Pháp-Trung Quốc liên thủ chống Mỹ: Báo chí Pháp nói gì?

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Bắc Kinh ngày 6/11

Chuyến thăm Bắc Kinh 3 ngày của Tổng thống Emmanuel Macron kết thúc ngày 6/11 đã thu được những kết quả đáng kể. Trung Quốc và Pháp đã ký các hợp đồng trị giá 15 tỷ USD nhân chuyến thăm này của Tổng thống Pháp. Các thỏa thuận được ký bao gồm các lĩnh vực hàng không, năng lượng và nông nghiệp. Bên cạnh đó, theo tuyên bố chung, Trung Quốc và Pháp cũng tái khẳng định sự ủng hộ đối với thỏa thuận biến đổi khí hậu ở Paris, nói rằng họ coi đó là một quá trình không thể đảo ngược. Tuyên bố Pháp-Trung thể hiện sự bất bình đối với quyết định chính thức rút khỏi thỏa thuận khí hậu của chính quyền Donald Trump. Theo AFP, trong cuộc họp báo chung với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Tổng thống Pháp đã phê phán một số quốc gia từ bỏ Hiệp định Khí hậu, tuy không nêu đích danh Hoa Kỳ. Nguyên thủ Pháp cũng lưu ý là một sự lựa chọn ''mang tính đơn lẻ'' như vậy không đủ để làm thay đổi đà đi tới của cộng đồng quốc tế và chỉ khiến cho các quốc gia liên quan bị cô lập.

Cũng trong cuộc họp báo nói trên, Tổng thống Pháp hoan nghênh việc Trung Quốc lần đầu tiên trở lại mua trái phiếu bằng đồng euro phát hành tại Pháp, kể từ năm 2004. Bên lề chuyến công du của Tổng thống Pháp, Liên minh châu Âu và Trung Quốc chính thức ký kết một thỏa thuận ''lịch sử'', nhằm bảo hộ 100 chứng chỉ ''chỉ dẫn địa lý'' của châu Âu (IGP), bao gồm hàng loạt các đặc sản địa phương châu Âu.

Chính sách ôn hòa của Tổng thống Pháp khi tới Trung Quốc, với thông điệp “đối thoại xây dựng” và “đôi bên cùng có lợi” dường như đã phát huy tác dụng với các những lợi ích thương mại và ở một phương diện nào đó, mục tiêu tái lập thế cân bằng trong quan hệ đối tác giữa Pháp và Trung Quốc đã đạt được.

Tuy nhiên, giữa Pháp và Trung Quốc vẫn còn tồn tại rất nhiều đối nghịch Đây là chủ đề được báo chí Pháp bàn tán nhiều nhất. Nhìn chung, các báo đều nhấn mạnh đến chủ trương mềm mỏng của Pháp trong đối sách với Trung Quốc, với hy vọng giành được những lợi ích thương mại. Tuy nhiên phương pháp nhẹ nhàng của Tổng thống Macron có nguy cơ không thành công. Nhật báo Le Figaro đã nêu bật thái độ e ngại trong hàng tít trang nhất về chuyến công du Trung Quốc của Tổng thống Pháp: “Thương mại: Sự đánh cuộc đầy rủi ro của ông Macron với Trung Quốc”. Kèm theo là một bài xã luận khá bi quan, tự hỏi là phải chăng quan hệ Pháp-Trung Quốc chỉ là một bên có lợi. Le Figaro cho rằng việc giữ hòa khí rất quan trọng đối với một “quốc gia nhỏ” như Pháp đang muốn đứng lên chống lại cường quốc kinh tế thứ 2 thế giới. Cái khéo của Tổng thống Pháp, theo Le Figaro, là ông Macron đã không đến Trung Quốc một mình. Để có thêm trọng lượng trong các cuộc thảo luận và nâng cao cấp độ của chuyến thăm, ông Macron đã cùng đến Bắc Kinh với Bộ trưởng Giáo dục và Nghiên cứu Đức Anja Karliczek và Ủy viên Nông nghiệp châu Âu Phil Hogan. Tuy nhiên, theo Le Figaro, vấn đề đặt ra là Trung Quốc không đặt nhiều kỳ vọng vào Pháp nói riêng và châu Âu nói chung, vì Bắc Kinh đang tập trung giải quyết vấn đề cạnh tranh với đối thủ nặng ký là Washington. Các chiến lược gia Trung Quốc đánh giá là châu Âu quá rụt rè để có thể đóng vai một đối trọng cấp toàn cầu.

Trong bài xã luận của mình, Le Figaro đã không ngần ngại so sánh hai cách đối phó với Trung Quốc hiện nay, của Mỹ và của châu Âu. Theo tờ báo, Tổng thống Donald Trump đã chọn phương pháp mạnh, áp thuế hải quan để đánh bại một đối thủ cạnh tranh không công bằng. Bruxelles cũng có thể làm theo, vì Bắc Kinh cũng gây ra những vấn đề tương tự cho châu Âu như đóng cửa thị trường, buộc chuyển giao công nghệ hoặc đánh cắp tài sản trí tuệ. Thế nhưng châu Âu đã không làm như Mỹ. Một phần là vì ông Trump không muốn liên kết với châu Âu, thậm chí còn mở ra một mặt trận thứ hai chống châu Âu. Nhưng một phần là vì EU không đủ dũng khí lao vào một cuộc chiến thương mại với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Do đó, châu Âu đã chọn phương pháp ôn hòa và Tổng thống Macron đến Bắc Kinh với thông điệp “đối thoại xây dựng”, nhắc lại công thức “đôi bên cùng có lợi” mà Trung Quốc luôn dùng. Le Figaro kết luận: “Đối với ông Tập, vốn đang tập trung vào cuộc đấu với ông Trump, phương pháp tiếp cận ngọt ngào có thể mang lại kết quả trong ngắn hạn. Nhưng về lâu về dài, cách làm này sẽ đẩy châu Âu vào một tương quan lực lượng bất lợi”.

Nhật báo kinh tế Les Echos cũng dành tựa lớn trang nhất cho chuyến công du Trung Quốc của Tổng thống Pháp: “Macron đánh cược lá bài châu Âu tại Trung Quốc”. Theo tờ báo kinh tế Pháp, tại Thượng Hải trong chuyến thăm Trung Quốc cấp Nhà nước thứ hai của ông, Tổng thống Macron đã kêu gọi châu Âu hình thành một chiến lược thương mại chung, mạnh mẽ, với những yêu cầu khắt khe đối với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Les Echos ghi nhận là do cuộc thương chiến với Mỹ, Trung Quốc tìm cách xích lại gần châu Âu trong một thông điệp chung bảo vệ tính đa phương. Nhưng Chủ tịch phòng Thương mại châu Âu ở Bắc Kinh, Joerg Wuttke, đã cảnh báo không nên chạy theo một thỏa thuận “hạ giá”. Theo Les Echos, trong một bối cảnh quốc tế căng thẳng, vấn đề đối với Pháp là chuyến công du của Tổng thống Macron diễn ra trong lúc Paris tỏ thái độ cứng rắn hơn với Bắc Kinh, muốn rằng những “Con đường tơ lụa” không chỉ phục vụ cho quyền lợi của Trung Quốc, lên tiếng bảo vệ một trục Ấn Độ-Thái Bình Dương, khẳng định quyền tự do hàng hải ở Biển Đông sau một sự cố giữa hải quân Trung Quốc và Pháp ở eo biển Đài Loan vào tháng 4/2019. Cuộc khủng hoảng Hồng Kông, với việc châu Âu kêu gọi “xuống thang”, được bộ Ngoại giao Pháp sau đó phụ họa, đã khiến đại sứ quán Trung Quốc ở Paris phản ứng gay gắt đầu tháng 10. Trước khi ông Macron đến Trung Quốc, Bắc Kinh đã lên tiếng: “Hồng Kông và Tân Cương là những vấn đề nội bộ Trung Quốc, không nên là một chủ đề bàn thảo ngoại giao”.

Làm thế nào khẳng định vị thế của Pháp trước những thách thức mà Trung Quốc đặt ra? Tờ Le Monde dẫn lời nhận xét chung của giới chuyên gia: “Pháp thiếu một chiến lược rõ ràng, không có một nền tảng, không có một cơ sở để xử lý các vấn đề”, như nhận xét của ông Eric de la Maisonneuve, một cựu tướng lĩnh đã về hưu, tác giả tập sách “Những thách thức Trung Quốc”.

Theo tờ nhật báo hàng đầu của Pháp, nếu như chuyến đi Trung Quốc lần này là nhằm để “tái cân bằng quan hệ” như tuyên bố của Điện Elyseé, thì theo quan điểm của ông Jean-Vincent Brisset, giám đốc Viện Nghiên cứu quốc tế về Chiến lược (IRIS), Pháp không nên hy vọng có thể nói chuyện “ngang vai” với Trung Quốc. Trong nhãn quan của Bắc Kinh, nước Pháp vẫn chỉ là một “chú lùn” tại châu Âu, thua xa cả Đức và Anh. Cuối cùng, ông Jean-Maurice Ripert, cựu đại sứ Pháp tại Trung Quốc, khuyên rằng chiến lược của Pháp nên chú trọng đến hai yếu tố: “Nếu xem Trung Quốc là đối tác quan trọng đương nhiên là được, nhưng nếu xem Trung Quốc là bạn, là đồng minh thì không nên”. Bởi vì, Bắc Kinh có truyền thống phản đối mọi hình thức liên minh và chủ trương không liên kết.

Những khác biệt trên khiến thế cân bằng trong quan hệ Pháp - Trung Quốc nói riêng và kể cả quan hệ EU - Trung Quốc nói chung, trở nên mong manh. Nói cách khác, kết quả đáng ghi nhận mà chuyến thăm của Tổng thống Pháp tới Trung Quốc mang lại, có thể chỉ đem lại lợi ích trong ngắn hạn. Lợi ích quốc gia và chính sách ngoại giao thực dụng của Pháp cần có thời gian để chứng thực kết quả. Ít nhất là cho đến khi cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung đến hồi kết.

H.Phan

AFP