Phát hiện để đời về cung điện quan trọng nhất thành Thăng Long xưa

Ngày 29/12, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long – Hà Nội phối hợp với Viện Khảo cổ học (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) tổ chức công bố kết quả khai quật thăm dò khu vực Điện Kính Thiên, thuộc Di sản văn hóa thế giới Hoàng thành Thăng Long – Hà Nội, trong khuôn khổ chương trình nghiên cứu năm 2025. Hoạt động này nằm trong lộ trình thực hiện các khuyến nghị của UNESCO/ICOMOS cũng như các Quyết định số 46 COM 7B.43 và 47 COM 7B.92 của Ủy ban Di sản Thế giới, hướng tới việc nghiên cứu, bảo tồn và phát huy bền vững giá trị di sản.

Theo kế hoạch, năm 2025 Viện Khảo cổ học phối hợp với Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long – Hà Nội tiến hành khai quật khu vực nền Điện Kính Thiên trên diện tích 580m². Cuộc khai quật được triển khai sau khi hạ giải tòa nhà Pháo binh – một công trình do người Pháp xây dựng trên chính nền Điện Kính Thiên xưa, qua đó tạo điều kiện tiếp cận trực tiếp các tầng văn hóa và dấu tích kiến trúc cổ.

Các nhà khoa học thảo luận về kết quả khai quật khảo cổ tại Hoàng thành Thăng Long. Ảnh: Giang Nam / Báo Nhân Dân,

Kết quả nghiên cứu bước đầu cho thấy địa tầng khu vực khai quật có độ dày lên tới khoảng 6m, gồm sáu lớp văn hóa liên tục, phản ánh tiến trình lịch sử kéo dài từ thời Tiền Thăng Long (thế kỷ VII–X) đến thời cận – hiện đại (thế kỷ XIX–XX). Đáng chú ý, lớp văn hóa thời Lê có bề dày lớn nhất, gần 3m, bao gồm hai giai đoạn kế tiếp là Lê sơ và Lê Trung hưng, cho thấy vai trò trung tâm đặc biệt của khu vực này trong giai đoạn hoàng kim của Hoàng thành Thăng Long.

Gắn với các lớp địa tầng là hệ thống dấu tích kiến trúc phong phú qua nhiều thời kỳ. Trong đó, quan trọng nhất là các móng kiến trúc của Điện Kính Thiên. Tính cả các đợt khai quật trước đây vào các năm 2011 và 2023, đến nay các nhà khảo cổ đã phát lộ tổng cộng 30 móng cột, gồm hai loại là móng đơn và móng kép. Ở lớp văn hóa thời Nguyễn (thế kỷ XIX), cuộc khai quật còn làm rõ dấu tích Điện Long Thiên, công trình được triều Nguyễn xây dựng sau khi phá bỏ Điện Kính Thiên.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Tống Trung Tín – Chủ tịch Hội Khảo cổ học Việt Nam, những phát hiện này góp phần làm sáng tỏ quy mô và cấu trúc nền móng của Điện Kính Thiên thời Lê, vốn là trung tâm quyền lực tối cao của Hoàng thành Thăng Long. Hệ thống móng cột thời kỳ này gồm các móng đơn có kích thước phổ biến từ 2,8–3,5 x 2,5–3,5m và móng kép lớn từ 5,4–6,1 x 2,7–3m. Đặc biệt, một móng cột được xác định cấu tạo từ 81 lớp đầm vật liệu, dày tới 4m, hiện được coi là móng cột có kích thước lớn nhất từng được ghi nhận trong lịch sử kiến trúc Việt Nam.

Trên cơ sở các dấu tích đã phát lộ, các nhà khoa học bước đầu xác định Điện Kính Thiên có quy mô gồm 9 gian, diện tích khoảng 1.500m². Theo ông Nguyễn Thanh Quang, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long – Hà Nội, kết quả khai quật năm 2025 đã cung cấp thêm những nhận thức khoa học quan trọng, khẳng định rõ vị trí, cấu trúc và sự chồng xếp các lớp văn hóa của nền Điện Kính Thiên từ thời Lê trên nền các thời Lý, Trần và Tiền Thăng Long. Đây là cơ sở khoa học có độ tin cậy cao, phục vụ trực tiếp cho chiến lược nghiên cứu, phục dựng Chính điện Kính Thiên và không gian trung tâm quyền lực của Hoàng thành Thăng Long thời Lê, đồng thời góp phần làm rõ hơn các giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản thế giới Hoàng thành Thăng Long – Hà Nội.

T.B