Phạt nguội xe máy: Camera AI phát hiện được lỗi sai nhưng chưa dễ thực hiện

Quy trình xử lý vi phạm giao thông bằng hệ thống camera AI

Từ tháng 9/2025, Cục Cảnh sát giao thông (CSGT, Bộ Công an) bắt đầu thí điểm hệ thống camera AI tại Hà Nội và TP.HCM. Đây là bước đi quan trọng trong tiến trình hiện đại hóa công tác giám sát, xử lý vi phạm giao thông bằng công nghệ.

Theo Cục CSGT, các camera AI sẽ liên tục ghi nhận hình ảnh trên đường và truyền trực tiếp về Trung tâm dữ liệu của Cục. Tại đây, phần mềm tự động phân tích, nhận diện hành vi vi phạm như vượt đèn đỏ, chạy quá tốc độ hay đi sai làn. Dựa trên cơ sở dữ liệu đăng ký phương tiện, hệ thống xác định được chủ xe, hiển thị rõ biển số, tuyến đường, thời gian, vị trí và tốc độ vi phạm. Sau đó, cán bộ tại Trung tâm chỉ huy ở Hà Nội và TP.HCM sẽ kiểm tra, xác minh từng trường hợp trước khi chuyển hồ sơ sang bộ phận xử phạt.

Sau khi được xác nhận, thông báo vi phạm được gửi về địa chỉ đăng ký của chủ xe và đăng tải trên website của Cục để tra cứu. Chủ phương tiện đến cơ quan công an nơi phát hiện lỗi để xác minh, lập biên bản và nộp phạt. Nếu sau 7 ngày không khiếu nại, quyết định xử phạt được ban hành. Người vi phạm có thể nộp phạt tại kho bạc hoặc qua Cổng dịch vụ công, sau đó mang biên lai đến nhận lại giấy tờ.

Trong thời gian tới, hình ảnh vi phạm sẽ được gửi trực tiếp đến chủ xe dưới dạng điện tử. Nếu đồng ý, biên bản sẽ được lập tự động; nếu không, người vi phạm có thể liên hệ công an nơi phát hiện lỗi. Ứng dụng VNeTraffic (liên kết tài khoản VNeID cấp độ 2) đang được hoàn thiện để người dân có thể nhận, tra cứu và xác nhận vi phạm thuận tiện hơn.

Việc ứng dụng camera AI đang mở ra những bước tiến mới trong quản lý giao thông. Tuy nhiên, hiệu quả thực tế vẫn phụ thuộc vào việc hoàn thiện cơ chế pháp lý và dữ liệu phương tiện.

Khó khăn trong quản lý xe máy và định danh phương tiện

Theo Thiếu tướng Nguyễn Văn Mừng – Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát giao thông – hiện cả nước còn khoảng 69.000 xe mô tô, xe máy chưa xác định được chủ phương tiện. Nhiều xe đã qua nhiều đời chủ, hư hỏng, bị tháo dỡ hoặc chủ xe đã mất, ra nước ngoài, khiến việc gửi thông báo và xử phạt gặp nhiều trở ngại. Mục tiêu đặt ra là đến hết năm 2025 và đầu năm 2026, Cục Cảnh sát giao thông sẽ phối hợp công an địa phương rà soát, loại khỏi hệ thống các xe không còn lưu thông, đồng thời định danh lại toàn bộ xe máy còn hoạt động để phục vụ công tác quản lý.

Theo Tiến sĩ Phan Lê Bình – Trưởng đại diện Văn phòng tư vấn OCG (Nhật Bản) – vấn đề lớn hiện nay là Việt Nam chưa có cơ chế kiểm định bắt buộc đối với xe máy và việc quản lý "chính chủ" chưa triệt để. Với ô tô, chủ xe buộc phải hoàn tất nghĩa vụ nộp phạt trước khi đăng kiểm; còn xe máy không có bước này, khiến nhiều trường hợp vi phạm có thể bỏ qua. Khi chưa khép kín được cơ chế quản lý chính chủ, việc xác định người điều khiển thực tế trở nên khó khăn, làm giảm hiệu quả xử lý và phòng ngừa vi phạm.

Cục CSGT sẽ đề xuất thêm các biện pháp ràng buộc trách nhiệm của chủ xe mô tô, xe gắn máy, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý và xử lý vi phạm.

Cục CSGT khẳng định, ngoài ô tô, hiện lực lượng chức năng đã tiến hành ghi nhận, xử lý cả các trường hợp xe mô tô, xe gắn máy vi phạm trật tự an toàn giao thông bằng hình thức phạt nguội. Thông báo vi phạm được gửi tới chủ phương tiện đứng tên trong đăng ký xe, kèm hình ảnh làm căn cứ. Cục nhấn mạnh: "Chủ xe phải chịu trách nhiệm đến cùng với phương tiện đã đăng ký. Việc xác định chủ xe nay thuận lợi hơn nhờ sự liên thông giữa cơ sở dữ liệu đăng ký phương tiện và cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư".

Luật hiện hành cũng quy định không được thực hiện thủ tục đăng ký đối với phương tiện đang có thông báo vi phạm, qua đó ràng buộc trách nhiệm của chủ xe. Trong thời gian tới, Cục CSGT sẽ đề xuất thêm các biện pháp siết chặt hơn nữa với xe mô tô, xe gắn máy, nhất là trường hợp cố tình không chấp hành nộp phạt.

Theo các chuyên gia, camera AI chỉ là công cụ hỗ trợ, không thể thay thế hoàn toàn con người. Sự hiện diện thường xuyên của lực lượng Cảnh sát giao thông trên đường, kết hợp với các thiết bị quét biển số di động, vẫn là yếu tố quan trọng để tăng tính răn đe và xử lý trực tiếp các hành vi vi phạm. Khi kết hợp giám sát tự động với tuần tra thủ công, việc phát hiện và xử lý vi phạm sẽ chính xác, minh bạch hơn.

Camera hành trình vụ tai nạn liên hoàn giữa 4 phương tiện trên cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ.

Thành Nguyên