Phát huy truyền thống, chung tay phát triển hợp tác xã lớn mạnh

Mô hình HTX sản xuất kinh doanh gắn với chuỗi giá trị khép kín tại HTX Nông nghiệp dịch vụ BB Farm (huyện Sơn Hòa). Ảnh: TRẦN QUỚI

Kinh tế tập thể (KTTT) mà nòng cốt là HTX, là một trong những thành phần kinh tế quan trọng trong nền kinh tế quốc dân. Lịch sử hình thành và phát triển khu vực KTTT, HTX ở Việt Nam bắt đầu từ năm 1945. Đến nay, mô hình HTX từng bước đổi mới theo hướng tích cực, phù hợp với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Trao đổi với Báo Phú Yên về quá trình hình thành, phát triển KTTT, HTX, ông Lê Thanh Lam, Chủ tịch Liên minh HTX Phú Yên cho biết:

- KTTT, HTX ở Việt Nam hình thành từ năm 1945 và đến nay, trải qua 6 giai đoạn phát triển quan trọng.

Giai đoạn 1945-1955, thực hiện tư tưởng chỉ đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh HTX được hình thành và phát triển ở nhiều vùng tự do và căn cứ địa cách mạng với các hình thức hợp tác đơn giản như tổ vần công, đổi công. Ngày 8/3/1948, tại chiến khu Việt Bắc, HTX Thủy tinh Dân Chủ được thành lập mở đầu cho sự ra đời và phát triển của khu vực KTTT, HTX ở Việt Nam.

Giai đoạn 1958-1961, miền Bắc tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội, Đảng và Nhà nước chú trọng chỉ đạo xây dựng phát triển mô hình HTX. Giai đoạn 1961-1965, KTTT, HTX tiếp tục được đẩy mạnh thông qua việc thực hiện cuộc vận động cải tiến quản lý xây dựng HTX bậc cao với quy mô được mở rộng. Giai đoạn 1965-1975, hệ thống HTX thực hiện khẩu hiệu: “Tất cả vì miền Nam, thống nhất đất nước”, “Vì miền Nam ruột thịt”… vừa sản xuất vừa tham gia chiến đấu.

Giai đoạn từ 1975-1997, KTTT, HTX đã được phát triển và lan rộng tới các tỉnh, thành miền Nam, qua đó có những đóng góp to lớn vào nền kinh tế quốc dân. Tuy nhiên, khi xóa bỏ cơ chế bao cấp, kinh tế thị trường từng bước được hình thành, HTX không còn thích ứng, rơi vào tình trạng khó khăn, lúng túng, kinh doanh thua lỗ.

Từ năm 1997 đến nay, thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, khu vực KTTT, HTX có những chuyển biến quan trọng với sự ra đời của Luật Hợp tác xã đầu tiên vào năm 1997. Tiếp đó, Luật Hợp tác xã sửa đổi năm 2003 và Luật Hợp tác xã năm 2012 được ban hành, đã tạo được hành lang pháp lý thuận lợi hơn cho khu vực KTTT, HTX phát triển.

Năm 2020, KTTT, HTX tiếp tục phát triển cả về số lượng và chất lượng đóng góp vào sự tăng trưởng kinh tế, góp phần ổn định giá cả và kiềm chế lạm phát, tăng kim ngạch xuất khẩu tái cơ cấu nền kinh tế nhất là nông nghiệp nông thôn, xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững.

Ông Lê Thanh Lam

* Vì sao lại chọn ngày 11/4 là Ngày truyền thống HTX Việt Nam, nó mang ý nghĩa như thế nào, thưa ông?

- Chủ tịch Hồ Chí Minh là người đầu tiên đưa tư tưởng phát triển HTX ở Việt Nam. Sau khi phân tích những lợi ích của HTX, Người đã dẫn tục ngữ Việt Nam: “Nhóm lại thành giàu chia ra thành khó” hay “Một cây làm chẳng nên non, ba cây chụm lại nên hòn núi cao”, lý luận HTX đều nằm trong điều ấy.

Ngày 11/4/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết thư kêu gọi nông gia Việt Nam tham gia HTX nông nghiệp. Trong thư Bác Hồ viết: “Việt Nam là một nước sống về nông nghiệp, nền kinh tế lấy canh nông làm gốc, nông dân giàu thì nước ta giàu, nông dân thịnh thì nước ta thịnh. Nông dân muốn giàu, nông nghiệp muốn thịnh thì cần phải có HTX”. Người kêu gọi “Hỡi đồng bào, điền chủ, nông gia, anh em ta ai chẳng mong được đầy đủ giàu có, ai chẳng mong nước thịnh dân cường. Vì vậy hãy mau mau chung vốn, góp sức lập nên HTX nông nghiệp ở khắp nơi từ làng mạc cho đến tỉnh thành đâu đâu cũng phải có HTX”.

19 năm sau, vào ngày 11/4/1964, Bác Hồ gửi thư cho Đại hội HTX và đội sản xuất nông nghiệp tiên tiến miền núi và trung du, khen ngợi những HTX điển hình tiên tiến, đồng thời yêu cầu các cấp, ngành quan tâm chỉ đạo các HTX nông nghiệp phát triển.

Ngày 11/4 gắn liền với những cột mốc quan trọng đối với phong trào HTX. Do đó, Liên minh HTX Việt Nam khóa IV, nhiệm kỳ 2010-2015 đã trình và được Thủ tướng Chính phủ đồng ý lấy ngày 11/4 hàng năm là Ngày HTX Việt Nam.

* Đối với sự phát triển HTX, Liên minh HTX có vai trò gì, thưa ông?

- Cùng với quá trình hình thành và phát triển phong trào HTX ở Việt Nam, các tổ chức đại diện và hỗ trợ khu vực HTX lần lượt được thành lập. Qua thời gian, tổ chức này đổi nhiều tên khác nhau, phù hợp với từng thời điểm lịch sử. Năm 1993, Đại hội đại biểu toàn quốc các HTX Việt Nam lần thứ nhất thành lập Hội đồng Liên minh HTX Việt Nam, có chức năng nhiệm vụ hỗ trợ cho tất cả các HTX.

Đến nay, Liên minh HTX Việt Nam đã trải qua 6 kỳ đại hội. Hoạt động của Liên minh HTX gắn với quá trình củng cố đổi mới phát triển nâng cao hiệu quả KTTT, HTX theo chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước. Đại hội đại biểu toàn quốc Liên minh HTX Việt Nam lần thứ 6 nhiệm kỳ 2020-2025 đặt ra phương châm “Hợp tác, đổi mới, phát triển hiệu quả” và quyết tâm “Tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt trong phát triển KTTT, HTX đẩy mạnh xây dựng hệ thống Liên minh HTX Việt Nam vững mạnh thực hiện hiệu quả chức năng đại diện bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của thành viên”.

* Tại Phú Yên, hoạt động KTTT, HTX diễn ra như thế nào?

- Hoạt động KTTT, HTX trên địa bàn tỉnh trong những năm qua, nhất là giai đoạn 2017-2020 tiếp tục duy trì ổn định và phát triển đáng kể với nhiều mô hình có sự gắn kết chặt chẽ giữa các thành viên. Đến nay, toàn tỉnh có 208 HTX, 1 liên hiệp HTX (tăng 19 HTX so với cuối năm 2017) và 62 tổ hợp tác đang hoạt động.

KTTT, HTX đã tham gia thực hiện hỗ trợ việc làm và giải quyết việc làm cho hơn 113.000 lao động và thành viên, đem lại giá trị gia tăng cho kinh tế hộ thành viên, tác động gián tiếp thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội tỉnh nhà, góp phần thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững. Ngoài tiêu chí HTX sản xuất kinh doanh hiệu quả, các HTX còn tham gia từ 1-7 tiêu chí trong bộ tiêu chí xây dựng nông thôn mới...

* Vậy, chiến lược phát triển HTX trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới là gì, thưa ông?

- Thời gian qua, Liên minh HTX Phú Yên đã tham mưu, tổ chức quán triệt, cụ thể hóa chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về KTTT, HTX; chương trình hành động của Liên minh HTX Việt Nam, nghị quyết của Tỉnh ủy và nhất là đề án Đổi mới phát triển KTTT, HTX của UBND tỉnh; tổ chức thực hiện chính sách hỗ trợ phát triển KTTT, HTX, phát triển mô hình HTX kiểu mới…

Thời gian đến, Liên minh HTX Phú Yên sẽ xây dựng và triển khai đề án hiện đại hóa công nghệ thông tin để cung ứng các dịch vụ cho thành viên, xây dựng ngân hàng dữ liệu về KTTT, HTX. Nâng cao chất lượng các hoạt động tư vấn, hỗ trợ và cung ứng dịch vụ công để phát triển HTX, liên hiệp HTX, tổ hợp tác; lựa chọn, tư vấn và hỗ trợ xây dựng mô hình từ nguồn hỗ trợ của tỉnh, Liên minh HTX Việt Nam…

* Xin cảm ơn ông!

TRẦN QUỚI (thực hiện)