Căn bệnh chết người nhưng đa số đến viện trễ, bác sĩ chỉ ra sai lầm

Bệnh nhân điều trị đột quỵ tại Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai. Ảnh: Đinh Hà.

Nhiệt độ giảm, số ca đột quỵ tại Bệnh viện Hữu Nghị (Hà Nội) lập tức tăng lên rõ rệt. Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thị Trang, khoa Nội Thần kinh, cho biết những ngày gần đây, nhóm báo động đột quỵ sớm của bệnh viện ngày nào cũng có ca phải can thiệp cấp cứu bằng tiêu sợi huyết hoặc lấy huyết khối.

Vì sao trời lạnh, nhiều người dễ đột quỵ?

Tại khoa Nội Thần kinh, số bệnh nhân đang điều trị cũng gia mạnh, luôn duy trì khoảng 70 người, trong đó có 15-20 bệnh nhân đột quỵ. Ở quy mô toàn viện, bệnh nhân đột quỵ được phân bổ về nhiều khoa tùy mức độ - từ khoa Khám chữa bệnh theo yêu cầu, Hồi sức cấp cứu đến Nội Thần kinh...

Không chỉ đột quỵ, nhiều bệnh lý khác cũng tăng theo khi nhiệt độ giảm, đặc biệt là về cơ xương khớp (thoái hóa cột sống cổ, thắt lưng, đau thần kinh tọa...), chóng mặt và các cơn tăng huyết áp đột ngột.

Theo bác sĩ Trang, số lượng bệnh nhân đến khoa hiện tăng khoảng 20% so với giai đoạn thời tiết ấm.

"Tăng huyết áp là nguyên nhân chính, chiếm 70-80% các ca đột quỵ. Khi thời tiết chuyển lạnh hoặc thay đổi đột ngột, mạch máu co giãn nhanh làm huyết áp tăng đột ngột, tạo điều kiện khởi phát đột quỵ", bác sĩ Trang lý giải với Tri Thức - Znews.

Theo bác sĩ Trang, số lượng bệnh nhân đến viện hiện tăng khoảng 20% so với giai đoạn thời tiết ấm. Ảnh: Đinh Hà.

Bác sĩ Nguyễn Bá Hồng Phong, khoa Can thiệp mạch Thần kinh, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cũng cho hay trung bình mỗi ngày khoa can thiệp mạch thần kinh cho 8-12 ca bệnh. Hiện nay, thời tiết chuyển lạnh, số lượng bệnh nhân có xu hướng tăng lên.

Bệnh lý đột quỵ ngoài các yếu tố tổn thương thực thể đã có ở bệnh nhân, thực tế, đến nay vẫn chưa có nghiên cứu chính thức nào chứng minh ảnh hưởng của thời tiết.

"Tuy nhiên, trong thực tế lâm sàng, chúng tôi nhận thấy khi thời tiết thay đổi, nhất là vào mùa thu - đông, số lượng bệnh nhân tổn thương mạch máu não thường tăng lên. Cả các trường hợp chảy máu não, xuất huyết dưới nhện và nhồi máu não cấp cứu đều xuất hiện nhiều hơn", bác sĩ Phong nói với Tri Thức - Znews.

Về độ tuổi, theo bác sĩ Trang, bệnh viện thường tiếp nhận nhiều bệnh nhân 70-80 tuổi. Tuy nhiên, xu hướng trẻ hóa ngày càng rõ rệt, nhiều bệnh nhân chỉ hơn 30 tuổi đã bị đột quỵ, nhóm 50-60 tuổi cũng tăng đáng kể.

Theo vị chuyên gia, lý do đến từ áp lực công việc, ít vận động, chế độ ăn dư chất, cộng với các bệnh mạn tính như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, xơ vữa mạch. Nhiều người trẻ chủ quan, không khám sức khỏe định kỳ nên không phát hiện sớm yếu tố nguy cơ.

Điều trị đột quỵ ở người cao tuổi phức tạp hơn vì khả năng hồi phục kém, nhiều bệnh nền như tăng huyết áp, tiểu đường, xơ vữa mạch, suy tim, bệnh mạch chi, sức đề kháng cũng suy giảm nên dễ viêm phổi.

Biến chứng nguy hiểm nhất là viêm phổi bội nhiễm, đặc biệt khi vi khuẩn kháng thuốc. "Cách đây vài ngày, khoa tiếp nhận một bệnh nhân 86 tuổi có nhiều lần đột quỵ, đã mở khí quản và thở máy. Bệnh nhân tiếp tục xuất hiện ổ nhồi máu mới và bị viêm phổi kháng thuốc nặng. Dù được điều trị bằng kháng sinh thế hệ mới, bệnh nhân không đáp ứng và tử vong tại nhà vài giờ sau khi xin về", bác sĩ Trang cho biết.

Bệnh nhân cần đến viện sớm nhất có thể

"Thời gian vàng" trong cấp cứu đột quỵ là dưới 6 giờ kể từ khi khởi phát các dấu hiệu. Trong giai đoạn này, bác sĩ có thể dùng thuốc tiêu sợi huyết để làm tan cục máu đông hoặc can thiệp bằng dụng cụ cơ học để lấy huyết khối.

Tuy nhiên, không phải ai đến sớm cũng có thể điều trị bằng tiêu sợi huyết. Theo bác sĩ Trang, nhân viên y tế phải đánh giá thêm vị trí tổn thương trên phim chụp, mức độ triệu chứng, tình trạng bệnh nền…

Nếu không thể dùng tiêu sợi huyết, bệnh nhân nhồi máu não sẽ được điều trị bằng thuốc kháng kết tập tiểu cầu, thuốc hạ mỡ máu, kiểm soát tốt huyết áp, tiểu đường và tầm soát hẹp động mạch cảnh để xem xét đặt stent hoặc phẫu thuật. Kết hợp phục hồi chức năng là bắt buộc để cải thiện vận động.

Tế bào não khi đã chết thì không phục hồi, vì vậy, bệnh nhân đến muộn sau 6 giờ hầu như đều để lại di chứng.

Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thị Trang, khoa Nội Thần kinh, Bệnh viện Hữu nghị. Ảnh: Đinh Hà.

Dù truyền thông tăng cường, bác sĩ Nguyễn Thị Trang cho hay tỷ lệ bệnh nhân nhập viện trong 6 giờ đầu vẫn chưa nhiều. Đa số đến vào ngày thứ 2 hoặc 3 vì:

Người già khó tự nhận biết triệu chứng
Dễ nhầm tê yếu với bệnh khớp
Méo miệng bị cho là "trúng gió"
Sống một mình, ngại làm phiền con cháu
Người nhà tự xử trí bằng xoa bóp, chích máu, uống An Cung

"Dấu hiệu sớm của đột quỵ thường bao gồm méo miệng, yếu hoặc liệt tay chân một bên và nói khó, giọng nói thay đổi. Ngoài ra, người bệnh có thể xuất hiện tình trạng đột ngột nhìn mờ, mất ý thức, đau đầu dữ dội, huyết áp tăng cao, chóng mặt và mất thăng bằng", bác sĩ Trang cảnh báo.

Không chỉ vậy, khoảng 20-25% bệnh nhân đột quỵ có nguy cơ tái phát trong năm đầu và tiếp tục cao hơn trong các năm tiếp theo. Vì vậy, bác sĩ khoa Nội Thần kinh nhấn mạnh việc dự phòng tái phát rất quan trọng:

Kiểm soát huyết áp, mỡ máu, đường huyết
Dùng thuốc kháng kết tập tiểu cầu kéo dài
Tái khám đúng hẹn

Phương Anh