Phát hiện thêm 2 yếu tố nguy cơ mới gây sa sút trí tuệ (c Trang)

Giới khoa học nhận định phần lớn các yếu tố liên quan đến lối sống có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh sa sút trí tuệ. (Nguồn: Getty Images)

Những tiến bộ trong nghiên cứu sa sút trí tuệ đang diễn ra nhanh chóng hơn nhiều so với vài năm trước.

Giờ đây đã có xét nghiệm máu có thể chẩn đoán Alzheimer với độ chính xác tới 90%, và giới khoa học cũng hiểu rõ hơn về các yếu tố - phần lớn liên quan đến lối sống - có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Trong báo cáo mới công bố trên tạp chí The Lancet, nhóm nghiên cứu xác định thêm hai yếu tố nguy cơ mới có thể điều chỉnh được: cholesterol cao sau tuổi 40 và mất thị lực không được điều trị.

14 yếu tố nguy cơ hiện nay liên quan tới gần một nửa số ca sa sút trí tuệ

Năm 2020, nhóm nghiên cứu của The Lancet từng xác định 12 yếu tố có thể thay đổi giúp giảm nguy cơ mắc sa sút trí tuệ, bao gồm:ít vận động, hút thuốc, uống rượu quá mức, ô nhiễm không khí, chấn thương đầu, ít giao tiếp xã hội, trình độ học vấn thấp, béo phì, tăng huyết áp, tiểu đường, trầm cảm, suy giảm thính lực.

Kết hợp với 2 yếu tố mới, tổng cộng 14 yếu tố chiếm 49% số ca sa sút trí tuệ trên toàn cầu.

Để đi đến kết luận, các nhà nghiên cứu đã phân tích 14 công trình khoa học về mất thị lực và 27 nghiên cứu về cholesterol cao.

Vì sao cholesterol cao và mất thị lực có liên quan đến sa sút trí tuệ?

Theo bác sỹ Arman Fesharaki-Zadeh, chuyên gia thần kinh hành vi và tâm thần kinh tại Yale Medicine (Mỹ), mối liên hệ này là hoàn toàn hợp lý.

Ông cho biết mất thị lực thường gặp ở những người có các bệnh lý chuyển hóa như tăng huyết áp, tiểu đường kiểm soát kém và cholesterol cao. Đây cũng là những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến các mạch máu nuôi dưỡng não bộ.

Ảnh minh họa. (Nguồn: Vietnam+)

Thị giác là giác quan chủ đạo giúp con người tiếp nhận thông tin. Khi nhìn không rõ, chúng ta giảm dần thói quen đọc sách, giải ô chữ, tương tác xã hội - những hoạt động giúp kích thích não và làm chậm quá trình suy giảm nhận thức.

Cholesterol xấu có thể làm tổn thương não bộ

Cholesterol LDL cao có thể gây xơ cứng mạch máu ở tim và não. Khi đó, quá trình vận chuyển ôxy lên não bị cản trở, dần dẫn đến tổn thương và chết tế bào thần kinh.

“Sa sút trí tuệ về bản chất là hệ quả của quá trình tế bào thần kinh thoái hóa,” bác sỹ Fesharaki-Zadeh giải thích.

Ông cho biết trong thực tế lâm sàng, ở bệnh nhân trên 60 tuổi, một số vùng não đặc biệt dễ bị tổn thương do xơ cứng mạch máu và nguy cơ này tăng mạnh ở người có cholesterol cao.

“Một câu tôi hay nói với bệnh nhân: điều gì ảnh hưởng tới tim thì cũng ảnh hưởng tới não,” ông nhấn mạnh.

Kiểm soát thị lực và tim mạch: việc cần làm ngay từ trung niên

Nếu bạn có các vấn đề về thị lực, điều trị sớm không chỉ giúp cải thiện chất lượng sống mà còn giúp bảo vệ não bộ trong tương lai.

Bác sỹ Fesharaki-Zadeh khuyên nên xây dựng đội ngũ chăm sóc sức khỏe gồm bác sỹ gia đình và các chuyên khoa như tim mạch, nội tiết, thần kinh… Việc phối hợp chặt chẽ này giúp phát hiện và kiểm soát sớm các yếu tố nguy cơ như tăng cholesterol hay tăng huyết áp.

Ông nhấn mạnh: việc thay đổi lối sống nên được bắt đầu càng sớm càng tốt, lý tưởng là từ tuổi trung niên, chứ không phải đợi đến khi triệu chứng sa sút trí tuệ xuất hiện.

Một phần lớn ca sa sút trí tuệ có thể phòng ngừa

Theo thống kê, 40% trường hợp sa sút trí tuệ có thể phòng ngừa được. Dù yếu tố di truyền có thể khiến việc phòng ngừa khó hơn, việc kiểm soát các nguy cơ vẫn giúp làm chậm tiến triển bệnh ở người đã được chẩn đoán sa sút trí tuệ hoặc suy giảm nhận thức nhẹ.

“Các nghiên cứu cho thấy người mắc các bệnh chuyển hóa như tăng huyết áp, tiểu đường, cholesterol cao… sẽ có tốc độ sa sút trí tuệ nhanh hơn so với người không mắc các bệnh này,” bác sỹ Fesharaki-Zadeh cho biết.

Dù bạn đang khỏe mạnh, đã lớn tuổi, hay đã được chẩn đoán bệnh, việc thay đổi lối sống không bao giờ là quá muộn.

Não bộ có tính thích nghi rất cao và vẫn có thể cải thiện khi bạn bắt đầu nuôi dưỡng nó bằng những thói quen lành mạnh./.

(Vietnam+)