Phát hiện 'đại dương nước ngọt' dưới đáy biển: hy vọng mới cho thế giới

Một đại dương nước ngọt ở dưới đáy biển Đại Tây Dương.

Phát hiện này không chỉ khiến giới khoa học kinh ngạc, mà còn thắp lên hy vọng giải quyết cơn khát nước ngọt toàn cầu đang ngày càng trầm trọng.

Manh mối đầu tiên về sự tồn tại của nguồn nước ngọt dưới đáy biển được phát hiện cách đây gần 50 năm, khi một tàu nghiên cứu khoáng sản ngoài khơi vùng Đông Bắc Mỹ bất ngờ phát hiện dấu hiệu bất thường. Từ đó, các nhà khoa học đã miệt mài truy tìm câu trả lời trong nhiều thập kỷ.

Đến mùa Hè năm nay, dự án quốc tế Expedition 501 trị giá 25 triệu USD, quy tụ hơn 12 quốc gia cùng sự hỗ trợ của Quỹ Khoa học quốc gia Mỹ và Liên minh châu Âu, đã chính thức khoan thăm dò dưới đáy Đại Tây Dương ngoài khơi Cape Cod. Hơn 50.000 lít mẫu nước được lấy từ độ sâu gần 400 mét, xác nhận sự tồn tại của một tầng chứa nước nước ngọt khổng lồ, ẩn dưới lớp trầm tích biển.

“Đây chỉ là một trong nhiều kho báu nước ngọt bí mật mà nhân loại chưa từng tiếp cận. Một ngày nào đó, chúng có thể đóng vai trò quan trọng trong việc cứu nhân loại khỏi khủng hoảng nước ngọt”, tiến sĩ Brandon Dugan, đồng trưởng nhóm nghiên cứu tại Trường Mỏ Colorado cho biết.

Kết quả phân tích cho thấy độ mặn trong các mẫu nước chỉ từ 1–4 phần nghìn, thấp hơn rất nhiều so với mức trung bình 35 phần nghìn của nước biển. Điều này cho thấy phần lớn kho nước này không bắt nguồn từ biển, mà có thể là dấu tích của băng hà cổ đại tan chảy, hoặc là nước ngầm từ đất liền thẩm thấu qua nhiều lớp địa chất trong hàng nghìn năm.

Các nghiên cứu tiếp theo sẽ phân tích DNA vi sinh vật, thành phần khoáng chất và đồng vị phóng xạ để xác định tuổi đời và khả năng tái tạo của nguồn nước. Nếu đây là nguồn nước trẻ, nghĩa là hệ thống này vẫn đang được bổ sung từ mưa hoặc băng tan – mở ra tiềm năng khai thác bền vững trong tương lai.

Theo Liên Hợp quốc, trong vòng 5 năm tới, nhu cầu sử dụng nước ngọt toàn cầu có thể vượt 40% so với khả năng cung cấp. Cùng lúc, mực nước biển dâng, biến đổi khí hậu và công nghiệp hóa đang khiến nhiều vùng ven biển nhiễm mặn nghiêm trọng.

Một thách thức khác đến từ sự phát triển công nghệ. Các trung tâm dữ liệu phục vụ AI và điện toán đám mây hiện tiêu thụ nước ngọt với tốc độ "khát vô độ". Riêng bang Virginia (Mỹ), 25% điện năng đã dành cho các trung tâm dữ liệu, con số này có thể tăng gấp đôi trong 5 năm tới. Trung bình, một trung tâm dữ liệu cỡ trung tiêu thụ lượng nước tương đương 1.000 hộ gia đình.

Trong bối cảnh đó, nguồn nước ngọt khổng lồ dưới đáy Đại Tây Dương có thể trở thành “cứu tinh” cho nhân loại. Tuy nhiên, việc khai thác đặt ra hàng loạt câu hỏi: Ai sẽ quản lý nguồn tài nguyên này? Khai thác như thế nào để không hủy hoại hệ sinh thái biển? Liệu việc rút nước có làm mất cân bằng môi trường đáy đại dương?

“Chúng ta cần cực kỳ thận trọng. Khai thác ồ ạt có thể gây ra hệ quả khó lường”, tiến sĩ Rob Evans, Viện Hải dương học Woods Hole cảnh báo.

Các ước tính ban đầu cho thấy kho nước ngọt này có thể đủ cung cấp cho một thành phố lớn như New York trong 800 năm. Nhưng để biến tiềm năng thành hiện thực, nhân loại cần thêm nhiều năm nghiên cứu, thử nghiệm an toàn và quan trọng nhất là sự hợp tác toàn cầu giữa các chính phủ, giới khoa học và các tổ chức bảo tồn.

Tuấn Khang