Phi cơ dẫn đường cho tên lửa hành trình xuất hiện trên biển Đen để giúp Ukraine?

Truyền thông Nga cho biết, sáng 17/7/2022 một máy bay chỉ huy cảnh báo E-3 Sentry được NATO được điều động đã xuất hiện trên khu vực phía tây của Biển Đen.

Sự xuất hiện của máy bay chỉ huy cảnh báo ở khu vực này rất đáng lo ngại, do loại máy bay này có thể dẫn đường cho tên lửa hành trình tiêu diệt chính xác mục tiêu.

Điều này rất đáng lo ngại bởi lẽ gần đây Ukraine đang đe dọa dùng tên lửa tấn công hạm đội Nga cũng như cây cầu Crimea của Nga. Nếu được dẫn đường bằng máy bay E-3 Sentry, độ chính xác đáng trúng mục tiêu nâng lên rõ rệt.

Mỹ và NATO bị Moscow cáo buộc làm phức tạp tình hình khi cung cấp tin tức tình báo về các vị trí chính xác của quân đội nước này tại Ukraine, điều đó dẫn tới những thiệt hại to lớn, đặc biệt là các vụ tấn công phá hủy các kho đạn của Nga vừa qua.

Trong khi đó Mỹ và NATO lên án chiến dịch tấn công quân sự của Nga vào một quốc gia có chủ quyền, đồng thời cho biết sẽ trợ giúp cho Ukraine trong công cuộc kháng Nga. Ngoài cung cấp vũ khí, Mỹ và NATO công khai cho biết họ đang trợ giúp tin tình báo cho Kiev.

Đóng vai trò chủ yếu trong lực lượng chỉ huy và cảnh báo sớm trên không là phi đội 32 chiếc E-3 Sentry. Đây được ví như "Chiến binh canh trời" của không quân Mỹ.

Đã từng có 68 chiếc E-3 Sentry đã được sản xuất từ năm 1977 đến 1992, định danh đầy đủ của của mẫu máy bay này là “cảnh báo sớm và chỉ huy trên không – AEW&C” hay còn được viết tắt là AWACs.

Về cấu trúc, E-3 giữ hầu hết những đặt điểm của chiếc Boeing-707 chở khách với thiết kế cánh đặt thấp, một cánh đuôi đứng hay hệ thống càng đáp 8 bánh sau và 2 bánh trước, còn sự khác biệt chính là khoang chở khách nay được đặt làm nơi làm việc của kíp sĩ quan điện tử.

Cái “đĩa” xoay trên thân E-3 chính là điểm quan trọng nhất của chiếc máy bay này, bên trong nó là radar AN/APY-1/2 AWACS của hãng Northrop Grumman, chúng có thể xoay 6 vòng/phút.

Loại radar sử dụng trên E-3 này có các chế độ hoạt động: Quét xung Doppler không độ cao (PDNES) cho chức năng giám sát mục tiêu trên không, quét xung Doppler có độ cao (PDES) để xác định độ cao mục tiêu.

Ngoài ra, chế độ quét radar ngoài đường chân trời, nhận thông tin chỉ huy thụ động, chế độ giám sát biển sử dụng xung cực ngắn để giám sát tàu bè và cuối cùng là chế độ chờ.

Sau đó Tập đoàn Boeing đã tiến hành chương trình nâng cấp radar AN/APY-1/2 giúp chúng phát hiện các mục tiêu độ phản xạ hiệu dụng nhỏ, dẫn đường cho tên lửa hành trình và khả năng chống gây nhiễu điện tử.

Khả năng này đạt được nhờ việc lắp đặt máy tính cho hệ thống rađa cảnh giới (SRC) mới thay thế cho công nghệ Doppler kĩ thuật số cũ và chuyển các phần mềm tích hợp thành ngôn ngữ ADA.

Ngoài ra, trên E-3 còn trang bị hệ thống AN/APX-103, nó sẽ liên tục cung cấp thông tin về tất cả các mục tiêu trong tầm quét, thông tin sẽ là tình trạng IFF (cho biết mục tiêu là quân mình hay quân địch, khoảng cách, phương vị, độ cao và mã nhận điện)

Phi cơ E-3 Sentry có chiều dài 46,3m, sải cánh hai bên là 44,4m và cao 12,6m, nó có khối lượng cất cánh tối đa đạt tới 157 tấn.

Máy bay được trang bị 4 động cơ phản lực Pratt & Whitney T3D giúp máy bay đạt vận tốc tối đa 855 km/h, trần bay đạt 12,5 km và tầm bay 7.500 km.

Lô sản xuất đầu tiên mang tên E-3A với 24 chiếc sử dụng động cơ TF-33 và radar AN/APY-1, sau đó là E-3B rồi tới E-3C với radar hiện đại hơn AN/APY-2 và lắp đặt thêm khoang chỉ huy kíp bay.

Còn E-3D và E-3F là phiên bản xuất khẩu cho không quân Anh và sau đó là Pháp.

Bản E-3D cho Không quân Anh sử đụng động cơ CFM-56 và được kí hiệu “Sentry AEW.1”, bản E-3F dành cho Pháp với những tùy chọn riêng theo Pháp yêu cầu.

Có một điều thú vị là Iran cũng đặt mua 3 chiếc E-3 Sentry cho không quân của họ, tuy nhiên cuộc cách mạng hồi giáo năm 1979 ở Iran đã chấm dứt mọi quan hệ quân sự giữa Mỹ và quốc gia Hồi giáo này.

Phiên bản E-3 Sentry mới nhất là loại E-3G đang được Boeing thử nghiệm những nâng cấp sâu ở hệ thống điện tử và hiệu suất tác chiến.

Trong đó có thể kể đến những thứ như buồng lái kiểu cũ sẽ được thay thế hoàn toàn bởi buồng lái mới “hoàn toàn màn hình số” để theo kịp xu hướng các loại máy bay thế hệ 5.

Tác chiến trên E-3 Sentry là kíp phi công 4 người cùng đội ngũ chuyên viên tác chiến điện tử từ 13 đến 19 người.

Thời gian hoạt động liên tục 8 giờ trên không đảm bảo tốt các hoạt động tác chiến liên tục, hơn nữa nó còn có thể được tiếp dầu trên không từ máy bay KC-135 Stratotanker giúp tăng đáng kể khả năng quần thảo trên bầu trời cho E-3.

Từ khi ra đời, E-3 đã đóng vai trò quan trọng trong tất cả các cuộc chiến mà Mỹ tham gia như chiến dịch Lá chắn Sa mạc năm 1990 ở vịnh Péc-xích.

Sau đó là bài kiểm tra sức mạnh trong chiến dịch bão táp sa mạc đánh Iraq năm 1991, Lybia năm 2011, và Syria từ 2014 cho tới nay.

Hiện nay NATO tiếp tục điều máy bay này bay trên khu vực biển Đen và thậm chí là vùng trời Ukraie để trợ giúp Kiev đối phó với chiến dịch quân sự của Nga đang diễn ra.

Việt Hùng