Phát huy vai trò người hoạt động không chuyên trách cấp xã

Theo Nghị định số 121/NĐ-CP ngày 21/10/2003 quy định rõ cán bộ không chuyên trách được hưởng phụ cấp hàng tháng, còn cán bộ chuyên trách được hưởng lương hàng tháng theo chức vụ hoặc theo bằng cấp chuyên môn, được đảm bảo nghĩa vụ và quyền lợi về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế.

Sau 6 năm thực hiện, Nghị định số 92/2009/NĐ-CP ngày 22/10/2009 của Chính phủ đã thay đổi thuật ngữ “cán bộ không chuyên trách” thành “những người hoạt động không chuyên trách” để phù hợp với Luật Cán bộ công chức năm 2008. Chính phủ quy định số người hoạt hoạt động không chuyên trách ở cấp xã từ 19 đến tối đa 22 người, tùy theo phân loại xã. Thời điểm này, họ không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, sau đó được quy định là đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc kể từ ngày 1/1/2016 theo Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014.

Thực hiện quy định của Chính phủ, từ năm 2010 đến nay, HĐND tỉnh đã ban hành 5 Nghị quyết quy định về số lượng, chức danh, mức phụ cấp đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã. Các quy định được điều chỉnh kịp thời cho phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và khả năng ngân sách của địa phương. Hiện nay, toàn tỉnh có trên 2.000 người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, gồm 11 chức danh, hưởng mức phụ cấp cho từng chức danh từ 1,0 đến 1,4 mức lương cơ sở, được tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc theo quy định.

Tuy nhiên, từ khi gọi là cán bộ nửa chuyên trách, đến cán bộ không chuyên trách và hiện nay là những người hoạt động không chuyên trách, Chính phủ chỉ giao chính quyền địa phương quyết định chức danh, số lượng, mức phụ cấp cho người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, chưa quy định và cũng không giao cụ thể cho địa phương quy định về việc tuyển chọn, quản lý, sử dụng người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã.

Thực hiện Nghị quyết số 02-NQ/TU ngày 21/1/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XV (nhiệm kỳ 2020-2025) về “Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng ở đảng bộ xã, phường, thị trấn gắn với củng cố hệ thống chính trị cơ sở”, đã giao Ban Cán sự đảng UBND tỉnh chỉ đạo UBND tỉnh xây dựng ban hành quy định, hướng dẫn về tiêu chí, tiêu chuẩn đối với đội ngũ người hoạt động không chuyên trách cấp xã, làm cơ sở cho việc tạo nguồn để đào tạo bồi dưỡng, nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả đối với hoạt động của những người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, khắc phục khoảng trống trong quản lý người hoạt động không chuyên trách, giúp các cơ quan, đơn vị nâng cao chất lượng và thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã.

Trước yêu cầu quản lý, Sở Nội vụ đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Quyết định số 31/2021/QĐ-UBND ngày 11/10/2021 về tiêu chuẩn, tuyển chọn, quản lý và sử dụng đối với người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh Sơn La, quy định có hiệu lực thi hành từ ngày 25/10/2021, với những nội dung cơ bản sau:

Một là: Là công dân Việt Nam từ đủ 18 tuổi trở lên (phó bí thư Đoàn TNCS Hồ Chí Minh không quá 28 tuổi khi tham gia giữ chức vụ lần đầu); tốt nghiệp trung học phổ thông hoặc tương đương (trừ chức danh chủ tịch hội cựu chiến binh và chủ tịch hội người cao tuổi); tốt nghiệp trung cấp chuyên nghiệp hoặc trung cấp nghề trở lên (trừ chức danh chủ tịch hội cựu chiến binh và chủ tịch hội người cao).

Hai là: Quy trình tuyển chọn người hoạt động không chuyên trách cấp xã bao gồm các chức danh: Chỉ huy phó ban CHQS xã; phụ trách dân số gia đình và trẻ em; nhân viên văn thư lưu trữ, nhân viên thú y, còn các chức danh được bầu cử, hiệp thương thì thực hiện theo hiến chương, điều lệ, quy định của tổ chức, nhằm đảm bảo lựa chọn được những người đủ năng lực, phẩm chất, phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ.

Ba là: Quy định người hoạt động không chuyên trách cấp xã làm việc mỗi tuần từ 5 đến 7 buổi; một buổi tính bằng ½ ngày làm việc (cụ thể do UBND cấp xã ban hành quy chế làm việc).

Bốn là: Quy định việc tổ chức đánh giá, thẩm quyền đánh giá phân loại hằng năm như cán bộ, công chức cấp xã.

Năm là: Quy định về xử lý kỷ luật đối với các chức danh: Phó chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam, phó chủ tịch hội nông dân, phó chủ tịch hội cựu chiến binh, phó bí thư đoàn TNCS Hồ Chí Minh, phó chủ tịch hội phụ nữ, chủ tịch hội người cao tuổi, chủ tịch hội chữ thập đỏ, thực hiện theo Điều lệ MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội; tổ chức xã hội. Các chức danh như văn thư lưu trữ, công tác gia đình và trẻ em, nhân viên thú y áp dụng 3 hình thức kỷ luật như sau: khiển trách; cảnh cáo; buộc thôi việc.

Đây là lần đầu tiên UBND tỉnh ban hành quy định về tiêu chuẩn, tuyển chọn, quản lý và sử dụng đối với người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh, được áp dụng đồng bộ tại 204 xã, phường, thị trấn, giúp các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan nâng cao hơn chất lượng và thực hiện có hiệu quả chức năng quản lý nhà nước đối với những người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã trên địa bàn tỉnh.

Như vậy, tỉnh đã xây dựng và hoàn thiện đầy đủ văn bản để thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, giúp các cơ quan quản lý nhà nước quản lý một cách toàn diện đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã từ điều kiện, tiêu chuẩn đến quản lý, sử dụng, phân loại, đánh giá, khen thưởng, kỷ luật... và chế độ chính sách. Người hoạt động không chuyên trách yên tâm công tác, góp phần nâng cao chất lượng tham mưu giúp cho chính quyền cơ sở tổ chức vận động nhân dân thực hiện có hiệu quả các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước, xây dựng, củng cố, nâng cao sức chiến đấu của hệ thống chính trị ở cơ sở.

Nguyễn Then, Nguyễn Cương (CTV)