Phân định rõ tiền kiểm và hậu kiểm, quản lý chặt chẽ các nền tảng thương mại điện tử

Theo đại biểu (ĐB) Lê Hoàng Anh, việc xem xét ban hành Luật Thương mại điện tử là rất cần thiết để quản lý hoạt động thương mại trên môi trường số, bảo vệ người tiêu dùng, chống thất thu thuế, tạo nền tảng minh bạch cho kinh tế số.

Quang cảnh buổi thảo luận tổ về dự thảo Luật Thương mại điện tử vào chiều 3-11. Ảnh: Đoàn ĐBQH tỉnh

Tuy nhiên, ĐB Hoàng Anh cũng bày tỏ băn khoăn ở 3 vấn đề và cho rằng nếu không xem xét điều chỉnh sẽ khó đảm bảo tính khả thi của luật này.

Thứ nhất là vấn đề cải cách thủ tục hành chính, phân định rõ tiền kiểm và hậu kiểm, cắt giảm gánh nặng báo cáo nhưng vẫn quản lý được nền tảng thương mại điện tử. Theo ĐB Hoàng Anh, các nội dung trên chưa được thể hiện rõ trong dự thảo luật.

Trong đó, các nội dung này được quy định ở điều 13 đến điều 19 tại chương 2 của dự thảo luật như: trách nhiệm của chủ quản nền tảng thương mại điện tử, trách nhiệm của chủ quản nền tảng thương mại điện tử kinh doanh trực tiếp, trách nhiệm của chủ quản nền tảng thương mại điện tử trung gian, trách nhiệm của chủ quản mạng xã hội hoạt động thương mại điện tử, trách nhiệm của chủ quản nền tảng tích hợp đa dịch vụ…

Các điều này cũng đặt ra hàng loạt nghĩa vụ: kiểm tra, rà soát gỡ bỏ nội dung vi phạm, tiếp nhận khiếu nại, báo cáo trực tuyến định kỳ, thậm chí theo thời gian thực…

Từ những quy định này, ĐB Hoàng Anh nhận thấy các nghĩa vụ từ điều 13 đến 18 chưa rõ đâu là điều kiện để đáp ứng trước khi được phép hoạt động (tức tiền kiểm) và đâu là nghĩa vụ trong quá trình vận hành chịu hậu kiểm.

“Quy định các nghĩa vụ như cơ chế giám sát, gỡ bỏ nội dung vi phạm, báo cáo trực tuyến định kỳ, duy trì hệ thống tiếp nhận và giải quyết khiếu nại tại các điều từ 13 đến 16 được hiểu là điều kiện cấp phép ban đầu thì vô hình trung các nền tảng thương mại điện tử, kể cả doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ, hộ kinh doanh hay là khởi nghiệp sẽ phải theo cơ chế “xin-cho” trước khi kinh doanh. Cách tiếp cận này tôi cho rằng là sẽ đi ngược chủ trương chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm, giảm điều kiện đầu vào”-ĐB Hoàng Anh dẫn chứng.

Vấn đề thứ 2 ĐB Hoàng Anh quan tâm là bảo vệ người tiêu dùng và chống hàng giả, việc trốn thuế, kể cả thương mại điện tử biên giới đều đặt ra những vấn đề rất thách thức trong khi dự thảo luật chưa giải quyết được.

Trong đó, các điều 13, 14, 15 trong dự thảo đều quy định buộc các nền tảng thương mại điện tử phải kiểm tra, rà soát, gỡ bỏ, xử lý vi phạm, tiếp nhận, giải quyết khiếu nại tố cáo để phối hợp với cơ quan nhà nước điều tra xử lý. Điều 16 đề cập mạng xã hội có hoạt động thương mại điện tử. Điều 19 quy định nghĩa vụ của người bán, cung cấp thông tin hàng hóa…

ĐB Lê Hoàng Anh tham gia góp ý về dự thảo Luật Thương mại điện tử tại buổi thảo luận tổ vào chiều 3-11. Ảnh: Đoàn ĐBQH tỉnh

Theo ĐB Hoàng Anh, đối với người bán trong nước, nếu cho phép người bán nhỏ lẻ (đặc biệt là người bán livestream) được miễn giảm nhiệm vụ công khai, thông tin định danh khi niêm yết hàng hóa thì cơ quan quản lý gần như không thể thu thuế, không thể xử phạt hàng giả, hàng kém chất lượng. Cho dù là Điều 20 quy định trách nhiệm của chủ thể sàn thương mại điện tử, mạng xã hội yêu cầu người dùng cung cấp định danh, nhưng ở Điều 19 đối với cả chủ thể lại không có quy định.

“Thực tế là hàng giả, hàng nhái, hàng không rõ nguồn gốc chủ yếu đi qua kênh livestream và cửa hàng ảo. Nếu Điều 19 chúng ta nới nhiệm vụ định danh đối với nhóm này mà không quy định cụ thể thì chúng ta sẽ giữ nguyên lỗ hổng lớn nhất hiện nay mà chúng ta không khắc phục được”- ĐB Hoàng Anh nói.

Cuối cùng, ĐB Hoàng Anh quan tâm đến tính bảo đảm thống nhất trong hệ thống pháp luật hiện hành và tránh chồng chéo thẩm quyền, tránh đội chi phí tuân thủ. Nội dung này nổi lên và thể hiện ở các điều 25, 33, 41, 42, 43 và 44.

Theo ĐB Hoàng Anh, những nội dung này liên quan trực tiếp đến các luật chuyên ngành như Luật Quản lý thuế và các luật thuế về kê khai truy thu thuế từ thương mại điện tử; Luật Hải quan về quản lý hàng hóa xuyên biên giới mua bán trên nền tảng thương mại điện tử; Luật Các tổ chức tín dụng và pháp luật về thanh toán không dùng tiền mặt…

Lấy ví dụ ở Điều 33, ĐB Hoàng Anh cho rằng nếu chúng ta dẫn chiếu không rõ ràng với Luật Các tổ chức tín dụng và pháp luật thanh toán không dùng tiền mặt thì dễ tạo ra nghĩa vụ chồng chéo, thậm chí mâu thuẫn về bảo vệ dữ liệu giao dịch tài chính.

Từ đó, đại biểu đề xuất Luật Thương mại điện tử là luật khung, luật này không thay thế và không được hiểu là hạn chế hiệu lực của Luật Quản lý thuế và các luật thuế, Luật Hải quan, Luật Các tổ chức tín dụng và pháp luật về thanh toán không dùng tiền mặt, pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân, an ninh mạng, bí mật kinh doanh.

HỒNG PHÚC