Phát huy bản sắc 'ngoại giao cây tre'

Đó là đường lối đối ngoại mang đậm bản sắc dân tộc: "ngoại giao cây tre".

Nếu chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là nền móng tư tưởng của cách mạng Việt Nam thì "ngoại giao cây tre" là sự tiếp nối sáng tạo, là hiện thân của bản lĩnh Việt Nam trong đối ngoại thời kỳ hội nhập.

Thể hiện trên nhiều lĩnh vực

Hình ảnh cây tre "gốc vững, thân chắc, cành uyển chuyển" đã trở thành biểu tượng của ngoại giao Việt Nam thời kỳ đổi mới. Hình ảnh này còn phản ánh cách chúng ta tư duy và hành động trong bối cảnh thế giới thường xuyên biến động: Kiên định nguyên tắc, linh hoạt phương pháp; mềm dẻo trong hành xử nhưng cứng cỏi trong việc bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc. Tinh thần "cây tre" không chỉ phản ánh nghệ thuật đối ngoại của nước ta mà còn được thể hiện trong nhiều quyết sách trên các lĩnh vực.

Trên lĩnh vực kinh tế, tinh thần "cây tre" thể hiện rõ qua chủ trương xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với hội nhập quốc tế sâu rộng. Chúng ta hội nhập mà không hòa tan, mở cửa mà vẫn kiên định định hướng XHCN, lấy con người làm trung tâm. Nền kinh tế Việt Nam đã chứng minh sức sống bền bỉ giữa những biến động của thế giới: Tăng trưởng ổn định, lạm phát được kiểm soát, dự trữ ngoại hối gia tăng, xuất siêu liên tục.

Trong chính trị, tinh thần "cây tre" giúp Đảng ta xác lập phong cách lãnh đạo và quản trị hiện đại, kiên định mục tiêu XHCN song song với việc đổi mới tư duy, dám nghĩ dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích nhân dân. Ổn định không đồng nghĩa với bảo thủ, nguyên tắc không đồng nghĩa với giáo điều. Hệ thống chính trị vì thế luôn vững vàng, đoàn kết và thống nhất trong lãnh đạo, tạo thế ổn định vững chắc; là điều kiện tiên quyết để phát triển đất nước nhanh, bền vững.

Với lĩnh vực quốc phòng - an ninh, tư duy "cây tre" được cụ thể hóa bằng quan điểm "bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, từ khi nước chưa nguy", kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. Tre mọc thành bụi, gốc đan chặt vào nhau là hình ảnh của thế trận quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân, dựa trên lòng dân vững chắc. Đường lối quốc phòng "4 không" chính là biểu hiện sinh động của triết lý "hòa để tiến", "kiên định mà nhân nghĩa", vừa giữ vững chủ quyền vừa duy trì môi trường hòa bình để phát triển.

Đại biểu các nước tham gia lễ ký “Công ước Hà Nội” về chống tội phạm mạng, ngày 25-10. Ảnh: TTXVN

Đặc biệt, trong lĩnh vực đối ngoại, "ngoại giao cây tre" đã trở thành bản sắc Việt Nam, thể hiện ở việc triển khai đồng bộ 3 trụ cột: đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại nhân dân. Tính đến tháng 10-2025, Việt Nam đã thiết lập quan hệ ngoại giao với hơn 190 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó 14 nước là đối tác chiến lược toàn diện. Việt Nam còn là thành viên tích cực của gần 70 tổ chức quốc tế và khu vực; tham gia chủ động các tiến trình hợp tác toàn cầu, các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới.

Trên lĩnh vực văn hóa - xã hội, tinh thần "cây tre" là linh hồn của bản sắc Việt Nam: giữ mình mà không khép mình, mở rộng mà không hòa tan. Tư tưởng này giúp chúng ta xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Trong đó, con người Việt Nam là trung tâm, vừa hiện đại, năng động vừa nhân hậu, nghĩa tình…

Đưa đất nước phát triển toàn diện, bền vững

Bước vào kỷ nguyên mới, Việt Nam cần khẳng định rõ hơn vai trò của "ngoại giao cây tre" như là một trong những trụ cột lý luận và thực tiễn, giúp đất nước phát triển toàn diện, bền vững và mang đậm bản sắc. Điều đó cũng cần được thể hiện rõ hơn trong các Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.

Thứ nhất, cần xác lập "ngoại giao cây tre" như một cấu phần của nền tảng tư tưởng của Đảng, cùng với chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và lý luận về đường lối đổi mới. Đây là sự tiếp nối logic phát triển của tư duy lý luận Việt Nam: từ cách mạng giải phóng dân tộc đến xây dựng đất nước độc lập, từ hội nhập kinh tế đến kiến tạo vị thế quốc tế.

Thứ hai, cần chuyển hóa tinh thần "cây tre" thành tiêu chí phát triển quốc gia toàn diện, làm cho triết lý "gốc vững - thân chắc - cành uyển chuyển" trở thành phương châm chỉ đạo xuyên suốt trong mọi lĩnh vực đời sống xã hội. Tất cả hợp thành tư duy phát triển Việt Nam toàn diện, hài hòa và có bản sắc, trong đó con người là gốc, văn hóa là nền và độc lập - tự chủ, tự cường là động lực phát triển bền vững.

Trong kinh tế, tinh thần ấy thể hiện ở mục tiêu phát triển nhanh nhưng bền vững, tự chủ về nội lực nhưng vẫn mở cửa, hội nhập và hợp tác sâu rộng với thế giới. Trong chính trị, đó là sự ổn định vững vàng của hệ thống, đi đôi với đổi mới tư duy, dám nghĩ dám làm, kiên định lý tưởng nhưng không rơi vào giáo điều hay bảo thủ. Trong quốc phòng - an ninh, tinh thần ấy được chuyển hóa thành sức mạnh mềm của một nền quốc phòng nhân dân vững chắc, mạnh mẽ nhưng nhân văn, lấy hòa bình làm mục tiêu cao nhất, bảo vệ Tổ quốc bằng thế trận lòng dân, bằng trí tuệ và bản lĩnh chứ không bằng đối đầu hay xung đột. Trong ngoại giao, triết lý ấy tỏa sáng mạnh mẽ nhất: Mềm dẻo trong sách lược, kiên định trong nguyên tắc, linh hoạt trong hành xử nhưng luôn nhất quán vì lợi ích quốc gia - dân tộc…

Thứ ba, cần phát huy vai trò của Việt Nam như một trung tâm đối thoại, hòa giải, kết nối lợi ích khu vực và toàn cầu, đưa tinh thần "cây tre" vươn ra không gian quốc tế với tư thế của một quốc gia độc lập, tự cường và có trách nhiệm. Thành công của "Công ước Hà Nội" năm 2025 đã chứng minh năng lực của Việt Nam trong việc kiến tạo sự đồng thuận và thúc đẩy hợp tác toàn cầu trên những vấn đề mang tính thời đại.

Trên nền tảng đó, chúng ta cần tiếp tục tiên phong đề xuất các sáng kiến quốc tế; đưa giá trị "ngoại giao cây tre" về hòa bình, hợp tác, nhân văn, sáng tạo trở thành triết lý hành động trong chính sách đối ngoại và chiến lược phát triển đất nước. Việt Nam cũng cần chủ động tham gia, thậm chí dẫn dắt, các cơ chế hợp tác mới của khu vực châu Á - Thái Bình Dương và toàn cầu, qua đó khẳng định vị thế như một quốc gia kiến tạo hòa bình, lan tỏa giá trị nhân nghĩa, góp phần định hình chuẩn mực mới trong trật tự thế giới đa cực.

ThS NGUYỄN TUẤN ANH