Phần lớn dự án PPP cao tốc Bắc-Nam vẫn gặp khó khăn
Các đại biểu Quốc hội tán thành chuyển đổi ba dự án thuộc đường bộ cao tốc Bắc - Nam nhưng phải làm rõ nguyên nhân không kêu gọi được tư nhân tham gia.
Chiều 11-6, Quốc hội tiếp tục phiên thảo luận tại hội trường về đề xuất của Chính phủ chuyển 3/8 dự án thành phần đường bộ cao tốc Bắc - Nam từ hình thức đối tác công tư (PPP) sang đầu tư công.
Lý do không thu hút được nhà đầu tư
Mở đầu bài phát biểu, đại biểu (ĐB) Hoàng Quang Hàm (Phú Thọ), Ủy viên thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách, thống nhất chuyển đổi hình thức đầu tư ba dự án sang đầu tư công. Cụ thể, hai dự án cấp bách là đoạn Mai Sơn - quốc lộ 45, Phan Thiết - Dầu Giây và dự án Vĩnh Hảo - Phan Thiết không có nhà đầu tư.
Tuy nhiên, nhìn lại từ năm 2016 đến nay, ĐB Hoàng Quang Hàm cho rằng không có dự án BOT giao thông nào triển khai được. Nếu cách đây gần ba năm, chúng ta muốn đầu tư toàn bộ dự án bằng ngân sách thì cũng chỉ cần thêm 22.000 tỉ đồng và đến giờ cơ bản cũng gần xong dự án… “Nên việc chuyển đổi hình thức đầu tư là bất đắc dĩ, không nên tạo thành tiền lệ và nếp nghĩ khó khăn là dùng ngân sách, chỉ dùng ngân sách thì mới bảo đảm khả năng thành công” - ông Hàm nói.
Đồng thời, ông Hàm yêu cầu chấn chỉnh khâu dự báo, nghiêm túc đánh giá lại thực trạng và đưa ra giải pháp thu hút vốn đầu tư của xã hội, triển khai các dự án đầu tư theo hình thức PPP.
Đồng tình với việc chuyển đổi, song ĐB Tạ Văn Hạ (Bạc Liêu) đề nghị rà soát lại chính sách PPP để trả lời câu hỏi vì sao không thu hút được các nhà đầu tư làm BOT giao thông. Tại sao nhà đầu tư trong nước thờ ơ, còn doanh nghiệp nước ngoài lại bị loại? Phải chăng do cơ chế, chính sách, chưa có hành lang pháp lý đồng bộ. “Chúng ta phải rút kinh nghiệm. Chính sách không ổn định thì không nhà đầu tư nào dám đầu tư cả. Làm sao thu hút được nhiều nguồn lực không chỉ trong nước mà cả quốc tế?” - ông Hạ kiến nghị.
Phó Chủ nhiệm ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội Đặng Thuần Phong (trái) và Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể phát biểu tại hội trường. Ảnh: TTXVN
Khởi công dự án đầu tư công trong năm nay
Nhắc lại thông tin, tỉnh Vân Nam, Quảng Tây (Trung Quốc) trung bình ba năm qua làm hơn 2.000 km đường cao tốc, trong khi Việt Nam sau 35 năm đổi mới mới chỉ có hơn 400 km, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội Đặng Thuần Phong nói rằng “thật xót xa”. “Dự án cao tốc Bắc - Nam là huyết mạch rất quan trọng, tạo ra giá trị kinh tế lớn, thế mà bây giờ chúng ta chưa làm được bao nhiêu” - ông Phong nói.
Về chuyển đổi ba dự án sang đầu tư công, ông Phong đặt câu hỏi: Sau ba dự án trên thì các dự án còn lại tính sao? Nếu sau này 5/8 dự án đều không làm được PPP thì có tiếp tục chuyển sang đầu tư công không?
Đặc biệt, ông Phong bày tỏ băn khoăn khi tờ trình của Chính phủ nói rằng “chuyển sang đầu tư công thì tiến độ thực hiện dự án sẽ nhanh hơn”. “Tôi nói thật, vốn tư nhân bỏ ra thì lúc nào cũng làm nhanh và tốt. Nay chúng ta bảo chuyển sang đầu tư công nhanh hơn khiến tôi rất băn khoăn” - ông Phong nói.
Một điều ông Đặng Thuần Phong băn khoăn nữa là ba dự án chuyển đổi sang đầu tư công đều được đánh giá tốt nhất trong việc thu hồi vốn, sinh lời so với các dự án còn lại. Thế mà nay lại chuyển sang đầu tư công là không đúng nguyên tắc “cái gì khó, tư nhân không làm thì Nhà nước mới làm”. “Nay thấy dễ Nhà nước làm trước, khó thì để đó tính sau. Vậy điều này có đúng với chủ trương mà lâu nay chúng ta đưa ra không?” - ông Phong đặt câu hỏi.
Tiếp thu, giải trình sau đó, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể cho biết sau khi hủy đấu thầu quốc tế, dự án chuyển sang đấu thầu trong nước và được triển khai hết sức khẩn trương, đến nay đã qua sơ tuyển nhà đầu tư. Tuy nhiên, do phải thực hiện đúng các quy định của Luật Đầu tư và các văn bản liên quan nên dự án chậm.
Người đứng đầu ngành giao thông cũng đồng tình với câu hỏi của đại biểu về lo lắng 5/8 dự án đầu tư theo hình thức PPP liệu thành công hay không. “Số tiền cần huy động tư nhân năm dự án này hơn 22.000 tỉ, bình quân mỗi dự án phải thu hút hơn 4.000 tỉ. Như vậy, đây cũng là một vấn đề rất khó khăn. Nếu nhà đầu tư không thu xếp được vốn tín dụng, không đủ điều kiện thì không khởi công được. Không khởi công được thì phải báo cáo lại Quốc hội xin ý kiến…” - ông Thể nói.
Bộ trưởng Thể cũng khẳng định nếu chuyển sang đầu tư công toàn bộ gói thầu của ba dự án trên sẽ khởi công trong năm nay.
Triển khai dự án quá chậm
Trong khi đó, ĐB Đỗ Văn Sinh (Quảng Trị), Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, cho rằng đến nay việc triển khai dự án cao tốc Bắc - Nam đã quá chậm so với yêu cầu đặt ra nên cần gác lại những tồn tại trong quá khứ và cùng quyết tâm chính trị để triển khai ngay dự án này.
Tuy nhiên, vị ĐB này không đồng tình việc lựa chọn hai dự án cấp bách (Mai Sơn - quốc lộ 45, Phan Thiết - Dầu Giây) sang đầu tư công. Bởi đây là dự án có lưu lượng vận tải, giá trị thương mại cao. Cạnh đó, việc sử dụng vốn nhà nước lớn phải thực hiện các thủ tục theo Luật Đầu tư công. Theo đó, ông Sinh đề nghị đề xuất làm hai dự án là quốc lộ 45 - Nghi Sơn và Nghi Sơn - Diễn Châu, hoặc dự án Mai Sơn - quốc lộ 45 và Phan Thiết - Dầu Giây.
