PGS.TSKH Đặng Huy Huỳnh: Kinh tế và môi trường phải gắn kết chặt chẽ

GS.TSKH Đặng Huy Huỳnh, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam, là người Việt Nam đầu tiên được vinh danh danh hiệu Anh hùng Đa dạng Sinh học ASEAN năm 2017 tại Philippines. Trong cuộc trò chuyện với PV Tạp chí Kinh tế môi trường, GS.TSKH Đặng Huy Huỳnh đã chia sẻ những suy tư sâu lắng về những thách thức môi trường cấp bách, cũng như những giải pháp thiết thực hướng tới phát triển kinh tế xanh, bền vững cho đất nước.

GS.TSKH Đặng Huy Huỳnh, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam.

Bảo tồn để phát triển, phát triển để bảo tồn

Thưa Giáo sư, ông đánh giá như thế nào về những thách thức mà Việt Nam đang đối mặt trong việc kết hợp giữa bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế?

GS.TSKH Đặng Huy Huỳnh: Từ khi Cách mạng Tháng Tám thành công năm 1945 và nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời ngày 2/9, Bác Hồ và Chính phủ ta đã nhấn mạnh: Độc lập, tự do và hạnh phúc phải đi đôi với phát triển kinh tế. Tuy nhiên, nếu phát triển kinh tế mà không nắm vững quy luật hài hòa giữa kinh tế, môi trường tự nhiên và môi trường xã hội, chúng ta sẽ đối mặt với những hệ quả nghiêm trọng: kinh tế không bền vững, sức khỏe cộng đồng bị đe dọa và hạnh phúc dân tộc không trọn vẹn.

Phát triển là quy luật khách quan, nhưng phải diễn ra trong môi trường phù hợp. Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, kinh tế và môi trường phải gắn kết chặt chẽ. Muốn phát triển kinh tế bền vững, chúng ta phải bảo vệ môi trường. Điều này đòi hỏi chính sách từ Đảng, Nhà nước, cơ chế thị trường, công nghệ tiên tiến và trí tuệ con người.

Cụm từ “bảo tồn để phát triển, phát triển để bảo tồn” nghe đơn giản nhưng thực hiện không dễ dàng. Nó cần có chiến lược dài hạn, đường lối rõ ràng và hành động cụ thể để cân bằng giữa khai thác tài nguyên và bảo vệ sức khỏe cộng đồng, văn hóa dân tộc.

Kinh tế phát triển phụ thuộc vào tri thức, kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, khoa học công nghệ để khai thác tiết kiệm tài nguyên. Chủ trương “tăng trưởng xanh, kinh tế xanh” của Nhà nước chính là hướng đi đúng đắn, giúp khai thác tài nguyên mà không làm kiệt quệ chúng, đảm bảo cho thế hệ mai sau.

Với kinh nghiệm chủ trì nhiều đề tài nghiên cứu cấp Nhà nước, xin Giáo sư chia sẻ những bài học kinh nghiệm để hỗ trợ xây dựng mô hình kinh tế tuần hoàn và bảo tồn tài nguyên sinh vật, góp phần vào định hướng kinh tế xanh của Việt Nam.

GS.TSKH Đặng Huy Huỳnh: Không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn cầu, ô nhiễm không khí, biển, suy thoái đa dạng sinh học và biến đổi khí hậu đang ngày càng nghiêm trọng.

Từ đầu năm tới nay nhiều cơn bão đã ảnh hưởng trực tiếp tới nước ta, các hiện tượng thiên tai khốc liệt gây thiệt hại nặng nề. Hậu quả của hiện tượng nóng lên toàn cầu do con người gây ra, dẫn đến nước biển dâng, băng tan, thay đổi khí hậu bất thường, đe dọa tính mạng con người và thiệt hại lớn về kinh tế.

Phát triển là quy luật khách quan không thể đảo ngược. Nếu không phát triển, đất nước không tồn tại, nhưng cần kiểm soát để phù hợp với tài nguyên: tài nguyên không tái tạo như khoáng sản và tài nguyên tái tạo như đa dạng sinh học.

Các nước công nghiệp hóa từng phá rừng, dẫn đến suy giảm sinh học, cạn kiệt tài nguyên - đây là bài học đắt giá cho Việt Nam. Trước đây, tài nguyên đa dạng sinh học nước ta rất phong phú với rừng bao phủ hầu hết các khu vực. Ngay cả TP Hà Nội, trước đây các huyện cũ cũng từng có rừng, nhưng quá trình phát triển, đô thị hóa đã làm mất đi nhiều.

Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều bộ luật quan trọng như Luật Bảo vệ Môi trường 2020 (sửa đổi), Luật Lâm nghiệp 2017, Luật Thủy sản, Luật Quy hoạch, Luật Đất đai, thậm chí Luật Du lịch và Công nghiệp. Tất cả đều nhấn mạnh đến bảo vệ môi trường, bảo tồn các tài nguyên thiên nhiên, bảo tồn đa dạng sinh học. Từ 2010-2020, Nhà nước triển khai Chiến lược Kinh tế xanh và Kinh tế tuần hoàn rất kịp thời.

Bài học cốt lõi theo tôi là áp dụng kinh tế tuần hoàn để tái sử dụng tài nguyên. Ví dụ, trước đây nông dân đốt rơm rạ sau vụ lúa gây ô nhiễm nặng; nay biến chúng thành phân bón, vật liệu hữu ích. Về rác thải, đặc biệt là rác thải nhựa, nếu áp dụng tốt sẽ giảm đáng kể gánh nặng môi trường, hỗ trợ bảo tồn tài nguyên sinh vật và định hướng kinh tế xanh.

VIASEE - Cầu nối giải quyết các vấn đề kinh tế môi trường

Với vai trò Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam, Giáo sư đánh giá ra sao về tiềm năng hợp tác giữa các tổ chức khoa học và Hội Kinh tế môi trường Việt Nam nhằm thúc đẩy chính sách kinh tế xanh trong tương lai?

GS.TSKH Đặng Huy Huỳnh:Hội Kinh tế môi trường Việt Nam đã có một hành trình quan trọng, như một cầu nối giữa các ngành nghề, cơ quan và cộng đồng, nhằm cùng giải quyết các vấn đề kinh tế môi trường. Hội đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận, góp phần nâng cao nhận thức và thúc đẩy hành động thực tiễn.

"Hội Kinh tế môi trường Việt Nam nên ưu tiên các chương trình hợp tác với các cơ quan khoa học, trường đại học, viện nghiên cứu, đặc biệt là doanh nghiệp trong nước và quốc tế", GS.TSKH Đặng Huy Huỳnh

Để khai thác tối đa tiềm năng, tôi cho rằng Hội Kinh tế môi trường Việt Nam tiếp tục đẩy mạnh hợp tác với các cơ quan khoa học, trường đại học, viện nghiên cứu, đặc biệt là doanh nghiệp trong nước và quốc tế. Hiện nay, nhiều doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nước ngoài, đang sử dụng lượng lớn tài nguyên, mang lại lợi ích kinh tế, song cũng gây tác động tiêu cực đến môi trường. Hội Kinh tế môi trường Việt Nam nên ưu tiên các chương trình hợp tác với họ, tập trung vào chia sẻ công nghệ xanh và giám sát trách nhiệm xã hội, từ đó hướng tới phát triển kinh tế bền vững và giảm thiểu tác hại môi trường.

Giáo sư kỳ vọng gì vào Hội Kinh tế môi trường Việt Nam trong việc định hình chính sách quốc gia về phát triển xanh?

GS.TSKH Đặng Huy Huỳnh: Với 25 năm kinh nghiệm và sự nhiệt huyết của đội ngũ lãnh đạo cũng như hội viên, tôi tin rằng Hội Kinh tế môi trường Việt Nam sẽ tiếp tục phát huy vai trò tiên phong, định hình các chính sách quốc gia về phát triển xanh bằng cách thúc đẩy sự hài hòa giữa kinh tế và môi trường. Hội cần trở thành tiếng nói truyền cảm hứng mạnh mẽ, nâng cao nhận thức cho người dân, cán bộ và chính quyền địa phương, đồng thời dẫn dắt các sáng kiến giám sát, quản lý và khai thác bền vững tài nguyên thiên nhiên. Qua đó, Hội sẽ góp phần kiến tạo một tương lai thịnh vượng, nơi người dân cả nước được hưởng lợi từ sự cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ di sản thiên nhiên.

Tôi tin tưởng sâu sắc rằng Hội sẽ không chỉ đáp ứng mà còn vượt qua kỳ vọng, xứng đáng với niềm tin của cộng đồng.

Xin cảm ơn GS.TSKH Đặng Huy Huỳnh!

Bảo Loan (Thực hiện)