Phát triển bền vững ở Việt Nam và gợi mở hai mô hình chính sách

Phát triển bền vững là một chủ trương nhất quán của Đảng và Nhà nước ta và là vấn đề thu hút sự quan tâm của xã hội. Nguồn: internet

Phát triển bền vững tại Việt Nam

Phát triển bền vững là một chủ trương nhất quán của Đảng và Nhà nước ta và là vấn đề thu hút sự quan tâm của xã hội. Đặc biệt phát triển bền vững gắn với phát triển kinh tế, môi trường trong thời gian qua đã có nhiều cơ chế, chính sách được ban hành và triển khai, bước đầu mang lại những chuyển biến tích cực.

Chính phủ đã ban hành Chương trình nghị sự 21 của Việt Nam (2004), Chiến lược phát triển bền vững Việt Nam giai đoạn 2011 - 2020 (2012) và gần đây nhất là Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững với 17 mục tiêu phát triển bền vững và 115 mục tiêu cụ thể đặt ra cho Việt Nam trong giai đoạn từ nay đến năm 2030 trên tất cả các lĩnh vực kinh tế - xã hội - môi trường.

Quan điểm phát triển bền vững đã được Chính phủ lồng ghép xuyên suốt trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011 - 2020, Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011 - 2015 và giai đoạn 2016 - 2020. Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu về phát triển bền vững trên các lĩnh vực kinh tế - xã hội và môi trường như: Tốc độ tăng trưởng GDP, giảm nghèo bền vững, phổ cập giáo dục, tiếp cận các dịch vụ y tế, chăm sóc sức khỏe…

Tuy nhiên, nhận thức về phát triển bền vững của không ít cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp (DN) và nhiều người dân còn chưa đầy đủ, thiếu thống nhất; các chính sách kinh tế - xã hội còn thiên về tăng trưởng nhanh về kinh tế và ổn định xã hội mà chưa quan tâm đầy đủ, đúng mức đến tính bền vững khi khai thác, sử dụng tài nguyên thiên nhiên, gắn với bảo vệ môi trường…

Để khắc phục những tồn tại, hạn chế trên, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện thành công các mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam đến năm 2030, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương và các bên liên quan tổ chức triển khai có hiệu quả các nhiệm vụ được giao trong Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương trình nghị sự 2030.

Trong năm 2019, Bộ Kế hoạch và Đầu tư xây dựng và ban hành Hướng dẫn lồng ghép các mục tiêu phát triển bền vững vào Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và Hướng dẫn thực hiện giám sát, đánh giá các mục tiêu phát triển bền vững; Theo dõi, đánh giá, tổng hợp báo cáo kết quả thực hiện Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương trình nghị sự 2030 và các mục tiêu phát triển bền vững trình Chính phủ, Quốc hội hằng năm.

Bằng nhiều hành động cụ thể, môi trường kinh doanh Việt Nam đã có những cải thiện tích cực. Môi trường kinh doanh được Ngân hàng Thế giới đánh giá đứng vị trí 68 trong tổng số 190 nền kinh tế được khảo sát, với số điểm 67,93/100. Năng lực cạnh tranh quốc gia theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới đánh giá đứng vị trí 77/140 quốc gia và vùng lãnh thổ. Bên cạnh đó, Việt Nam đã đạt được một số chuyển biến tích cực trong công tác xóa đói giảm nghèo, dân số, bảo vệ và chăm sóc sức khỏe người dân, giáo dục - đào tạo và tạo việc làm cho người lao động đạt được những thành tựu bước đầu đáng khích lệ.

An sinh xã hội được chú trọng nhằm đảm bảo ổn định đời sống và sản xuất của nhân dân. Tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh từ 12% hộ nghèo năm 2011 xuống còn 6% năm 2018. Việt Nam đã chú trọng hơn đến công tác bảo vệ môi trường. Việc bảo vệ tài nguyên, môi trường đã đi vào nền nếp. Bằng những chính sách hợp lý, các giải pháp quyết liệt, vấn đề bảo vệ môi trường sống, chống ô nhiễm các nguồn nước, không khí đã được các địa phương, các ngành và các tầng lớp nhân dân đồng thuận và cùng tham gia…

Tuy nhiên, thực tiễn quá trình phát triển kinh tế đã nảy sinh mâu thuẫn giữa mục tiêu phát triển nhanh với mục tiêu phát triển bền vững trên các lĩnh vực cơ bản: kinh tế, xã hội và môi trường. Theo đánh giá của các tổ chức, sự phát triển ở Việt Nam vẫn còn thiếu tính bền vững; Nền kinh tế của Việt Nam vẫn phụ thuộc lớn vào FDI. Tính riêng năm 2018, FDI chiếm tới 25% GDP, 75% giá trị xuất khẩu. Giá trị xuất khẩu chủ yếu là gia công, không có nhiều sản phẩm thể hiện sự chuyển giao công nghệ…

Bàn về mô hình chính sách phát triển bền vững

Để thực hiện tốt và hiệu quả các định hướng ưu tiên phát triển bền vững nền kinh tế, thúc đẩy phát triển mô hình kinh tế xanh, bên cạnh việc thực hiện tốt các giải pháp tổng thể đã được Chính phủ đề ra trong Chương trình mục tiêu phát triển bền vững thì việc nghiên cứu, tham khảo các mô hình chính sách phát triển bền vững ở các nước là hết sức cần thiết. Bài viết này giới thiệu mô hình chính sách toàn diện/mô hình chính sách hợp lý và mô hình chính sách phức tạp/thích ứng.

Mô hình chính sách toàn diện/mô hình chính sách hợp lý

Mặc dù, chi tiết về các chính sách môi trường có sự khác nhau đáng kể giữa các quốc gia (Andersson và cộng sự, 1992), mô hình chính sách chi phối kể từ khi bắt đầu chủ nghĩa môi trường modem vào những năm 1960 đã dựa trên mô hình hợp lý/toàn diện (Briassoulis, 1989), có ba thành phần chính: (i) Phân tích khách quan và toàn diện về các vấn đề môi trường và kinh tế xã hội đang được xem xét; (ii) Xác định và xây dựng các giải pháp thay thế; (iii) Lựa chọn giải pháp tốt nhất bằng các tiêu chí khoa học khách quan. Winsemius (1990) đề xuất một mô hình của vòng đời chính sách với 4 giai đoạn là: nhận biết vấn đề, xây dựng chính sách, thực thi và kiểm soát, trong đó có sự phân tách tương tự về phân tích, lựa chọn chính sách và thực thi.

Ba quan sát có thể được thực hiện liên quan đến mô hình chính sách này:

Tính tuyến tính: Các quyết định được đưa ra trong một quy trình tuyến tính gồm hai giai đoạn, với phân tích hành động trước: Trước tiên là xây dựng các mô hình, đánh giá các lựa chọn thay thế và lựa chọn giải pháp tốt nhất. Sau đó, khi giải pháp đã được xác định, giai đoạn thực hiện và hành động bắt đầu.

Khả năng phân tích: Hệ thống phải có khả năng phân tích và phải có đủ thông tin về việc quan sát trực tiếp hoặc mô hình hóa, để cho phép lựa chọn giải pháp tốt nhất.

Tính hài hòa: Phải đạt được thỏa thuận về những gì tạo nên một giải pháp tốt, thường đạt được thông qua các tiêu chí quyết định được xây dựng theo các thuật ngữ kinh tế và khoa học được cho là trung lập.

Briassoulis (1989) lập luận rằng, cách tiếp cận toàn diện/hợp lý đã gặp phải nhiều trở ngại, điều này phản ánh sự căng thẳng giữa những đặc điểm của các vấn đề môi trường được xem xét và năng lực của hệ thống quyết định xử lý chúng. Những thiếu sót thường thấy rõ trong quá trình thực hiện khi chính sách không đạt được mục tiêu dự định hoặc vấn đề được xem là đã được xác định sai. Những khó khăn này có thể liên quan đến các đặc điểm của mô hình chính sách được xác định ở trên:

- Hành động trước khi phân tích, áp lực chính trị thường thúc đẩy hành động trước khi phân tích hoàn tất, đặc biệt là với các cuộc gọi ngày càng tăng từ các nhóm truyền thông và lợi ích công cộng cho “giải pháp và lãnh đạo” (Hourcade và cộng sự, 1992). Các nhà phân tích đã lưu ý rằng, xu hướng này đang được củng cố bằng các lời kêu gọi hành động phòng ngừa và dự đoán trước sự chắc chắn của khoa học trong các tình huống rủi ro môi trường đáng kể (Adams 1995). Hành động cũng có thể đi trước phân tích hoàn chỉnh nếu vấn đề quá phức tạp, dữ liệu và kết quả khoa học không có sẵn, hoặc để kiểm tra các giả thuyết hoặc giải pháp chính sách thử nghiệm.

- Tính không thể giải quyết: Có nhiều vấn đề về phát triển bền vững, liên quan đến sự phụ thuộc lẫn nhau của các hệ thống xã hội và tự nhiên vốn phức tạp, không thể giải quyết được trong thực tế và cả về nguyên tắc. Trong những trường hợp như vậy, Ravetz (1986) lập luận rằng, khi các nhà khoa học được hỏi bởi các nhà hoạch định chính sách điều gì sẽ xảy ra và khi nào thì họ phải trả lời một cách trung thực…

- Đa số: Có những nhận thức khác nhau về mức độ của các vấn đề môi trường và các can thiệp chính sách phù hợp để cung cấp giải pháp. Đối mặt với đa số, chính sách có thể đi vào một chế độ vận động, đặc trưng bởi sự sống sót của những người mạnh nhất, thường là những người có ảnh hưởng chính trị lớn nhất (Briassoulis, 1989). Ngoài ra, một quy trình có sự tham gia dựa trên quan điểm đa nguyên về thực tế có thể được thiết lập, với những nỗ lực hướng đến việc tìm ra điểm chung giữa các bên liên quan, giải quyết sự khác biệt, phân bổ chi phí và lợi ích một cách công bằng (Carley và Christie, 1992). Đối với các vấn đề phức tạp hơn, đánh giá khoa học và kinh tế của các lựa chọn đòi hỏi mô hình mô phỏng máy tính, đã đóng vai trò quan trọng trong hướng dẫn chính sách tầm ngắn và hình thành ý kiến tầm xa (Ayres, 1984), đặc biệt là trong cuộc tranh luận về biến đổi khí hậu (Boehmer-Christiansen 1994, Jasanoff và Wynne 1995). Mục tiêu của việc mô hình hóa là xác định các tham số quan trọng của mối quan hệ của thay đổi toàn cầu và nếu có thể, tính năng động của nó để tạo ra các mô hình dự đoán. Những đánh giá dự đoán này, lần lượt đặt cơ sở cho việc xây dựng các chính sách và thỏa thuận đàm phán (Jasanoff và Wynne 1995). Tuy nhiên, tác động của sự tinh vi kỹ thuật ngày càng tăng của các quy trình quyết định là không rõ ràng khi các chính phủ tiếp tục đơn giản hóa các vấn đề trong cuộc tranh luận công khai (Pestel 1982), trong khi các tiêu chí quyết định khoa học và kinh tế hiếm khi được tuân thủ nghiêm ngặt, như Boehmer-Christiansen (1994) chỉ ra, những trở ngại chính trị của các giải pháp hợp lý thường áp đảo. Do đó, mô hình toàn diện/hợp lý được xem là một điều không tưởng hơn là sự phản ánh của thực tế, mặc dù vẫn còn thắc mắc liệu điều không tưởng đặc biệt này có phải là một cơ sở chính sách hay không.

Slocombe (1993) cho rằng, thảo luận quan trọng về mô hình chính sách toàn diện/hợp lý đã đặt câu hỏi về quá trình phát triển chính sách, thay vì nền tảng phân tích của họ. Quan sát này đặc biệt đúng với các nhóm môi trường, các mục tiêu chính sách thường bao gồm đảm bảo quá trình ra quyết định dân chủ và cởi mở hơn (Bramwell 1994). Do đó, Chính phủ chuyển sang làm cho các quy trình chính sách trở nên đa dạng và có sự tham gia hơn, đồng thời xây dựng phương pháp phân tích và dựa trên mô hình ở trung tâm của mô hình hợp lý/toàn diện. Xu hướng này đã được củng cố bởi sự tham gia ngày càng tăng của kinh doanh và công nghiệp, những người vận động hành lang kêu gọi quyết định dựa trên khoa học âm thanh và phân tích lợi ích chi phí (Eden, 1994).

Bất chấp làn sóng gia tăng này, số lượng tác giả nghiên cứu về vấn đề này ngày càng tăng đang đặt câu hỏi về tính hợp lệ của quy trình chính sách toàn diện/hợp lý do sự khan hiếm thông tin, tranh cãi về khoa học, khó khăn trong mô hình hóa và sự phức tạp của các hệ thống tự nhiên và xã hội (Ravetz 1986, Briassoulis 1989, Carley và Christie 1992, Bella và cộng sự 1994, Boehmer- Christiansen 1994a, Jasanoff và Wynne 1995). Nhận thức ngày càng tăng rằng một mô hình chính sách thay thế sẽ phù hợp hơn.

Mô hình chính sách phức tạp/thích ứng

Cách tiếp cận toàn diện/hợp lý được đặc trưng bởi một giả định rằng các vấn đề chính sách và hệ thống đang được xem xét là “đơn giản”, do đó có thể phân tích chi tiết và đưa ra mô hình dự đoán để chọn chính sách tối ưu. Những người tuân thủ quan điểm “đơn giản”, tiếp tục duy trì khả năng dự đoán có thể và thậm chí dự báo chính xác đó là điều kiện tiên quyết cho nền văn minh không gặp rắc rối (Watt 1990).

Ngược lại, mô hình phức tạp/thích ứng giả định rằng, các vấn đề chính sách rất phức tạp, với sự khó lường và thiếu chắc chắn không thể khắc phục được, cũng như các giới hạn đối với khả năng phân tích ngăn cản việc tìm kiếm các chính sách tối ưu. Nếu chúng ta không thể phân tích hệ thống và dự đoán hành vi của nó theo chế độ chính sách thay thế, thì mô hình hợp lý/toàn diện không thể được áp dụng, vì không thể đánh giá các khóa hành động thay thế hoặc chọn một phương án tối ưu. Do đó, yêu cầu một mô hình chính sách khác, các phác thảo được xác định bên dưới. Câu hỏi đặt ra liệu các vấn đề phát triển bền vững là “đơn giản” hay “phức tạp”, và tầm quan trọng của lý thuyết phức tạp trong nghiên cứu các hệ thống tự nhiên và xã hội, sẽ được trình bày trong một nghiên cứu khác.

Bước đầu tiên ngoài khả năng dự đoán là giới thiệu các ý tưởng về sự không chắc chắn và rủi ro. Trước sự không chắc chắn, việc duy trì khái niệm toàn diện/hợp lý về một chính sách tối ưu đòi hỏi phải giảm sự không xác định và phức tạp của thế giới đối với ý tưởng không chắc chắn hơn về số lượng (Shackley và Wynne 1995). Chọn tối ưu sau đó ngụ ý lựa chọn giữa một số lượng hạn chế các kết quả có thể biết về xác suất khác nhau, sử dụng các công cụ như đánh giá rủi ro (Adams 1995), đánh giá lợi ích chi phí (Pearce et al. 1989), tối ưu hóa ngẫu nhiên (Ermoliev 1995) và nhiều biến thể về lý thuyết quyết định (Carley và Christie 1992).

Cách tiếp cận này hấp dẫn đối với những người ra quyết định muốn chiếu hình ảnh kiểm soát và tối ưu hóa (Grzybowski và Slocombe 1988), nhưng việc định lượng các ngụy trang không định lượng được, thay vì giải quyết, sự không xác định tiềm ẩn.

Sonntag (1986) lập luận rằng, cách tiếp cận toàn diện/hợp lý không thể làm sáng tỏ những hiểu biết hữu ích về vấn đề bền vững, phức tạp, năng động và đầy bất ngờ mà từ chối các nguyên tắc của sự lạc quan, trong khi Macrae (1994) cho rằng “tính thể thao” của DN hoặc kế hoạch kinh tế của chính phủ là trong mọi trường hợp, một trò tiêu khiển của sự tự trọng đang suy giảm nhanh chóng. Thay vào đó, hoạch định chính sách trong một thế giới phức tạp đòi hỏi chúng ta phải chấm dứt sự giả vờ tối ưu hóa và điều chỉnh một mô hình phức tạp/thích ứng (Brooks 1992), một số đặc điểm sau:

Một là, không đầy đủ. Thế giới phức tạp hơn có thể được thể hiện trong bất kỳ mô hình nào hoặc được tính đến trong bất kỳ quá trình ra quyết định nào. Kết quả là, bất kỳ mô hình hoặc quyết định nào nhất thiết không đầy đủ. Vì một số điều bị bỏ qua có thể là quan trọng, các mô hình và chính sách sẽ không chính xác hoặc không thể áp dụng ở một số khía cạnh nhất định và cần được thay đổi khi phát hiện ra các lỗi này.

Hai là, không được tối ưu hóa. Vì không thể xây dựng một mô hình hoàn chỉnh hoặc kiểm tra tất cả các tùy chọn, một chính sách tối ưu không thể được phát hiện, mặc dù có thể phân biệt giữa các quyết định tốt hơn và xấu hơn. Tuy nhiên, khi đối mặt với sự không chắc chắn, không thể đoán trước và bất ngờ, có thể thậm chí không rõ điều gì tạo nên một quyết định tốt hơn (Di Castri 1986, Ravetz 1986, Bella và cộng sự 1994). Hơn nữa, như Sagoff (1994) lập luận, một số liệu tối ưu phổ quát là không thể đạt được vì mỗi quyết định, chính sách hoặc tổ chức quan trọng đều phụ thuộc vào con đường và phải được hiểu theo các giá trị cộng hưởng cục bộ và lịch sử.

Ba là, không dự đoán. Holling (1986) kết luận rằng, không thể tránh khỏi hành vi bất ngờ, phi tuyến tính trong các hệ thống tự nhiên và xã hội phức tạp có nghĩa là hiện nay, ít ưu tiên phát triển các công cụ dự đoán hơn là thiết kế các hệ thống có đủ linh hoạt để cho phép phục hồi và đổi mới khi đối mặt với những sự kiện bất ngờ. Do đó, mục tiêu của mô hình hóa không được xem là dự đoán mà là hỗ trợ thăm dò và mô phỏng trong các môi trường quyết định phức tạp (Clark và cộng sự, 1995), trong khi các công cụ khác ngoài mô hình máy tính, như bài tập chính sách, kịch bản và trò chơi, cũng được coi là có vai trò trong việc hỗ trợ hoạch định chính sách (Brewer 1986).

Bốn là, học tập, một mô hình chính sách và các cấu trúc thể chế hỗ trợ của nó phải dựa trên việc học hỏi và thích ứng liên tục vì các mô hình chắc chắn không đầy đủ, dự đoán là không thể và các hệ thống tự nhiên xã hội luôn thay đổi. Một môi trường học tập thành công thường khuyến khích thử nghiệm, chịu đựng thất bại và nuôi dưỡng việc xây dựng bản đồ tinh thần, trong khi được cấu trúc đủ để hỗ trợ việc tạo ra các lựa chọn và ý tưởng (Carley và Christie 1992), mặc dù một số môi trường sẽ không phù hợp để học vì thất bại có thể gây ra hậu quả thảm khốc.

Năm là, thử nghiệm. Vì các giải pháp không thể được tìm thấy hoàn toàn bằng phân tích, học tập ngụ ý hành động thay vì chỉ đơn giản là thu thập kiến thức (Brooks 1992) và nó trở thành một câu hỏi về bất ngờ tán tỉnh và gặp phải các sự kiện thích hợp của Nott để học hỏi (Di Castri 1986).

Sáu là, khả năng phục hồi. Trước những bất ngờ khó lường và có thể gây bất ngờ khó chịu, các chính sách và thể chế nên được thiết kế sao cho có khả năng phục hồi (Holling 1978, 1986, Norgaard 1989). Khả năng phục hồi bao gồm khả năng giữ lại hình thức và chức năng khi đối mặt với việc thay đổi các điều kiện bên ngoài và chịu đựng các lỗi và sai sót. Nó đòi hỏi sự linh hoạt (Dovers và Handmer 1992) và thường là một mức độ dư thừa và năng lực dự phòng mà mô hình toàn diện/hợp lý sẽ coi là không tối ưu. Các tổ chức kiên cường cũng cho phép thăm dò táo bạo hơn, khuyến khích các giải pháp sáng tạo hơn và thúc đẩy học tập (De Young và Kaplan 1988). Sonntag (1986) lập luận rằng, để đảm bảo khả năng phục hồi, chúng ta cần các công cụ thích ứng và linh hoạt mới tìm cách cải thiện các quy trình quyết định khi đối mặt với sự phức tạp, thay vì tập trung vào việc bảo đảm các kết quả được cho là tối ưu.

Bảy là, đa số, ngoài các lợi ích chính trị bao gồm nhiều quan điểm, một quy trình số nhiều được khuyến khích trong một thế giới phức tạp vì có khả năng một nhóm đa dạng hơn sẽ có thể mang lại nhiều hiểu biết, kinh nghiệm và quan điểm thế giới hơn, và do đó cải thiện khả năng phục hồi của các chính sách và thể chế (Norgaard 1988), mặc dù nếu tổ chức vụng về thì kết quả sẽ không tối ưu theo bất kỳ quan điểm nào. Brewer (1986) lập luận rằng, bất kỳ mô hình nào cũng thể hiện một quan điểm duy nhất, các trò chơi, kịch bản và bài tập chính sách là những cách tốt hơn để bao gồm đa số và kích thích trí tưởng tượng quan trọng cần thiết cho nghịch lý nghĩ phức tạp và phát triển chính sách cho sự bền vững trong một thế giới phức tạp.

Tám là, tính phản xạ. Các tác nhân của con người là phản xạ, nghĩa là họ phản ứng với môi trường thay đổi của họ, bao gồm những thay đổi được đưa ra bởi các can thiệp chính sách và hành động của các tác nhân khác, và cả nhận thức thay đổi của họ về môi trường trong tương lai và họ sửa đổi hành vi của họ theo đó (Adams 1995). Một cách tiếp cận phức tạp/thích ứng với chính sách cần phải nhạy cảm với tính tất yếu của hành vi bù trừ này và ý nghĩa của nó đối với chính sách và thiết kế thể chế.

Tám đặc điểm này tạo thành một tập hợp các nguyên tắc thiết kế cho các chính sách và thể chế phù hợp với một thế giới phức tạp, nhưng tài liệu về tính bền vững thường không giải thích làm thế nào những nguyên tắc này có thể được chuyển thành thực tiễn. Tuy nhiên, ngay cả một quá trình có sự tham gia cũng có thể tạo ra các chính sách và thể chế không kiên cường và kém trong học tập, do đó, việc tham gia không đảm bảo thành công trong một thế giới phức tạp. Do đó, rõ ràng là mô hình phức tạp/thích ứng không chỉ tập trung vào quá trình chính sách, mà còn kết quả về mặt chính sách, chiến lược và cấu trúc thể chế và các công cụ cụ thể có thể hướng dẫn việc ra quyết định hướng tới kết quả phù hợp hơn. Các tài liệu về tính bền vững thảo luận về các định hướng chung và các nguyên tắc thiết kế, nhưng có ít lời khuyên về cách tạo ra các thể chế và chiến lược phù hợp. Tuy nhiên, những vấn đề vận hành này là mối quan tâm của các nhà khoa học quản lý và nhà lý thuyết tổ chức, những người đã nghiên cứu học tập tổ chức và thiết kế các chiến lược và thể chế kiên cường, mặc dù họ không áp dụng những hiểu biết của họ vào cuộc tranh luận về phát triển bền vững.

Kết luận

Qua nghiên cứu các mô hình chính sách phát triển bền vững, bài viết lập luận rằng, sự phức tạp và đa số là chủ đề quan trọng trong việc thảo luận về chính sách phát triển bền vững. Hai mô hình chi phối cho chính sách phát triển bền vững có thể được phân biệt bằng cách sử dụng phép phân đôi đơn giản/phức tạp và cả hai mô hình đã xác định tầm quan trọng của các quy trình số nhiều và có sự tham gia. Sự cần thiết phải cải thiện tính đa số trong quy trình chính sách được công nhận rộng rãi, nhưng không có khung lý thuyết để xác định có bao nhiêu quan điểm hoặc các bên liên quan nên được đưa vào, cũng như sự đa dạng mong muốn cho việc học tập hoặc khả năng phục hồi của tổ chức.

Nếu các nhà hoạch định chính sách tìm cách tạo ra một thể chế số nhiều và thích ứng bao gồm tất cả các quan điểm chính, họ yêu cầu một lý thuyết giải thích có bao nhiêu quan điểm và chúng đến từ đâu. Tương tự, một lý thuyết là cần thiết để giải thích nhiều định nghĩa về phát triển bền vững. Những câu hỏi lý thuyết đều có liên quan chặt chẽ. Trong mối quan hệ giữa các mô hình chính sách và định nghĩa phát triển bền vững, quan sát này cho thấy thêm rằng sự phức tạp đóng vai trò quan trọng hơn nhiều trong các định nghĩa về tính bền vững so với hiện tại.

Tài liệu tham khảo:

1. Chính phủ (2004), Chương trình nghị sự 21 của Việt Nam;

2. Chính phủ (2012), Chiến lược phát triển bền vững Việt Nam giai đoạn 2011 – 2020;

3. Chính phủ (2018), Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững;

4. Adams, J. G. U. (1995), Risk (London: University College London Press). ISBN 1- 85728-068-7. 228 pp;

5. Andersson, M., Bennekou, G. and Schroll, H. (1992), “Environmental Problems and Environmental Regulations in Western Europe, 1980-1989”, Environmental Management, Vol. 16, No. 2, pp. 187-194;

6. Ayres, R. U. (1984), “Limits and Possibilities of Large-Scale Long-Range Societal Models”, Technological Forecasting and Social Change, Vol. 25, pp. 297-308;

7. Bella, D. A., Jacobs, R. and Li, H. (1994), “Ecological Indicators of Global Climate Change: A Research Framework”, Environmental Management, Vol. 18, No. 4, pp. 489- 500;

8. Benedick, R. E. (1991), Ozone Diplomacy: New Directions in Safeguarding the Planet (Cambridge, MA: Harvard University Press).

TS. Nguyễn Thị Việt Nga - Học viện Tài chính

Bài đăng trên Tạp chí Tài chính kỳ 2 tháng 11/2019