Phát huy vai trò của Hội đồng Nhân dân trong kỷ nguyên mới

Ngày 21/11, HĐND thành phố Đà Nẵng tổ chức Tọa đàm “Phát huy vai trò của Hội đồng nhân dân trong Kỷ nguyên mới” nhân kỷ niệm 80 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh ký ban hành Sắc lệnh 63/SL.

Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND thành phố Nguyễn Đức Dũng cùng các Phó Chủ tịch HĐND: Trần Phước Sơn, Đoàn Ngọc Hùng Anh, Trần Xuân Vinh, Nguyễn Công Thanh đồng chủ trì buổi tọa đàm; cùng sự tham gia của các đại biểu HĐND của Quảng Nam, Đà Nẵng (cũ) qua các thời kỳ.

HĐND thành phố Đà Nẵng tổ chức tọa đàm “phát huy vai trò của Hội đồng nhân dân trong Kỷ nguyên mới”.

Tọa đàm lần nàylà hoạt động có ý nghĩa đặc biệt nhằm kỷ niệm 80 năm Ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 63/SL, văn bản pháp lý đầu tiên khai sinh chính quyền Nhân dân tại địa phương, đánh dấu tiến trình vẻ vang của nền dân chủ Việt Nam, của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Đồng thời, cũng là dịp nhìn lại chặng đường 80 năm hình thành, phát triển, khẳng định vị trí, vai trò và trách nhiệm của HĐND các cấp trong hệ thống chính trị; ôn lại truyền thống và tri ân những đóng góp to lớn của các thế hệ đại biểu, cán bộ, công chức, người lao động gắn với công tác HĐND qua các thời kỳ.

Khẳng định vai trò, sứ mệnh của HĐND các cấp trong kỷ nguyên mới của dân tộc, lan tỏa tinh thần dân chủ, trách nhiệm và khát vọng đổi mới, ngày càng hoàn thiện hơn trong toàn hệ thống chính trị trên địa bàn thành phố.

Lan tỏa giá trị Sắc lệnh 63/SL trong hành trình 80 năm

Phát biểu khai mạc tọa đàm, Chủ tịch HĐND thành phố Nguyễn Đức Dũng nhấn mạnh ý nghĩa đặc biệt của sự kiện diễn ra đúng dịp kỷ niệm 80 năm ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ký ban hành Sắc lệnh số 63/SL – văn bản pháp lý đầu tiên về tổ chức chính quyền nhân dân ở địa phương.

Lãnh đạo HĐND thành phố Đà Nẵng chủ trì buổi tọa đàm.

Theo đó, vào thời điểm ngày 22/11/1945, chỉ 3 tháng sau thành công của Cách mạng Tháng Tám, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa non trẻ phải đối mặt với muôn vàn khó khăn. Trong bối cảnh ấy, Sắc lệnh 63/SL đã xác lập cơ chế Nhân dân trực tiếp bầu ra cơ quan đại diện của mình, đặt nền móng cho mô hình tổ chức chính quyền “của dân, do dân và vì dân”, thể hiện tư tưởng dân chủ sâu sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Sắc lệnh gồm 115 điều, quy định việc thành lập HĐND và Ủy ban hành chính từ cấp xã, huyện, tỉnh đến kỳ; khẳng định vai trò làm chủ của Nhân dân trong quản lý nhà nước. Đây được xem là tuyên ngôn chính trị của Nhà nước dân chủ Nhân dân thời kỳ đầu lập quốc, là bước ngoặt quan trọng trong tiến trình xây dựng nền dân chủ Việt Nam và Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Từ tinh thần của Sắc lệnh 63/SL, các bản Hiến pháp năm 1946, 1959, 1980, 1992 và 2013 đã kế thừa và hoàn thiện thiết chế chính quyền địa phương, đặc biệt là việc Hiến pháp năm 2013 hiến định vị thế của HĐND: “HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân”.

Chủ tịch HĐND thành phố Nguyễn Đức Dũng khẳng định, bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên hội nhập, cạnh tranh và phát triển mạnh mẽ, Đà Nẵng được Trung ương kỳ vọng trở thành cực tăng trưởng năng động của khu vực châu Á – Thái Bình Dương, là trung tâm đổi mới sáng tạo, công nghệ cao, kinh tế số và kinh tế xanh.

Yêu cầu này đòi hỏi HĐND thành phố không chỉ làm tốt vai trò cơ quan quyền lực nhà nước mà còn phải thực sự trở thành “trung tâm kiến tạo thể chế”, đưa chủ trương, chính sách đi vào cuộc sống; nâng cao chất lượng theo dõi, giám sát việc thực thi chính sách; đảm bảo mỗi quyết định đều xuất phát từ lợi ích của Nhân dân.

Chủ tịch HĐND thành phố Đà Nẵng Nguyễn Đức Dũng phát biểu tại tọa đàm.

Chủ tịch HĐND thành phố nhấn mạnh yêu cầu đổi mới mạnh mẽ phương thức hoạt động, phát huy tinh thần “địa phương quyết – địa phương làm – địa phương chịu trách nhiệm”, từ hoàn thiện phân cấp, phân quyền đến bảo đảm nguồn lực và phân định trách nhiệm giữa các cấp chính quyền.

HĐND phải là cơ quan sát dân, gần dân, lắng nghe dân và vì dân; mỗi đại biểu phải “dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích phát triển chung”.

Phó Chủ tịch Thường trực HĐND thành phố Trần Phước Sơn đánh giá, Sắc lệnh 63/SL đã đặt nền móng cho thiết chế quyền lực của Nhân dân tại địa phương, được kế thừa và bổ sung qua các thời kỳ.

Phó Chủ tịch Thường trực HĐND thành phố Trần Phước Sơn phân tích thêm: Khi mô hình chính quyền địa phương 2 cấp chính thức vận hành từ 1/7/2025, yêu cầu mới về phân cấp, phân quyền, cải cách hành chính và hiệu quả quản trị sẽ đặt HĐND trước nhiều nhiệm vụ lớn.

Đồng thời, quá trình hợp nhất tỉnh Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng càng làm nổi bật vai trò trung tâm của HĐND trong điều phối, giám sát và hoạch định chính sách phù hợp với không gian phát triển mới.

Theo Phó Chủ tịch Thường trực HĐND thành phố Trần Phước Sơn, tọa đàm lần này không chỉ là dịp nhìn lại hành trình 80 năm của thiết chế HĐND, quan trọng hơn là nhận diện rõ các vấn đề lý luận và thực tiễn đang đặt ra để tiếp tục đổi mới, bảo đảm hiệu lực, hiệu quả hoạt động của HĐND trong bối cảnh mới.

Đổi mới phương thức hoạt động trong mô hình chính quyền địa phương 2 cấp

Tại buổi tọa đàm, các đại biểu tập trung thảo luận 3 nhóm vấn đề trọng tâm. Cụ thể: Nhóm vấn đề về giá trị bền vững của Sắc lệnh 63/SL và sự phát triển của thiết chế HĐND qua 80 năm. Đây là cơ sở để nhận diện giá trị nền tảng của tư tưởng Hồ Chí Minh về quyền làm chủ của Nhân dân và về mối quan hệ giữa thiết chế dân cử với cơ quan hành chính – phục vụ.

Phó Chủ tịch Thường trực HĐND thành phố Trần Phước Sơn phát biểu.

Nhiều đại biểu đặt câu hỏi: Trong mô hình mới, điều gì cần tiếp tục kế thừa và điều gì phải đổi mới để HĐND tiếp tục giữ vững vị trí là thiết chế quyền lực của Nhân dân?

Nhóm vấn đề thứ hai là về đổi mới phương thức hoạt động của HĐND trong mô hình chính quyền 2 cấp – nội dung được xem là trọng tâm. Các đại biểu nhấn mạnh yêu cầu nâng cao chất lượng kỳ họp, hoàn thiện quy trình thẩm tra và chuẩn bị hồ sơ, đổi mới phương pháp giám sát và theo dõi việc thực thi nghị quyết.

Việc ứng dụng chuyển đổi số trong hoạt động HĐND được đánh giá là yếu tố không thể thiếu, nhằm tăng cường minh bạch, kịp thời và hiệu quả trong quản trị.

Và làm thế nào để mỗi nghị quyết ban hành vừa “đúng và trúng”, vừa khả thi? Giám sát trong kỷ nguyên số cần được tổ chức theo phương thức nào? Cơ chế đánh giá tác động chính sách cần thay đổi ra sao để đáp ứng yêu cầu của quản trị hiện đại?

Nhóm vấn đề thứ 3 liên quan đến vai trò của đại biểu dân cử và cơ chế phối hợp trong hệ thống chính trị. Các đại biểu cho rằng, trong bối cảnh số hóa và hội nhập, đại biểu HĐND không chỉ đại diện cho cử tri mà còn phải có năng lực phân tích chính sách, tiếp cận công nghệ, tương tác với người dân trên nhiều nền tảng.

Các đại biểu tham dự buổi tọa đàm.

Đồng thời, mối quan hệ HĐND – UBND – MTTQ và các tổ chức chính trị – xã hội cần được hoàn thiện hơn, nhằm nâng cao chất lượng phản biện và kiểm soát quyền lực.

Tại tọa đàm, Trưởng ban Pháp chế HĐND thành phố Lương Công Tuấn nhấn mạnh, Sắc lệnh 63/SL vẫn có giá trị nền tảng trong xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Việc vận dụng tinh thần của Sắc lệnh trong mô hình chính quyền địa phương 2 cấp không chỉ góp phần hoàn thiện thể chế mà còn là sự tiếp nối tinh thần dân chủ mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặt nền móng.

Tấn Tài