Phát hiện bất ngờ về đường đi của dòng vốn từ ngân hàng nhà nước Trung Quốc vào Mỹ

Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) trong cuộc gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Busan, Hàn Quốc ngày 30/10/2025. Ảnh: REUTERS/TTXVN

Euronews đưa tin, các tổ chức cho vay nhà nước của Trung Quốc đã rót 200 tỷ USD doanh nghiệp Mỹ trong 25 năm qua, nhưng nhiều khoản vay đã được giữ bí mật bởi số tiền này ban đầu được chuyển qua các công ty bình phong ở Quần đảo Cayman, Bermuda, Delaware và những nơi khác, giúp che giấu nguồn gốc của chúng.

Theo phòng nghiên cứu AidData tại Đại học William & Mary (Mỹ), dữ liệu cho thấy phần lớn khoản vay là để giúp các công ty Trung Quốc mua cổ phần trong doanh nghiệp Mỹ. Nhiều doanh nghiệp trong đó có liên quan đến công nghệ quan trọng và an ninh quốc gia, bao gồm nhà sản xuất robot, công ty bán dẫn và công ty công nghệ sinh học.

Theo báo cáo này, mạng lưới cho vay không chỉ phức tạp mà còn trải dài từ các nước đang phát triển tới các nền kinh tế giàu mạnh như Đức, Anh, Hà Lan và nhiều đồng minh khác của Mỹ.

Đứng đầu danh sách những nước đi vay là Mỹ. Kênh CNN (Mỹ) ngày 18/11 nhận định đây là phát hiện mà các nhà nghiên cứu đánh giá là trái ngược với giả định phổ biến rằng nguồn tài chính của Trung Quốc chủ yếu đổ vào các quốc gia đang phát triển. AidData phát hiện ra rằng hơn 3/4 hoạt động cho vay nước ngoài của Trung Quốc hiện hỗ trợ các dự án ở những quốc gia có thu nhập trung bình khá và thu nhập cao. Đặc biệt, chúng được sử dụng cho cơ sở hạ tầng, khoáng sản quan trọng và việc mua lại các tài sản công nghệ cao.

Báo cáo của AidData cho thấy Mỹ đã nhận được hơn 200 tỷ USD cho gần 2.500 dự án và hoạt động ở hầu hết mọi tiểu bang trong cả nước. Vương quốc Anh vay 60 tỷ USD và các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (EU) nhận được 161 tỷ USD trong quãng thời gian 24 năm AidData nghiên cứu.

Báo cáo của AidData tập trung nghiên cứu các giao dịch do ngân hàng quốc doanh Trung Quốc tài trợ. Các bên cho vay này do chính quyền trung ương Trung Quốc và Ủy ban Tài chính Trung ương của Đảng Cộng sản Trung Quốc quản lý. Để lần theo các khoản cho vay của Trung Quốc, AidData đã khảo sát hồ sơ quản lý, hợp đồng tư nhân và công bố trên sàn chứng khoán ở hơn 200 quốc gia, bằng nhiều thứ tiếng khác nhau.

AidData nhận thấy Trung Quốc đã cho vay hơn 2 nghìn tỷ USD trên toàn thế giới trong giai đoạn từ năm 2000 đến năm 2023. Phần lớn khoản vay cho các nước giàu tập trung vào khoáng sản quan trọng và tài sản công nghệ cao. Bao gồm đất hiếm và chất bán dẫn cần thiết cho chiến đấu cơ, tàu ngầm, hệ thống radar, tên lửa dẫn đường chính xác và mạng lưới viễn thông.

Kể từ khoản vay cuối cùng được ghi nhận trong báo cáo vào năm 2023, sự giám sát của Mỹ đã được cải thiện. Mặc dù Mỹ vẫn chào đón hầu hết các khoản đầu tư nước ngoài nhưng tiền từ Trung Quốc bị giám sát đặc biệt nghiêm ngặt. Các cơ chế sàng lọc, chẳng hạn như Ủy ban liên ngành về Đầu tư Nước ngoài tại Mỹ đã được củng cố vào năm 2020 để bảo vệ các lĩnh vực nhạy cảm trong nền kinh tế.

Tuy nhiên, Trung Quốc cũng thay đổi, một phần bằng cách thành lập các ngân hàng và chi nhánh ở nước ngoài - hơn 100 ngân hàng trong những năm gần đây - sau đó cho các thực thể nước ngoài vay.

Nhân viên ngân hàng kiểm đếm đồng Nhân dân tệ tại thành phố Liên Vân Cảng, tỉnh Giang Tô, Trung Quốc. Ảnh: THX/TTXVN

Hoạt động tài trợ của ngân hàng nhà nước Trung Quốc đã tác động đến dự án trên khắp nước Mỹ, đặc biệt là ở vùng Đông Bắc, khu vực Ngũ Đại Hồ, Bờ Tây và dọc theo Vịnh Mexico, nơi Tổng thống Trump đã đổi tên thành Vịnh Mỹ.

Theo báo cáo của AidData, nhiều khoản vay nhắm vào các ngành công nghệ cao quan trọng. Ví dụ, năm 2015, các ngân hàng nhà nước Trung Quốc đã cho một doanh nghiệp tư nhân Trung Quốc vay 1,2 tỷ USD. Số tiền này được sử dụng để mua 80% cổ phần của Ironshore, công ty bảo hiểm Mỹ có khách hàng bao gồm các quan chức Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) và Cục Điều tra Liên bang (FBI)… AidData cho rằng các cơ quan quản lý của Mỹ không biết về sự tham gia của ngân hàng nhà nước Trung Quốc bởi nguồn tài trợ được chuyển qua một doanh nghiệp ở Quần đảo Cayman không có mối liên hệ rõ ràng nào với Bắc Kinh.

Vào năm 2016, Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung Quốc, một ngân hàng chính sách, đã cung cấp khoản vay 150 triệu USD để giúp một công ty Trung Quốc mua doanh nghiệp thiết bị robot ở Michigan.

Lãnh đạo của AidData – ông Brad Parks cảm thán: “Trong hơn một thập kỷ, nước Mỹ, dưới cả thời cựu Tổng thống Joe Biden và Tổng thống Donald Trump, đã liên tục rêu rao rằng Bắc Kinh là một bên cho vay nặng lãi. Thật trớ trêu”.

Hà Linh/Báo Tin tức và Dân tộc