Pháp nằm giữa con đường khắc nghiệt Nga - EU

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron gần đây đã nói về sự xói mòn ảnh hưởng của liên minh quân sự xuyên Đại Tây Dương NATO, nhưng quan điểm của ông về việc mở rộng Nga và Liên minh châu Âu có thể có tác động lâu dài hơn.

Bài chia sẻ dài 8.000 từ của ông với tờ The Economist đề cập đến việc thúc đẩy việc tìm kiếm sự đồng điệu ở Berlin, Brussels và các nước khác của châu Âu, điều Moscow cũng hoan nghênh. Tuy nhiên, các nhà phân tích lại nhìn thấy nhiều sắc thái và có thể coi đây là lời kêu gọi châu Âu vạch ra một con đường mới triệt để hơn.

Châu Âu tự hành động

Lập luận cốt lõi được xây dựng xung quanh vấn đề an ninh và quốc phòng, khi ông Macron cho rằng châu Âu phải tăng cường năng lực và sẵn sàng hành động, bởi vì họ không thể dựa vĩnh viễn vào một nước Mỹ không thể đoán trước được và bởi vì trong NATO, họ đang bị cản trở bởi hành động đơn phương của Thổ Nhĩ Kỳ ở Syria.

Điều đó dẫn ông đến hai kết luận chính: rằng một châu Âu với khả năng phòng thủ được tăng cường và chủ quyền được tăng cường sẽ cân bằng tốt hơn giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc và nên xem xét lại quan hệ đối tác chiến lược, kể cả với Nga.

Và rằng Liên minh châu Âu (EU) sẽ bảo vệ những gì họ đã đạt được trong nhiều thập kỷ, hãy thể hiện tầm ảnh hưởng của mình trên thế giới và xây dựng một cộng đồng các quốc gia không chỉ là một thị trường, mà cần củng cố lợi ích và đánh giá lại chính sách mở rộng của mình.

Ông Macron dường như đang có ý cải thiện quan hệ với Nga. Ảnh: Reuters.

Sau đó, Châu Âu phải trở nên tự chủ về chiến lược và năng lực quân sự, ông Macron tuyên bố, đưa ra kết luận đầu tiên mà ông rút ra từ những thiếu sót nhận thức tại NATO.

Và thứ hai, chúng ta cần mở lại một cuộc đối thoại chiến lược với Nga. Về Moscow, ông Macron đã đi sâu vào chi tiết về những thách thức mà Tổng thống Vladimir Putin phải đối mặt, và nhấn mạnh rằng việc tái liên kết với EU có thể mất 10 năm và cần phải được xử lý cẩn thận.

Nhưng những đề nghị của ông Macron không được lãnh đạo Hội đồng Châu Âu sắp mãn nhiệm Donald Tusk đồng tình.

Trong một bài phát biểu tại Đại học Châu Âu hôm thứ Tư, cựu lãnh đạo Ba Lan đã bác bỏ những ý tưởng của nhà lãnh đạo Pháp, chỉ trích và cáo buộc Nga phá hoại châu Âu.

Nga không phải là đối tác chiến lược của chúng tôi, mà là vấn đề chiến lược của chúng tôi, ông Tusk nói, người từ lâu đã lên tiếng về mối đe dọa mà nhiều người Ba Lan cảm nhận được từ sức mạnh của Liên Xô cũ.

"Tổng thống Macron nói rằng ông ấy hiểu lập trường này (cũng như Thủ tướng Hungary) Viktor Orban, và ông ấy hy vọng rằng ông Orban sẽ giúp thuyết phục Ba Lan thay đổi quan điểm c đối với Nga. Có lẽ, nhưng không phải tôi, Emmanuel", ông Tusk nhấn mạnh.

Trục Pháp – Đức

Ủy ban châu Âu sắp tới, đứng đầu là cựu Bộ trưởng Quốc phòng Đức, Ursula von der Leyen, đã hứa sẽ trở nên "địa chính trị" hơn về bản chất và có thể có một cách tiếp cận khác.

Các nhà phân tích Đức đã chỉ ra rằng trong khi quan điểm của ông Macron về NATO và Nga có vẻ cấp tiến, thì chúng lại trùng hợp ở nhiều khía cạnh với ý kiến của Annegret Kramp-Karrenbauer, một người kế thừa tiềm năng của Thủ tướng Angela Merkel.

Có lẽ đã đến lúc Pháp và Đức nhận ra họ đồng ý với nhau những điều gì, theo ông Ulrike Franke, một thành viên của Hội đồng Quan hệ đối ngoại châu Âu, khi so sánh một bài phát biểu gần đây của Kramp-Karrenbauer với các bình luận của ông Macron.

Tuy nhiên, trong khi ông Macron, kêu gọi tạm dừng mở rộng EU và mở cửa trở lại với Nga, một số nhà phân tích nhìn thấy một giả thuyết không được nói ra.

Tháng trước, Tổng thống Pháp đã đứng tại một hội nghị thượng đỉnh EU và phản đối việc mở các cuộc đàm phán gia nhập cho Albania và Bắc Macedonia, hai trong số sáu quốc gia Tây Balkan đang mong muốn bắt đầu thủ tục giấy tờ gia nhập EU.

Các nhà phê bình cho rằng ông Macron đang xích lại gần Nga, điều này phần nào đẩy Serbia đi tới kí kết một thỏa thuận thương mại với Liên minh kinh tế Á-Âu do Moscow dẫn đầu và gây áp lực cho những nước khác trong khu vực tham gia liên minh này.

Câu hỏi về vấn đề Nga, nếu được đẩy xa hơn, sẽ chia rẽ châu Âu, Ulrich Speck, một nhà phân tích chính sách đối ngoại tại Quỹ Marshall Đức, đã viết trong một phân tích trên Twitter.

Châu Âu đã có một thỏa thuận, với rất nhiều nỗ lực chủ yếu của bà Merkel và (cựu lãnh đạo Hoa Kỳ) Obama, sau khi Nga được cho là có hành động ở Ukraine. Tuy nhiên, thực hiện thỏa thuận đó mà không có bất kỳ chiến lược rõ ràng nào và không có sự hỗ trợ của những thế lực chính thì sẽ không hiệu quả, chuyên gia Speck nói.

Cựu đại sứ Pháp tại Washington, Gerard Araud, chỉ ra rằng việc mở rộng EU là không được ủng hộ nhiều ở Pháp và thừa nhận rằng những rào cản giữa Nga và châu Âu vẫn còn hiệu quả.

Câu hỏi cơ bản: Liệu ông Putin sẽ hài lòng với Ukraine như một quốc gia đệm giữa Nga và EU/NATO, hay ông ấy muốn họ là một quốc gia vệ tinh. Câu trả lời cho câu hỏi đó có thể sẽ được định hình bởi tầm nhìn của ông Macron về tương lai của châu Âu.

An Bình