Phạt lao động công ích người vi phạm giao thông

Cảnh sát giao thông Công an tỉnh Hải Dương lập biên bản lái xe vi phạm giao thông

Trong gần 10 năm qua, mức xử phạt vi phạm giao thông bằng tiền đã 3 lần tăng nặng. Từ Nghị định 46/2016, Nghị định 100/2019 và gần đây nhất là Nghị định 168/2024/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính về trật tự, an toàn giao thông trong lĩnh vực giao thông đường bộ; trừ điểm, phục hồi điểm giấy phép lái xe.

Việc tăng mức xử phạt tiền theo Nghị định 168 đã tạo chuyển biến rõ nét trong ý thức chấp hành pháp luật về giao thông của người dân. Sau hơn 5 tháng Nghị định 168 có hiệu lực, tai nạn giao thông trên toàn quốc đã giảm mạnh cả 3 tiêu chí. Riêng tại Hải Dương, trong 5 tháng đầu năm 2025, toàn tỉnh xảy ra 228 vụ tai nạn và va chạm giao thông làm 98 người chết, 175 người bị thương, trong đó hầu hết là tai nạn giao thông đường bộ. So với cùng kỳ năm 2024, tai nạn giao thông giảm 143 vụ (giảm 38,5%), giảm 4 người chết (giảm 3,9%), giảm 144 người bị thương (giảm 45,1%).

Tuy nhiên, thực tế vẫn còn nhiều vụ tai nạn đáng tiếc xảy ra bắt nguồn từ ý thức của người tham gia giao thông. Gần đây, vào 13 giờ ngày 18/5, tại nút giao đường tỉnh 393 và đường trục Bắc - Nam huyện Thanh Miện, người đàn ông 61 tuổi ở xã Đoàn Tùng đi xe máy vượt đèn đỏ đã bị xe ô tô tải tông trúng, tử vong tại hiện trường. Điều đáng nói, vi phạm vượt đèn đỏ, sử dụng rượu bia khi tham gia giao thông đã được tuyên truyền, cảnh báo rất rộng rãi song vẫn có người chủ quan, coi thường pháp luật để rồi phải trả giá bằng cả tính mạng.

Trong 5 tháng đầu năm, tại Hải Dương có trên 3.200 trường hợp vi phạm nồng độ cồn, hơn 6.100 trường hợp đi quá tốc độ cho phép, 3.200 trường hợp vi phạm quy định về đội mũ bảo hiểm, 282 trường hợp chở quá tải trọng… bị xử phạt.

Tại hội nghị trực tuyến toàn quốc sơ kết công tác bảo đảm trật tự, an toàn giao thông quý I, phương hướng và nhiệm vụ quý II/2025 diễn ra chiều 16/5/2025, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà, Chủ tịch Ủy ban An toàn giao thông quốc gia cho rằng cần nghiên cứu phạt bổ sung lao động công ích đối với vi phạm giao thông.

Phạt lao động công ích đã được một số quốc gia trên thế giới như Singapore, Mỹ… áp dụng. Tại các nước này, lao động công ích được xem là hình phạt mang tính giáo dục và cộng đồng cao, vừa có tác dụng răn đe, vừa giúp người vi phạm nhận thức sâu sắc về hậu quả hành vi của mình.

Lao động công ích được xem là biện pháp xử phạt nhân văn, vì không gây áp lực tài chính trong việc nộp phạt đối với người vi phạm, đặc biệt là những người có thu nhập thấp. Người vi phạm sẽ thực hiện các công việc phục vụ cộng đồng như quét dọn đường phố, sơn vạch kẻ đường, trồng cây xanh, hỗ trợ các hoạt động tuyên truyền về an toàn giao thông… Qua đó, người vi phạm “chuộc lỗi” bằng hành động thiết thực và góp phần nâng cao tinh thần trách nhiệm đối với cộng đồng.

Thực tế, phương pháp giáo dục thông qua lao động công ích từng được áp dụng trong môi trường học đường. Không ít học sinh từng phải lao động như quét sân trường, tưới cây… do vi phạm nội quy như không học bài, nói chuyện riêng… Những học sinh này sau đó đã thay đổi rõ rệt về nhận thức.

Việc áp dụng phạt lao động công ích khi vi phạm giao thông hoàn toàn có thể triển khai song cần có sự chuẩn bị bài bản, đồng bộ từ khâu xây dựng hành lang pháp lý đến tổ chức thực hiện. Cần có quy định cụ thể những hành vi nào áp dụng hình thức lao động công ích, thay thế hoặc kết hợp với các hình thức xử phạt khác như thế nào. Việc phân loại hành vi, thời gian lao động, nội dung công việc cần được cụ thể hóa, rõ ràng để bảo đảm tính minh bạch, công bằng và khả thi.

Cùng với đó, cần có cơ chế giám sát, kiểm tra chặt chẽ để bảo đảm người vi phạm thực hiện đúng hình phạt. Chính quyền địa phương, các đoàn thể, lực lượng chức năng phối hợp để tổ chức các hoạt động lao động công ích phù hợp, thiết thực, tránh hình thức, đối phó.

Làm tốt những việc trên, phạt lao động công ích sẽ là “liều thuốc” mới để mỗi người nhận ra phải tôn trọng pháp luật, trách nhiệm với cộng đồng khi tham gia giao thông.

NINH THÀNH