Phát huy vai trò nghị viện vì một ASEAN đoàn kết, thịnh vượng

Gắn kết sự tham gia của các nghị viện với Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cùng Phu nhân và Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam ngày 16-9 đã tới Thủ đô Kuala Lumpur của Malaysia, bắt đầu tham dự Đại hội đồng liên Nghị viện các quốc gia Đông Nam Á lần thứ 46 (AIPA-46) theo lời mời của Chủ tịch Hạ viện Malaysia, Chủ tịch AIPA-46 Dato' Johari Bin Abdul và thăm chính thức Malaysia theo lời mời của Chủ tịch Thượng viện Malaysia Dato' Awang Bemee Awang Ali Basah đến 20-9. Diễn ra đúng thời điểm kỷ niệm 30 năm Việt Nam gia nhập ASEAN và tham gia AIPA (1995-2025), chuyến công tác là dịp để Việt Nam khẳng định vai trò và đóng góp của mình, phát huy hơn nữa những kết quả đã đạt được, tiếp tục cùng các Nghị viện thành viên nỗ lực củng cố đoàn kết, thống nhất nội khối, giữ vững môi trường hòa bình ổn định và xây dựng Cộng đồng vững mạnh, tự cường, tiếp tục đóng vai trò trung tâm trong cấu trúc hợp tác ở khu vực.

Việc Chủ tịch Quốc Hội Trần Thanh Mẫn tham dự AIPA-46 khẳng định sự tham gia tích cực trách nhiệm của Việt Nam trong các cơ chế đa phương ở khu vực và thế giới

AIPA-46 diễn ra trong bối cảnh tình hình thế giới tiếp tục chuyển biến nhanh và khó lường, tác động nhiều mặt tới môi trường an ninh, phát triển của các quốc gia. Kinh tế thế giới tăng trưởng chậm, đối mặt với rủi ro từ gia tăng bất ổn chính sách và căng thẳng địa chính trị. Cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn diễn ra gay gắt song cũng xuất hiện những diễn biến mới khi các nước lớn nỗ lực quản lý quan hệ và tìm kiếm thỏa thuận trong một số vấn đề nhất định.

ASEAN đang tiếp tục quyết tâm củng cố đoàn kết, tăng cường hợp tác và phát huy vai trò trung tâm ở khu vực. Trong đó, tại Hội nghị cấp cao lần thứ 47, ASEAN đã thông qua Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045 và các kế hoạch chiến lược cụ thể hóa hợp tác trên các trụ cột: Chính trị - an ninh, Kinh tế, Văn hóa xã hội, kết nối, thu hẹp khoảng cách phát triển; quyết định kết nạp Timor - Leste. Tuy nhiên, ASEAN cũng đang tiếp tục đối mặt với một số khó khăn, thách thức.

Thực tế đó đòi hỏi ASEAN, AIPA cần tiếp tục giữ vững và duy trì vai trò trung tâm, thống nhất hành động, củng cố tình đoàn kết, phát huy tinh thần tự cường, cùng nhau khai thác các động lực tăng trưởng mới vì lợi ích chung của cả khu vực. Chính vì thế, chủ đề của Đại hội đồng AIPA-46 được lựa chọn là “Quốc hội ở tuyến đầu vì một ASEAN tăng trưởng bao trùm và bền vững”. Không chỉ tương ứng với chủ đề của ASEAN 2025 là “Bao trùm và bền vững”, chủ đề trên của Đại hội đồng AIPA-46 còn thể hiện mong muốn, quyết tâm của AIPA tiếp tục phát huy vai trò then chốt của Nghị viện thúc đẩy tăng trưởng bao trùm và bền vững; thúc đẩy trao đổi kinh nghiệm tốt về khuôn khổ pháp luật và cơ chế giám sát, hỗ trợ tăng trưởng bao trùm bền vững. Cùng với đó là tăng cường năng lực của Nghị viện trong tận dụng cơ hội và ứng phó thách thức; thúc đẩy hợp tác, phối hợp giữa các Nghị viện với các tổ chức chính trị - xã hội, khu vực tư nhân, học giả… để thực hiện Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045; xây dựng khuyến nghị về cải tiến chính sách và sáng kiến về lập pháp nhằm đẩy mạnh tăng trưởng bao trùm, phát triển bền vững.

Các phiên đối thoại với các Nghị viện đối tác trong khuôn khổ Đại hội đồng AIPA-46 có chủ đề chung là “Vai trò trung tâm của ASEAN: Phát huy cấu trúc khu vực bao trùm vì một tương lai bền vững”. Trong đó, các Nghị viện sẽ tập trung thảo luận về: vai trò của Nghị viện trong củng cố các cơ chế do ASEAN dẫn dắt; khuôn khổ lập pháp và đóng góp của ngoại giao nghị viện vào hỗ trợ, duy trì vai trò trung tâm của ASEAN; cân bằng giữa vai trò trung tâm và hợp tác thực chất với các quan sát viên; cơ chế để tăng cường các sáng kiến do ASEAN dẫn dắt; cơ hội để làm sâu sắc hợp tác với các quan sát viên; cách tiếp cận tập thể với những thách thức khu vực và khuôn khổ pháp lý hỗ trợ phát triển bền vững… Có thể thấy, diễn ra sau khi ASEAN vừa thông qua Tuyên bố về Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045, Đại hội đồng AIPA-46 đã gửi đi thông điệp ủng hộ mạnh mẽ và cam kết của AIPA phối hợp chặt chẽ với Chính phủ và nhân dân các nước ASEAN thực hiện thành công các mục tiêu đề ra.

Hướng tới một ASEAN đoàn kết, bao trùm và thịnh vượng

Năm 1995, Quốc hội Việt Nam chính thức trở thành thành viên Tổ chức Liên nghị viện Hiệp hội các nước Đông Nam Á (AIPO), tiền thân của AIPA ngày nay. Từ đó đến nay, Việt Nam luôn là thành viên tích cực, chủ động và có trách nhiệm của AIPA, sẵn sàng đồng hành với AIPA để kiến tạo một ASEAN giàu mạnh, thịnh vượng. Quốc hội Việt Nam đã đưa ra nhiều sáng kiến thúc đẩy đổi mới, cải cách về tổ chức và phương thức hoạt động của AIPA; tích cực ủng hộ, chia sẻ kinh nghiệm với các thành viên mới trong tiến trình gia nhập AIPA. Việt Nam cũng phối hợp tổ chức thành công các kỳ họp Đại hội đồng ở các nước. Quốc hội Việt Nam không ngừng đóng góp nhằm tăng cường quan hệ giữa Việt Nam với các nước ở trong và ngoài khu vực.

Năm 2025, Việt Nam kỷ niệm 30 năm gia nhập ASEAN và AIPA. Đây là dấu mốc quan trọng để nhìn lại chặng đường đã qua, khẳng định những đóng góp tích cực của Việt Nam cho ngôi nhà chung khu vực. Trong bối cảnh đó, chuyến công tác của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tại Malaysia có ý nghĩa nhiều mặt. Về đa phương, thể hiện vai trò chủ động, trách nhiệm của Việt Nam tại AIPA, góp phần định hình định hướng phát triển chung của ASEAN. Về song phương, góp phần củng cố quan hệ hữu nghị và Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Malaysia. Về đối ngoại tổng thể, chuyến thăm khẳng định hình ảnh một Việt Nam hòa bình, năng động, sáng tạo, sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm và đóng góp giải pháp cho những vấn đề toàn cầu.

Với những thành tựu phát triển kinh tế - xã hội, cải cách thể chế, chuyển đổi số, tăng trưởng xanh, Việt Nam có nhiều kinh nghiệm thực tiễn để chia sẻ với các nước thành viên. Đây chính là cơ sở để Quốc hội Việt Nam tiếp tục đưa ra những sáng kiến thiết thực, đóng góp cho tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN 2045. Vai trò nghị viện trong ASEAN ngày càng trở nên quan trọng, bởi nghị viện là nơi phản ánh tiếng nói trực tiếp của nhân dân. Mọi cam kết khu vực nếu muốn đi vào cuộc sống đều phải được luật hóa, thể chế hóa. Do đó, sự tham gia tích cực của nghị viện chính là góp phần bảo đảm cho tính bền vững của tiến trình hội nhập ASEAN. Cùng với việc tích cực phối hợp với các nước ASEAN thúc đẩy tăng trưởng bao trùm và bền vững, đây cũng là dịp để Việt Nam thúc đẩy những ưu tiên sáng kiến, nhất là về an ninh mạng, năng lượng mới, kinh tế số, gắn kết giữa mục tiêu ưu tiên phát triển của Việt Nam với ASEAN... Do đó, AIPA-46 không chỉ là một diễn đàn nghị viện thường niên, mà còn là cột mốc trên hành trình hiện thực hóa Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045. Việt Nam, với trách nhiệm và những đóng góp hiệu quả đã tiếp tục khẳng định vai trò thành viên tích cực, đối tác tin cậy, góp phần vào xây dựng một ASEAN đoàn kết, thịnh vượng, vì lợi ích chung của các dân tộc trong khu vực, hiện thực hóa Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045 và nâng cao vai trò trung tâm của ASEAN; đồng thời khẳng định Quốc hội Việt Nam tiếp tục tích cực, chủ động tham gia, phối hợp với Nghị viện các nước ASEAN phát huy vai trò của Nghị viện trong xây dựng Cộng đồng ASEAN “bền vững và bao trùm”.

Hoàng Tuấn