Phát triển ngành xuất bản chuyên nghiệp, nhân văn, sáng tạo và hội nhập

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương. (Ảnh: PHẠM CƯỜNG)

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương dự và phát biểu chỉ đạo hội nghị.

Chủ trì hội nghị có các đồng chí: Phan Xuân Thủy, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương; Phan Tâm, Thứ trưởng Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Phạm Minh Tuấn, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản.

Cùng dự có đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành, đoàn thể Trung ương; các cơ quan chỉ đạo, quản lý, cơ quan chủ quản nhà xuất bản, các nhà xuất bản, đơn vị in, phát hành sách, các chuyên gia, nhà khoa học lĩnh vực xuất bản.

Báo cáo tại hội nghị, đồng chí Tống Văn Thanh, Vụ trưởng Vụ Báo chí-Xuất bản, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương nêu rõ: Sau 20 năm thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW, hoạt động xuất bản đã đạt nhiều thành tựu quan trọng, toàn diện; chất lượng nội dung xuất bản phẩm được nâng lên, phong phú, hấp dẫn, đa dạng, phục vụ kịp thời các nhiệm vụ chính trị, đáp ứng tốt nhu cầu của bạn đọc.

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương phát biểu chỉ đạo hội nghị. (Ảnh: PHẠM CƯỜNG)

Số lượng xuất bản phẩm tăng trưởng ổn định, từ 17.800 đầu sách (206 triệu bản) năm 2004 lên tới hơn 51.000 xuất bản phẩm (597 triệu bản) năm 2024. Bình quân đầu người đạt 5,9 bản/năm, gấp hơn 2 lần so cách đây 20 năm.

Nhiều tác phẩm chính trị, khoa học, văn hóa, văn học nghệ thuật có giá trị cao được xuất bản kịp thời, góp phần quan trọng trong tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng; củng cố nền tảng tư tưởng của Đảng; đồng thời tạo nên những hiện tượng xuất bản lan tỏa mạnh mẽ trong xã hội, nhất là ở thế hệ trẻ.

Song song sự tăng trưởng về số lượng, ngành xuất bản Việt Nam cũng đạt được những thành tựu đáng kể về mặt doanh thu. Năm 2024, tổng doanh thu toàn ngành đạt hơn 4.500 tỷ đồng (tăng 3,5 lần so năm 2004).

20 năm thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW, bước đầu hình thành thói quen đọc sách, nhu cầu đọc sách của đông đảo người dân. Công tác đào tạo, bồi dưỡng và phát triển lực lượng, đội ngũ của ngành xuất bản không ngừng đổi mới, đáp ứng cơ bản yêu cầu và nhiệm vụ hoạt động xuất bản. Các hoạt động hợp tác quốc tế về xuất bản được triển khai mạnh mẽ, bước đầu tạo được vị thế, uy tín của ngành xuất bản Việt Nam trong khu vực và trên thế giới.

Đồng chí Phan Tâm, Thứ trưởng Văn hóa, Thể thao và Du lịch phát biểu tại hội nghị. (Ảnh: PHẠM CƯỜNG)

Tại hội nghị, các đại biểu đã phát biểu tham luận, đánh giá những kết quả nổi bật thực hiện Chỉ thị 42-CT/TW của Ban Bí thư, chỉ ra những khó khăn, tồn tại, hạn chế, vướng mắc; đề ra nhiệm vụ, giải pháp đột phá nhằm nâng cao chất lượng toàn diện hoạt động của xuất bản trong kỷ nguyên mới, bảo đảm mục tiêu phục vụ hiệu quả nhiệm vụ chính trị, tư tưởng, đồng thời thực hiện tốt nhiệm vụ kinh tế, xây dựng ngành xuất bản thành một ngành kinh tế công nghiệp văn hóa mũi nhọn của đất nước.

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Văn hóa, Thể thao và Du lịch Phan Tâm nhấn mạnh, qua hai thập kỷ triển khai Chỉ thị 42 của Ban Bí thư, ngành xuất bản, in và phát hành đã có bước phát triển toàn diện, khẳng định vị trí đặc biệt quan trọng trên mặt trận tư tưởng-văn hóa, đồng thời góp phần nâng cao dân trí, bồi đắp đời sống tinh thần và thúc đẩy công nghiệp văn hóa.

Thứ trưởng Phan Tâm cho rằng, sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử và nền tảng số tuy đang thay đổi toàn bộ chuỗi giá trị của ngành xuất bản, nhưng các nền tảng trung gian có thể trở thành “kẽ hở” cho sản phẩm lậu, xuyên tạc, độc hại.

Vì vậy, cần luật hóa trách nhiệm pháp lý của các nền tảng trung gian phát hành xuất bản phẩm điện tử; đồng thời đổi mới mạnh mẽ phương thức quản lý, chuyển mạnh quản lý Nhà nước từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”; tiếp tục thực hiện chủ trương xã hội hóa, mở rộng và hoàn thiện cơ chế liên kết trong hoạt động xuất bản, khuyến khích khu vực tư nhân tham gia mạnh mẽ hơn, nhất là trong khai thác bản thảo, biên tập, in, phát hành và phân phối số. Tuy nhiên, phải bảo đảm vai trò trung tâm, chủ động của nhà xuất bản trong việc quyết định nội dung, giữ vững định hướng chính trị-tư tưởng.

Đồng chí Phan Xuân Thủy, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương và đồng chí Phan Tâm, Thứ trưởng Văn hóa, Thể thao và Du lịch trao Bằng khen của Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương tặng các tập thể có thành tích xuất sắc trong công tác tham mưu, tổ chức thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW của Ban Bí thư. (Ảnh: PHẠM CƯỜNG)

Phát biểu chỉ đạo hội nghị, đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương khẳng định, Chỉ thị 42-CT/TW của Ban Bí thư ban hành năm 2004 là văn bản chỉ đạo riêng cho hoạt động xuất bản, thể hiện tầm nhìn chiến lược và sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng.

Tổng kết 20 năm thực hiện Chỉ thị 42 của Ban Bí thư là hoạt động có ý nghĩa chính trị, tư tưởng to lớn, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng và Nhà nước đối với lĩnh vực xuất bản.

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa nhấn mạnh: 20 năm qua, từ khi Ban Bí thư ban hành Chỉ thị số 42, ngành xuất bản đã nghiêm túc quán triệt, triển khai và đạt nhiều thành tựu quan trọng; năng lực, tiềm lực, vị thế xuất bản không ngừng được nâng lên, phát triển cả về quy mô, công nghệ, trình độ ở trong nước và khu vực. Nhiều nhà xuất bản đã khẳng định được thương hiệu, tạo chỗ đứng trên thị trường và trong lòng bạn đọc.

Đặc biệt, hoạt động hợp tác, trao đổi bản quyền với quốc tế ngày càng mở rộng, góp phần quảng bá văn hóa, con người Việt Nam. Các ấn phẩm xuất bản đã phục vụ hiệu quả cho nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế-xã hội, đồng thời chăm lo văn hóa đọc cho nhân dân. Nhiều công trình, bộ sách quan trọng, nhất là về tư tưởng Hồ Chí Minh, lịch sử dân tộc, văn hóa và con người Việt Nam, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, đã được dịch ra nhiều thứ tiếng, được bạn bè quốc tế đánh giá cao, hiện diện ở nhiều thư viện các trường đại học danh tiếng.

Bên cạnh những thành tựu, đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa cũng thẳng thắn chỉ rõ những khó khăn, thách thức còn hiện hữu đang đặt ra đối với lĩnh vực xuất bản, như phải đối diện với cơ chế thị trường đầy cạnh tranh, sự bùng nổ của internet và mạng xã hội.

Tình trạng sách giả, sách lậu vẫn tồn tại, trong khi năng lực đổi mới của một số nhà xuất bản còn hạn chế, một số cơ chế, chính sách chưa kịp thời, mô hình tổ chức chưa thật sự phù hợp với yêu cầu phát triển.

Đồng chí Phan Xuân Thủy, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương và đồng chí Phạm Minh Tuấn, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản trao Bằng khen của Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương tặng các tập thể có thành tích xuất sắc trong công tác tham mưu, tổ chức thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW của Ban Bí thư. (Ảnh: PHẠM CƯỜNG)

Nhấn mạnh bối cảnh mới đang đặt ra những yêu cầu phải đổi mới tư duy, đổi mới cách làm, đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa cho rằng, mục tiêu cao nhất của xuất bản chính là phục vụ nhân dân, bồi dưỡng phẩm chất, trí tuệ và khát vọng phát triển của con người Việt Nam.

Do đó, cần tập trung xây dựng nền xuất bản chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại; coi sản phẩm xuất bản không chỉ mang giá trị văn hóa mà còn phải trở thành trung tâm cung cấp tri thức khoa học cho nhiều lĩnh vực.

Đặc biệt, trong kỷ nguyên chuyển đổi số, xuất bản cần đẩy mạnh phát triển sách điện tử, thư viện số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo; tăng cường liên thông, liên kết, hiện đại hóa công tác phát hành; tạo dựng hệ tri thức quốc gia trên nền tảng số.

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa đề nghị cần quan tâm xây dựng hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở, đặc biệt khi chuyển đổi chính quyền địa phương 2 cấp phải phục vụ nhân dân tốt hơn, đa dạng hóa mô hình thư viện, tủ sách, cả truyền thống và điện tử, để phục vụ nhân dân tốt hơn.

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa khẳng định, dù trong bất cứ hoàn cảnh khó khăn nào, hoạt động xuất bản vẫn phải giữ vững bản chất nhân văn, tính định hướng chính trị–tư tưởng, đồng thời không ngừng sáng tạo, hiện đại hóa để trở thành ngành công nghiệp văn hóa mũi nhọn, tiếp tục phát triển, góp phần xây dựng nền tảng tri thức quốc gia và lan tỏa giá trị Việt Nam ra thế giới.

Tại hội nghị, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương trao Bằng khen tặng 17 tập thể có thành tích xuất sắc trong công tác tham mưu, tổ chức thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW của Ban Bí thư.

PHẠM CƯỜNG