàng cá nhân tăng 30% (tỷ trọng tăng lên mức 46% từ mức 35% trong 2021). Nhờ mở rộng lĩnh vực cho vay khách hàng cá nhân, NIM của ngân hàng đã có sự cải thiện đáng kể lên 2,9% từ mức 2% trong năm 2021.

PGBank ghi nhận lợi nhuận ròng năm 2022 đạt 404 tỷ đồng (+56,2% so cùng kỳ) chủ yếu nhờ NIM tăng 90 điểm cơ bản và chi phí hoạt động giảm đáng kể (CIR giảm còn 49% từ mức 57% trong năm 2021).

Hiện tại, PGBank đã mở rộng mạng lưới khách hàng sang nhiều doanh nghiệp khác ngoài Petrolimex và các công ty liên quan đến Petrolimex để đa dạng hóa khách hàng và giảm thiểu rủi ro tập trung. Đối với cho vay cá nhân (44% tổng cho vay), PGBank chủ yếu tập trung vào mảng cho vay mua nhà (63% danh mục).

Minh An