Phát hiện sớm bệnh nhược thị ở trẻ

Bệnh nhược thị ảnh hưởng như thế nào?

Nhược thị được chia làm hai loại: nhược thị chức năng và nhược thị thực thể.

Nhược thị chức năng: Thị lực của mắt có thể cải thiện sau khi được điều trị và phục hồi chức năng.
Nhược thị thực thể: Thị lực không thể phục hồi hoàn toàn trở lại bình thường.

Trong giai đoạn phát triển ở trẻ em, đường dẫn truyền thị giác từ mắt đến não dần hình thành và hoàn thiện. Bất kỳ nguyên nhân nào cản trở quá trình phát triển thị giác của hai mắt, hoặc gây ra sự tương tác bất thường giữa hai mắt, đều có thể làm gián đoạn sự hoàn thiện này và dẫn đến nhược thị.

Sau 7 tuổi, não bộ và thần kinh thị giác đã ổn định. Vì vậy, mọi can thiệp điều trị sau độ tuổi này thường kém hiệu quả. Do đó, cần phát hiện sớm tình trạng nhược thị ở trẻ để có biện pháp can thiệp kịp thời, tránh biến chứng nặng nề.

Ngay từ khi còn nhỏ, trẻ bị cận thị hoặc loạn thị từ -0,5D đến -0,75D vẫn cần đeo kính và thăm khám thường xuyên. Với những trẻ mắc tật khúc xạ hoặc các bệnh lý mắt khác mà không được đeo kính hay điều trị kịp thời, hình ảnh trên võng mạc sẽ mờ, lâu ngày có thể dẫn đến nhược thị, thậm chí mù lòa.

Trẻ bị nhược thị vẫn có thể chữa khỏi nếu được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách.

Nguyên nhân gây nhược thị ở trẻ

Nhược thị là tình trạng giảm thị lực do võng mạc không nhận được đầy đủ kích thích từ ánh sáng. Sự giảm thị lực này không đi kèm với tổn thương thực thể, hoặc nếu có thì mức độ giảm thị lực không tương xứng với tình trạng bệnh lý kèm theo. Trẻ bị nhược thị vẫn có thể chữa khỏi nếu được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách.

Nhược thị được ví như tình trạng teo cơ hay biến chứng sau tai biến. Nếu phát hiện sớm ở trẻ dưới 5 tuổi, bệnh có thể được điều trị bằng các bài tập luyện thị giác. Ngược lại, người lớn khi phát hiện nhược thị thường không thể chữa khỏi. Bệnh thường chỉ ảnh hưởng đến một bên mắt và không lây lan sang mắt còn lại.

Có nhiều nguyên nhân gây nhược thị:

Nguyên nhân thực thể: Lác, tật khúc xạ, đục thủy tinh thể, tổn thương võng mạc… Những trường hợp này cần được can thiệp sớm để cải thiện thị lực. Nếu bệnh kéo dài đến tuổi trưởng thành thì việc điều trị sẽ không còn hiệu quả.
Nguyên nhân khác: Sụp mi bẩm sinh, đục thủy tinh thể bẩm sinh, sẹo giác mạc… Khi đó, ánh sáng không thể đi qua và kích thích võng mạc, dẫn đến nhược thị.

Triệu chứng của nhược thị

Nhược thị có thể biểu hiện qua các triệu chứng sau:

Nhìn mờ một mắt hoặc cả hai mắt.
Mỏi mắt, có thể kèm theo lác hoặc sụp mi.
Sau khi chỉnh kính, thị lực vẫn giảm, hoặc có sự chênh lệch thị lực giữa hai mắt ≥ 2 hàng thị lực.
Bệnh nhân có xu hướng đọc từng chữ, từng mắt dễ dàng hơn so với việc đọc cả hàng chữ liền mạch.

Phòng tránh nhược thị

Để phòng bệnh nhược thị, cha mẹ cần:

Phát hiện và điều trị sớm các nguyên nhân có thể gây nhược thị.
Cho trẻ đeo kính khi có tật khúc xạ và tái khám thường xuyên.
Hướng dẫn trẻ ngồi học thẳng lưng, giữ khoảng cách từ mắt đến sách khoảng 30 cm, học trong phòng đủ ánh sáng, dùng bàn ghế đúng tiêu chuẩn và đặt đèn học ở phía đối diện tay cầm bút.
Hạn chế cho trẻ đọc sách, xem tivi, chơi điện tử quá 2 giờ liên tục.
Ánh sáng xanh từ màn hình LED có thể làm trầm trọng thêm các bệnh về mắt.
Tránh để trẻ đọc sách khi nằm, trên tàu xe hoặc ở nơi thiếu ánh sáng.
Bổ sung dinh dưỡng hợp lý, nhiều chất xơ và vitamin để tăng cường thị lực.

Trẻ càng được điều trị sớm thì khả năng phục hồi thị lực càng cao, thậm chí có thể trở lại bình thường. Cha mẹ nên đưa trẻ đi khám mắt định kỳ 2 lần/năm để phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Bởi vì các yếu tố quyết định thành công trong điều trị nhược thị gồm sự hiểu biết và phối hợp của phụ huynh; Độ tuổi của trẻ; Mức độ nhược thị; Các bệnh lý mắt kèm theo...

BS Nguyễn Thu Hiền