Phá vỡ thế lưỡng đảng trên chính trường Cộng hòa Ireland

Lãnh đạo Đảng Sinn Fein ăn mừng chiến thắng

Kết quả bất ngờ là bởi từ trước đến nay, lịch sử chính trường CH Ireland là lịch sử lưỡng đảng, tức là có hai đảng phái chính trị truyền thống lớn nhất là Đảng Fianna Fail và Đảng Fine Gael. Hai đảng này đã thay nhau cầm quyền trong suốt nhiều thập kỷ qua tại CH Ireland kể từ khi quốc gia này tuyên bố chính thức độc lập cách đây gần 100 năm. Vì thế, việc một đảng khác ngoài hai đảng Fianna Fail và Fine Gael giành chiến thắng trong một cuộc bầu cử lập pháp và có thể sẽ là đảng chính đứng ra thành lập chính phủ là một sự kiện lịch sử, đánh dấu việc lần đầu tiên cả Fianna Fail lẫn Fine Gael đều thất bại.

Cùng với đó là việc đảng chiến thắng lại là Sinn Fein. Đây là đảng trong quá khứ đã từng là cánh chính trị của lực lượng bán quân sự quân đội CH Ireland (IRA), một tổ chức chủ trương đấu tranh vũ trang Vương quốc Anh để thống nhất CH Ireland và Bắc Ireland thành quốc gia thống nhất. Tổ chức này từng đứng sau nhiều vụ tấn công bạo lực, ám sát chính trị gia gây ra cái chết của hàng ngàn người trong hơn 3 thập kỷ bất ổn trên đảo Ireland và bị chính quyền Anh và nhiều nước xếp vào danh sách tổ chức khủng bố. Do đó, Sinn Fein là đảng gắn với một quá khứ xấu cùng với IRA.

Chiến thắng của Sinn Fein có các nguyên nhân khách quan và chủ quan. Về mặt khách quan thì cuộc bầu cử này trước hết có thể xem là một sự trừng phạt của cử tri CH Ireland đối với hai đảng Fianna Fail và Fine Gael vì trong suốt bao năm qua, dù hai đảng này thay nhau lãnh đạo nhưng lại không tạo ra được các thay đổi tích cực mà cử tri Ireland mong đợi. Thay đổi ở đây không phải là thành tích kinh tế mà là việc cải thiện đời sống dân chúng, thu hẹp bất công xã hội.

Hiện tại, CH Ireland đối mặt với một vấn đề lớn là dù kinh tế tăng trưởng rất ngoạn mục ở mức 5,6% trong năm 2019, thuộc dạng cao nhất châu Âu, nhưng rất nhiều tầng lớp trung lưu, bình dân lại không được hưởng lợi... Trong bối cảnh đó, chiến dịch tranh cử của hai đảng truyền thống là Fianna Fail và nhất là đảng Fine Gael của đương kim Thủ tướng Leo Varadkar lại bỏ qua các chủ đề dân sinh bức xúc của dân chúng.

Ngược lại với Fine Gael và Fianna Fail, Đảng Sinn Fein đã đưa ra một chương trình tranh cử thiên tả, với hứa hẹn nếu nắm quyền sẽ cho đóng băng giá thuê nhà, đồng thời xây dựng 100.000 nhà ở xã hội từ nay đến năm 2025. Các hứa hẹn này đã thu hút được cử tri Ireland. Ngoài ra, Sinn Fein cũng là đảng vận động cho nhiều thay đổi khác trong xã hội được cử tri Ireland ủng hộ như hôn nhân đồng tính hay cho phép phá thai. Cuối cùng, một yếu tố khác cần phải nhắc đến, đó là Sinn Fein đã cải thiện được rất nhiều hình ảnh của mình trong vài năm qua nhờ lãnh đạo mới là bà Mary Lou McDonald, một nữ chính trị gia có sức hút với công chúng.

Theo giới quan sát, dù thế nào thì đây cũng là tác động rõ nhất trong quan hệ giữa CH Ireland với Vương quốc Anh. Trước mắt, thách thức lớn với Sinn Fein là phải thành lập được một chính phủ liên minh. Thực tế là dù chiến thắng nhưng Sinn Fein có thể không phải là đảng giành nhiều ghế nhất trong Hạ viện. Vì thế, sức nặng của Sinn Fein trong Hạ viện CH Ireland cũng sẽ bị hạn chế và nếu không liên minh với 1 trong 2 đảng lớn thì Sinn Fein rất khó thành lập chính phủ.

Hoài Anh (t.h)