Phải lấp được lỗ hổng gây nguy cơ thất thoát tài sản

Chiều ngày 28/6, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật Địa chất và khoáng sản. Vấn đề đặt ra là nhiều đại biểu quan tâm đó là làm thế nào để quản lý hiệu quả khoáng sản, không để thất bại, lãng phí tài nguyên.

Khoáng sản cũng là "miếng mỡ ngon đặt trước miệng mèo"

Phát biểu tại phiên họp, đại biểu Trần Hữu Hậu (đoàn Tây Ninh) đề nghị cần phải định giá quyền khai thác khoáng sản khi đưa ra góp vốn để tránh thất bại trong việc thoát khỏi tài sản của Nhà nước. Thực tế đã được tìm thấy, việc định giá tài sản, sử dụng quyền định giá để đưa ra lời khuyên mặc dù đã có các quy định cụ thể nhưng vẫn xảy ra nhiều vi phạm và không thể tập hợp các cấp độ kỷ luật lao vòng. Do đó, việc định giá quyền khai thác khoáng sản là rất cần thiết nhưng phức tạp, cần được nghiên cứu và quy định chặt chẽ, rõ ràng, minh bạch trong luật, phục vụ cho các hoạt động liên quan. “Vì vậy, dự thảo Luật Địa chất và khoáng sản cần bổ sung 1 điều về định giá quyền khai thác khoáng sản” - đại biểu đề nghị.

Đại biểu Trần Hữu Hậu phát biểu tại phiên họp.

Đại biểu cũng nhấn mạnh, khoáng sản là tài nguyên quý giá của đất nước, hầu hết không thể tái tạo, bồi đắp, đòi hỏi phải được quản lý, khai thác, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả, đóng góp tương xứng với giá trị của nó vào ngân sách Nhà nước, góp phần vào sự phát triển của đất nước. “Khoáng sản cũng là “miếng mỡ ngon đặt trước miệng mèo”, ta không thể chỉ tăng cường dạy dỗ, nhắc nhở mèo rằng phải giữ gìn phẩm chất đạo đức, không được ăn vụng vì đó là thức ăn của chủ mà cần phải khóa thật chặt, nếu không gần như chắc chắn ta sẽ phải đuổi, phải đánh, phải đè mèo lại, thậm chí xử lý trả mèo là mất đi những con mèo giỏi bắt chuột vốn là chức năng thiên bẩm của chúng” – đại biểu nêu.

Nói về đấu giá khai thác khoáng sản, đại biểu Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP Hồ Chí Minh) dẫn số liệu cho thấy, trong 10 năm qua, trong số 441 giấy phép khai thác khoáng sản do Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp chỉ có 10 giấy phép được cấp thông qua đấu giá, chiếm 2,2%.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa phát biểu tại phiên họp.

Trong số 5.200 giấy phép khai thác khoáng sản do địa phương cấp, chỉ có 827 giấy phép được cấp thông qua đấu giá, chiếm 16%. “Như vậy đã nhận định chung thì tỷ lệ cấp phép xin, cho dù vẫn rất cao” – đại biểu Trương Trọng Nghĩa nói. Đồng thời, đại biểu nhấn mạnh, với những bất cập trong xác định giá khởi điểm khi đấu giá quyền khai thác khoáng sản hiện tại thì nguyên cơ thoát tài nguyên quốc gia, khiến ngân hàng thất thu rất cao.

Theo đại biểu, nếu quy định về tính giá khởi điểm trong đấu giá quyền khai thác khoáng sản thiết kế trong dự luật (điều 106) thì hiện nay cũng chưa giải quyết được, chưa bước sau gây nguy cơ thất thoát tài sản Nhà nước này. “Do đó, vấn đề đấu giá cái gì, không đấu giá cái gì, đấu giá như thế nào, tôi cho rằng tới đây cần phải được bổ sung sung, bổ túc rất nhiều” – đại biểu Trương Trọng Nghĩa nhấn mạnh.

Phải phục hồi môi trường sau khai thác khoáng sản

Điều 9 dự thảo luật hiện quy định về quyền lợi, trách nhiệm của địa phương, cộng đồng dân cư, hộ gia đình, cá nhân nơi có tài nguyên địa chất, khoáng sản được khai thác. Cho ý kiến về nội dung này, đại biểu Hà Sỹ Huân (đoàn Bắc Kạn) đề xuất, bổ sung nội dung “quyền được cho ý kiến có được triển khai hoặc không được triển khai dự án khai thác khoáng sản tại địa bàn” để tránh tình trạng dự án triển khai thực hiện sẽ gây ảnh hưởng đến môi trường, sản xuất nông nghiệp, đời sống của người dân; dẫn đến nguyên nhân mất an ninh chính trị, tự sắp xếp an toàn xã hội trên địa bàn.

Đồng thời, bổ sung quyền “được hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm” vì việc thu hồi đất để thực hiện khai thác khoáng sản sẽ ảnh hưởng đến nghề nghiệp, việc làm của những hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn.

Đại biểu Trần Thị Thanh Hương đã phát biểu tại phiên họp.

Cùng quan tâm đến vấn đề này, đại diện Trần Thị Thanh Hương (đoàn An Giang) nêu rõ, khoản 2 Điều 9 quy định về trách nhiệm của địa phương, cộng đồng dân cư, hộ gia đình, cá nhân nơi có tài nguyên địa phương chất khoáng được khai thác. Vốn dĩ là trách nhiệm trong việc tham gia giám định hoạt động khoáng sản; phản ánh với cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền xử lý vi phạm đối với tổ chức, cá nhân được cấp giấy phép thăm dò, khai thác khoáng sản nếu phát hiện thấy dấu hiệu vi phạm...

Tuy nhiên, đại biểu Trần Thị Thanh Hương cho rằng, dự luật chưa quy định về trách nhiệm trong việc xử lý các ý kiến của người dân. Đây là nội dung quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người dân. Do đó, đại biểu đề nghị nghiên cứu bổ sung, làm rõ trách nhiệm của các tổ chức có liên quan trong việc đưa ra ý kiến và giải quyết các ý kiến của người dân, góp phần tạo sự đồng thuận trong cộng đồng, tốt nhất là tại những nơi được tạo tác bởi hoạt động khai thác khoáng sản.

Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị nghiên cứu quy định rõ trách nhiệm của Nhà nước, tổ chức, cá nhân liên quan trong công việc hoàn thổ, phục hồi môi trường sau khai thác khoáng sản, đặc biệt là trong công việc bảo đảm sản xuất , đời sống của người dân bị ảnh hưởng bởi sự cố môi trường do hoạt động khai thác khoáng sản gây ra.

Thu Thủy