Phát triển giáo dục và đào tạo: Sử dụng nhiều từ 'đặc thù' nhưng đâu là chính sách đặc thù?

Sáng 18/10, Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội họp mở rộng thẩm tra sơ bộ dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.

Huy động hiệu quả mọi nguồn lực

Trình bày tóm tắt tờ trình, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Ngọc Thưởng nhấn mạnh, mục đích ban hành Nghị quyết nhằm thể chế hóa kịp thời, đầy đủ và hiệu quả các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp đột phá được nêu tại Nghị quyết số 71 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo; tạo hành lang pháp lý đặc thù, vượt trội để Chính phủ, các Bộ, ngành và địa phương triển khai đồng bộ, quyết liệt ngay từ năm 2026.

Tập trung tháo gỡ các điểm nghẽn lớn về thể chế, nhân lực, tài chính và quản trị, khơi thông và huy động hiệu quả mọi nguồn lực, tạo động lực và không gian phát triển mới cho toàn ngành giáo dục.

Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Ngọc Thưởng (Ảnh: Quochoi).

Thúc đẩy tự chủ đại học thực chất, nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực, đặc biệt là nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực công nghệ chiến lược, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và phát triển bền vững đất nước.

Về phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng, Nghị quyết quy định một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, cho phép áp dụng khác với quy định của luật hiện hành trong phạm vi, đối tượng và thời hạn xác định; đồng thời quy định cơ chế giám sát, đánh giá, tổng kết để làm cơ sở luật hóa sau này.

Quang cảnh phiên họp (Ảnh: Quochoi).

Trên cơ sở Nghị quyết số 71 của Bộ Chính trị và thực tiễn triển khai, Bộ Giáo dục và Đào tạo đề xuất Nghị quyết tập trung điều chỉnh 5 nhóm chính sách trọng tâm, có tác động trực tiếp và tính khả thi cao, gồm: Quản lý và phát triển nhân lực ngành giáo dục; chương trình, nội dung và cơ chế phát triển giáo dục; chuyển đổi số, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo; hội nhập quốc tế; tài chính, ưu đãi và đầu tư.

Dự thảo Nghị quyết có bố cục gồm 11 Điều. Nguyên tắc lựa chọn nội dung là những vấn đề có nội dung khác với luật hiện hành hoặc chưa được quy định, thuộc thẩm quyền của Quốc hội; Bảo đảm khả thi, có lộ trình, cơ chế kiểm soát và đánh giá độc lập.

Chính phủ trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV bảo đảm tiến độ thực hiện Nghị quyết số 71 theo chỉ đạo của Bộ Chính trị.

Làm rõ đâu là chính sách đặc thù, cơ chế vượt trội?

Thẩm tra sơ bộ dự thảo Nghị quyết, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Đinh Công Sỹ cho biết, cơ quan thẩm tra tán thành về sự cần thiết và cơ sở chính trị, pháp lý của việc ban hành Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Đinh Công Sỹ (Ảnh: Quochoi).

Tuy nhiên, nhận thấy một số nội dung chính sách trong dự thảo Nghị quyết trùng lặp với các quy định đã được đề xuất sửa đổi, bổ sung trong các Luật về lĩnh vực giáo dục đang được trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10.

Đặc biệt, để đảm bảo quy định về cơ chế chính sách thực sự đột phá, vượt trội, đề nghị cần rà soát theo hướng chỉ tập trung vào các vấn đề căn bản và cốt lõi cần thực hiện ngay, nhưng chưa được quy định hoặc khác với quy định của luật hiện hành.

Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị làm rõ các cơ chế đặc thù về nhân lực và quản lý giáo dục. Theo đó nhận thấy, hiện các quy định liên quan đến nội dung phân quyền, phân cấp trong việc tuyển dụng, tiếp nhận, điều động, luân chuyển, biệt phái nhà giáo tại dự thảo Nghị quyết đang có sự khác nhau giữa Luật Tổ chức chính quyền địa phương và Luật Nhà giáo.

Bên cạnh đó, đề nghị cân nhắc thêm việc quy định bổ sung cán bộ quản lý giáo dục, nhân viên trường học vào đối tượng của cơ chế đặc thù, thay vì chỉ tập trung vào nhà giáo.

Đề nghị nghiên cứu có các quy định cơ chế vượt trội về đầu tư trọng tâm, trọng điểm cho một số cơ sở giáo dục đại học hàng đầu của Việt Nam, nhằm thể chế hóa đầy đủ nhiệm vụ của Nghị quyết số 71 của Bộ Chính trị liên quan về đầu tư mạnh mẽ để phát triển cơ sở giáo dục đại học trọng điểm nhằm đạt chuẩn quốc tế.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Tạ Văn Hạ (Ảnh: Quochoi).

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Tạ Văn Hạ, việc ban hành Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, cùng với 3 Luật sửa đổi về giáo dục và các Nghị quyết đã có của Bộ Chính trị chắc chắn giáo dục Việt Nam thời gian tới sẽ có nhiều đột phá, đáp ứng đúng với kỳ vọng của nhân dân.

Tuy nhiên hiện dự thảo Nghị quyết đang sử dụng nhiều từ "đặc thù" nhưng đâu là chính sách đặc thù, cơ chế vượt trội cần phải làm rõ hơn, đặc biệt là về tài chính, đất đai.

Đồng thời, cần làm rõ thẩm quyền Chính phủ, thẩm quyền Bộ Giáo dục và Đào tạo trong dự thảo Nghị quyết.

Hoàng Thị Bích