Phẫu thuật lấy thai an toàn cho sản phụ quá kích buồng trứng
Hội chứng quá kích buồng trứng thường liên quan đến kích thích buồng trứng trong điều trị hỗ trợ sinh sản, nhưng cũng có thể xuất hiện tự phát.
Đe dọa tính mạng cả mẹ và con
Ngày 24/6, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội cho biết, bệnh viện đã phát hiện sớm, can thiệp đúng thời điểm đảm bảo an toàn cho mẹ bầu gặp biến chứng quá kích buồng trứng hiếm gặp.
Chị N.T.H (23 tuổi, Hà Nội), mang thai lần đầu, được phát hiện quá kích buồng trứng hai bên vào tuần thai thứ 29 – một tình trạng hiếm gặp có thể đe dọa an toàn của cả mẹ và thai nhi nếu không được theo dõi sát, xử trí kịp thời.
Tình trạng quá kích buồng trứng khiến hai buồng trứng của chị H. phình to bất thường. Quá trình mang thai được theo dõi sát bởi các bác sĩ Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội.
Đến tuần 37, buồng trứng phải có kích thước 180x134mm, chứa nhiều nang, trong đó nang lớn nhất tới 55mm.
Buồng trứng trái kích thước 158x120mm, nang lớn nhất 40mm.
Việc buồng trứng phát triển nhanh như vậy gây nguy cơ xoắn, vỡ nang, chèn ép tử cung, làm cản trở quá trình mang thai và đe dọa thai nhi. Các bác sĩ đã đánh giá toàn diện, chỉ định mổ lấy thai chủ động để đảm bảo an toàn tối đa cho cả mẹ và con.
Ca phẫu thuật được thực hiện bởi ThS.BSCKII Nguyễn Xuân Hải, Trưởng khoa A1, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội cùng ê-kíp khoa Gây mê hồi sức tự nguyện. Bác sĩ vừa mổ lấy thai an toàn, đón em bé khỏe mạnh nặng 2,8 kg, vừa cắt khối u nhầy buồng trứng hai bên ngay trong ca mổ.
Hiện tại, sức khỏe của mẹ và bé đều ổn định. Sản phụ được chăm sóc hậu phẫu chu đáo trước khi chuyển xuống khoa điều trị sau đẻ để tiếp tục theo dõi.
Ca phẫu thuật lấy thai an toàn cho sản phụ quá kích buồng trứng - Ảnh BVCC
Hiếm gặp nhưng nguy hiểm
ThS.BSCKII Nguyễn Xuân Hải cho biết, hội chứng quá kích buồng trứng thường liên quan đến kích thích buồng trứng trong điều trị hỗ trợ sinh sản, nhưng cũng có thể xuất hiện tự phát. Khi gặp tình trạng này trong thai kỳ, việc theo dõi sát, đánh giá kích thước và tính chất nang là yếu tố quyết định đến thời điểm can thiệp.
Các chuyên gia sản phụ khoa cho biết, quá kích buồng trứng (OHSS) là biến chứng có thể xảy ra ở những bệnh nhân sử dụng thuốc kích thích buồng trứng trong điều trị vô sinh, đặc trưng bởi hiện tượng gia tăng kích thước buồng trứng.
Ở người bình thường, mỗi chu kì chỉ có 1 nang trứng phát triển và nang trứng này sẽ rụng khi đạt kích thước từ 20mm đến < 30mm. Tuy nhiên, ở một số người sử dụng thuốc kích trứng sẽ có hiện tượng nhiều nang trứng phát triển cùng một lúc và tất cả đều có kích thước nhỏ < 20mm. Lúc đó, hiện tượng quá kích buồng trứng xảy ra.
Mặc dù chỉ chiếm tỷ lệ khoảng 0.5 – 10% trong số những ca làm IUI, IVF, nhưng quá kích buồng trứng có thể gây ra nhiều hậu quả nguy hiểm đến sức khỏe nếu bệnh nhân không được theo dõi và can thiệp kịp thời.
Nguyên nhân quá kích buồng trứng khi mang thai theo ThS.BS Trần Ngọc Vân Anh, Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, khi kích thích buồng trứng, nhiều nang trứng đồng loạt phát triển, sản xuất ra nhiều chất trung gian như VEGF, ILGF-1, IL-6… Những chất này làm thành mạch máu dễ thấm hơn, khiến dịch trong lòng mạch máu rỉ ra ngoài, gây tình trạng báng bụng, phù.
Trong khi đó, dịch trong lòng mạch máu giảm, gây cô đặc máu, giảm lượng máu nuôi đến các cơ quan trong cơ thể. Nội tiết hCG làm tăng hoạt động của các chất trung gian này. Do đó, việc sử dụng thuốc trigger gây trưởng thành noãn bằng hCG ở những phụ nữ có nguy cơ quá kích buồng trứng có thể đưa người phụ nữ vào hội chứng quá kích buồng trứng nặng.
Tương tự, nếu người phụ nữ mang thai ngay trong chu kỳ kích thích buồng trứng (thai tự nhiên hoặc chuyển phôi tươi) cũng làm tăng nguy cơ quá kích buồng trứng nặng do nội tiết hCG trong thai kỳ sẽ làm trầm trọng hơn tình trạng quá kích buồng trứng.
Trên thực tế, hội chứng quá kích buồng trứng khi mang thai có thể xảy ra ở 2 giai đoạn khác nhau, cụ thể:
Giai đoạn sớm: Các triệu chứng thường diễn ra khoảng 9 ngày sau chọc hút trứng/noãn, do đáp ứng quá mức với mũi tiêm hCG nhằm kích thích nang noãn trưởng thành.
Giai đoạn muộn: Bắt đầu xuất hiện từ ngày thứ 10 sau khi chọc hút trứng/noãn, chủ yếu liên quan đến lượng hormone hCG do nhau thai tiết ra.
Theo Bác sĩ Trần Ngọc Vân Anh, các dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng quá kích buồng trứng sẽ khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng ở mỗi người. Theo đó, các bác sĩ sẽ dựa trên biểu hiện lâm sàng và một số xét nghiệm chuyên sâu để biết được mức độ nặng nhẹ khi bệnh nhân bị quá kích buồng trứng”.
Nhẹ: căng bụng, đau bụng dưới nhẹ, buồn nôn.
Vừa: căng bụng nhiều, đau bụng trung bình, buồn nôn và nôn, tiêu chảy hoặc xuất hiện dịch trong ổ bụng khi siêu âm.
Nặng: siêu âm thấy dịch nhiều trong ổ bụng và tràn dịch màng phổi, rối loạn chứng năng gan, phù toàn thân, căng bụng nhiều, khó thở, thở gấp, hạ huyết áp, thiểu niệu.
Rất nặng: có rất nhiều dịch ổ bụng và dịch màng phổi, tràn dịch màng tim và suy thận. Thuyên tắc mạch, hội chứng suy hô hấp cấp, thiểu niệu hoặc vô hiệu, thiếu oxy máu.
Ở phụ nữ mang thai, quá kích buồng trứng ở thể nặng và rất nặng có khả năng gây tử vong nếu không được quản lý diễn tiến bệnh đúng cách. Theo đó, bệnh nhân khi được chẩn đoán mắc hội chứng quá kích buồng trứng cần có sự theo dõi đặc biệt và can thiệp y tế ngay, nhằm ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra như suy thận cấp, rối loạn đông máu, suy hô hấp cấp, thậm chí tử vong.
Hơn nữa, tình trạng quá kích buồng trứng khi mang thai cũng làm tăng nguy cơ sinh non, nhau bong non, bé nhẹ cân so với tuổi thai… Ở những trường hợp mẹ đang có tình trạng quá kích buồng trứng khi mang thai quá nặng, bác sĩ có thể phải tư vấn chấm dứt thai kỳ để bảo vệ tính mạng người mẹ.
Để giảm nguy cơ phát triển hội chứng quá kích buồng trứng trong quá trình thực hiện IVF, việc tái khám định kỳ là vô cùng quan trọng, giúp bác sĩ điều trị theo dõi sự phát triển của nang trứng và kiểm tra nồng độ hormone trong cơ thể người bệnh, từ đó có biện pháp xử trí phù hợp.
Các mẹ bầu cần khám thai định kỳ đầy đủ, tuân thủ hướng dẫn từ bác sĩ để sớm phát hiện các dấu hiệu bất thường và có hướng xử trí kịp thời, đảm bảo thai kỳ an toàn”, ThS.BSCKII Nguyễn Xuân Hải khuyên.
