PGS, TS Trần Đắc Phu: Ngăn chặn nguy cơ lây lan bệnh đậu mùa khỉ

PGS, TS Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế.

Nguy cơ bùng phát dịch đậu mùa khỉ thấp

Sự xuất hiện liên tiếp các bệnh truyền nhiễm như Covid-19, sốt xuất huyết, Adenovirus và bệnh đậu mùa khỉ là điều đáng lo ngại. Nguy cơ “dịch chồng dịch” là hiện hữu.

Theo PGS, TS Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, Việt Nam luôn có sự lưu hành của nhiều bệnh truyền nhiễm. Nếu chúng ta quan tâm khống chế và kiểm soát được từng bệnh thì cũng không vấn đề gì, ngại nhất là chỉ để ý đến bệnh dịch này mà không quan tâm phòng, chống bệnh dịch khác, khi dịch đã lan rộng khó mà giải quyết được.

"Thí dụ trong lúc này quan tâm hàng đầu phải là phòng, chống dịch sốt xuất huyết", ông Phu nói.

Về bệnh đậu mùa khỉ, hiện nay nước ta mới phát hiện 1 ca bệnh. Việc phát hiện ca bệnh đậu mùa khỉ tại Việt Nam là điều không hề bất ngờ vì có sự giao lưu, du lịch quốc tế, đặc biệt, vẫn có những người dân đến và đi về từ nơi có dịch. Chỉ trong vòng 24 giờ, một dịch bệnh ở nơi xa xôi nhất có thể về tới Việt Nam và ngược lại.

Ca bệnh đậu mùa khỉ đầu tiên đã được phát hiện ngay và được cách ly để tránh lây lan ra cộng đồng. Thêm vào đó, trong thời gian vừa qua, bệnh đậu mùa khỉ vẫn chủ yếu lây lan trong 1 quần thể hẹp, thí dụ như lây lan qua việc quan hệ tình dục đồng giới.

"Do đó, người dân không nên quá hoang mang trước thông tin này. Tôi cho rằng nguy cơ bùng phát dịch bệnh tại Việt Nam là thấp", ông Phu chia sẻ.

Dấu hiệu điển hình và nhóm nguy cơ cao

Hai dấu hiệu điển hình phân biệt đậu mùa khỉ với bệnh khác là nổi bọng nước và nổi hạch. Nếu có thêm yếu tố dịch tễ, cần đi khám và xét nghiệm để xác định.

Người dân không nên quá hoang mang trước thông tin này. Tôi cho rằng nguy cơ bùng phát dịch bệnh tại Việt Nam là thấp.

PGS, TS Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng

Đậu mùa khỉ là bệnh nhiễm trùng do virus, do đó có thể có các biểu hiện như sốt, đau người, mệt mỏi và điển hình là các sốt phát ban bọng nước. Các bọng nước là triệu chứng có thể xuất hiện ở nhiều bệnh, như đậu mùa, thủy đậu, zona nhưng bọng nước ở đậu mùa khỉ có kèm theo triệu chứng nổi hạch.

Thêm vào đó, cần phân biệt đậu mùa khỉ với các bệnh khác dựa trên yếu tố dịch tễ như đi từ vùng dịch về hoặc có tiếp xúc với người bị bệnh hay không. Đặc biệt, chúng ta cần xét nghiệm để xác định bệnh.

Có nhiều bệnh có triệu chứng tương tự nhau, như sốt có thể là sốt do cúm A hoặc do sốt xuất huyết và đậu mùa khỉ cũng có triệu chứng này.

Để phân biệt với thủy đậu, ông Phu nhấn mạnh: "Bọng nước ở đậu mùa khỉ có thể mọc từ mặt, lan xuống toàn bộ cơ thể. Thêm vào đó, bọng nước có thể không xuất hiện sẹo sâu như đậu mùa".

Theo chuyên gia này, nhóm quan hệ tình dục đồng giới là nhóm có nguy cơ cao, nhưng nhóm chuyển nặng vẫn nằm trong nhóm dễ bị tổn thương như phụ nữ có thai, người già, người mắc bệnh nền,...

Nhóm người này là đối tượng nguy cơ cao không chỉ khi mắc đậu mùa khỉ mà còn nhiều bệnh khác do virus bởi họ có sức miễn dịch kém. Trong khi đó, nhiễm virus đều làm cho hệ miễn dịch bị suy giảm và những ai có hệ miễn dịch kém, sức chống đỡ bệnh sẽ kém đi và bị ảnh hưởng.

Biến chứng của đậu mùa khỉ không phức tạp như bệnh đậu mùa. Trước đây có rất nhiều người bị mù mắt do nhiễm đậu mùa hoặc có các sẹo rỗ vĩnh viễn trên da.

Để phòng tránh đậu mùa khỉ, tốt nhất là cắt đứt đường lây. Do đó, mọi người nên đeo khẩu trang, khi hắt hơi nên che miệng lại giống như cách phòng, chống Covid-19.

Đối với đậu mùa khỉ, chỉ ở những trường hợp nặng sẽ gây ra viêm hệ thống như suy gan, suy thận. Đây cũng là biến chứng có thể gặp ở những căn bệnh lây nhiễm do virus nói chung.

Chưa khuyến cáo sử dụng vaccine đậu mùa khỉ

PGS, TS Trần Đắc Phu cho hay, chúng ta đã thanh toán được bệnh đậu mùa từ những năm 80 của thế kỷ trước nhờ có vaccine. Cho tới nay, không còn ca bệnh đậu mùa nào còn tồn tại. Vaccine đậu mùa này có thể dùng được để phòng tránh đậu mùa khỉ.

"Cũng có những vaccine thế hệ mới được sử dụng nhưng chỉ trong phạm vi hẹp. WHO chưa khuyến cáo sử dụng rộng rãi loại vaccine này. Việt Nam cũng chưa khuyến cáo sử dụng vaccine đậu mùa khỉ vì nguy cơ bùng phát lây lan chưa thực sự lớn", ông Phu nói.

Để phòng tránh đậu mùa khỉ, tốt nhất là cắt đứt đường lây. Do đó, mọi người nên đeo khẩu trang, khi hắt hơi nên che miệng lại giống như cách phòng, chống Covid-19. Người dân cũng nên sát khuẩn tay thường xuyên, giữ phòng ở luôn thông thoáng, vệ sinh chăn ga gối đệm…

Nếu lỡ tiếp xúc với người nghi nhiễm đậu mùa khỉ, mọi người cần theo dõi trong vòng 14-21 ngày xem có xuất hiện các triệu chứng của bệnh hay không. Khi có triệu chứng, cần tới cơ sở y tế để được xét nghiệm.

Trong thời gian này, nên dùng các biện pháp phòng tránh lây lan như đeo khẩu trang. Trường hợp này chưa cần cách ly mà chỉ cần theo dõi y tế.

THIÊN LAM