Phía sau cuộc đua tăng lãi suất tiền gửi, hút vốn mới của các ngân hàng

Số liệu của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết đến ngày 29-9, tín dụng đã tăng 13,37%, tương đương quy mô tín dụng đạt 17,71 triệu tỉ đồng. Trong khi đó, tính chung 9 tháng đầu năm, tiền gửi của khách hàng cá nhân và tổ chức vào hệ thống ngân hàng chỉ tăng 10,16% so với cùng kỳ năm trước, tương ứng tổng huy động đạt 12,26 triệu tỉ đồng.

Như vậy, chênh lệch giữa huy động và cho vay của hệ thống đã lên tới gần 5,5 triệu tỉ đồng.

Lãi suất liên ngân hàng "nóng" trở lại

Tại các ngân hàng, vốn huy động vẫn ghi nhận mức tăng đáng kể nhưng chưa theo kịp tốc độ tăng trưởng tín dụng, tạo áp lực thanh khoản và cân đối vốn.

Cụ thể, 9 tháng đầu năm nay, BIDV dẫn đầu hệ thống với hơn 2,08 triệu tỉ đồng tiền gửi (tăng 6,9% so với cùng kỳ) và dư nợ cho vay đạt 2,197 triệu tỉ đồng (tăng 8,9%).

VietinBank ghi nhận tăng trưởng tín dụng vượt tốc độ huy động, với dư nợ cho vay đạt 1,953 triệu tỉ đồng, tăng 15,8%, trong khi tiền gửi khách hàng đạt 1,77 triệu tỉ đồng, tăng khoảng 11%.

Vietcombank cũng đối mặt tình trạng tương tự, khi tiền gửi khách hàng tăng 6,4%, đạt gần 1,61 triệu tỉ đồng, nhưng tín dụng tăng 12,5%, tương đương 1,63 triệu tỉ đồng.

Nhiều ngân hàng ghi nhận mức tăng trưởng tín dụng cao gần gấp đôi so với mức tăng trưởng huy động vốn. Ảnh: T.L

Đà tăng vốn huy động không theo kịp tín dụng có thể dẫn tới hai hệ quả là các ngân hàng buộc phải tăng huy động vốn, kéo lãi suất huy động lên cao và lãi suất cho vay nhiều khả năng tăng theo.

Khi huy động không bắt kịp tín dụng, nhiều nhà băng phải bước vào cuộc đua hút vốn quyết liệt hơn để bảo đảm nguồn cung vốn cho tăng trưởng, duy trì thanh khoản và đáp ứng các tỉ lệ an toàn.

Quan sát thị trường tiền tệ tháng 10 và tuần đầu tháng 11, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) cho biết thanh khoản hệ thống chịu áp lực rõ rệt. Lãi suất liên ngân hàng đồng loạt tăng trở lại ở hầu hết các kỳ hạn, cho thấy căng thẳng thanh khoản chưa hạ nhiệt.

Tính đến ngày 11-11, lãi suất qua đêm đạt 6,2%/năm, tăng 1,75 điểm % so với cuối tháng 10 (4,45%/năm). Kỳ hạn 1 tuần và 2 tuần lần lượt ở mức 6,2%/năm và 6%/năm, tăng tương ứng 1,22 điểm % và 0,73 điểm %.

Lãi suất qua đêm liên ngân hàng neo cao trong tháng 10 và kéo dài sang tuần đầu tháng 11 phản ánh nhu cầu vốn ngắn hạn tăng khi hệ thống bước vào cao điểm cuối năm. Mặt bằng lãi suất có thể sẽ nhích nhẹ theo nhu cầu vốn.

Ngoài áp lực tín dụng tăng, nhu cầu rút ròng của nhà đầu tư gián tiếp bán tài sản (cổ phiếu, trái phiếu, giấy tờ có giá) để mua USD và rút vốn khỏi Việt Nam cũng khiến tỉ giá USD/VND gia tăng căng thẳng.

Bùng nổ phát hành trái phiếu

Để có đủ nguồn lực phục vụ nền kinh tế, ngoài vay mượn trên thị trường liên ngân hàng, nhiều ngân hàng đang thu hút vốn bằng cách tăng lãi suất tiền gửi, phát hành trái phiếu doanh nghiệp hoặc vay vốn từ các tổ chức quốc tế.

Theo Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam (VBMA), lũy kế 10 tháng đầu năm, tổng giá trị phát hành trái phiếu doanh nghiệp đạt 481.944 tỉ đồng. Trong đó, nhóm ngân hàng thương mại chiếm khoảng 67%, tương đương gần 322.000 tỉ đồng; doanh nghiệp bất động sản chiếm khoảng 6,5%.

Ngân hàng tiếp tục đẩy mạnh hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp

Đơn cử ngày 28-10, SHB hoàn tất phát hành 380 trái phiếu mệnh giá 1 tỉ đồng, huy động 380 tỉ đồng, kỳ hạn 7 năm. Tháng 6, SHB cũng chào bán thành công lô trái phiếu trị giá 3.000 tỉ đồng.

Ngày 16-10, TPBank chào bán thành công lô trái phiếu trị giá 2.000 tỉ đồng, kỳ hạn 7 năm, lãi suất 6,68%/năm, đáo hạn ngày 16-10-2032.

Ngoài ra, trong tháng qua còn ghi nhận các đợt phát hành trái phiếu của BIDV, VIB, LPBank, ABBank, Techcombank, ACB, OCB… với giá trị từ 75 tỉ đến 2.500 tỉ đồng.

Tháng 12 tới, VietABank sẽ phát hành trái phiếu ra công chúng đợt 3 để củng cố vốn và mở rộng quy mô tín dụng. Toàn bộ vốn huy động sẽ được bổ sung vào vốn cấp 2, tăng quy mô hoạt động và đáp ứng nhu cầu tín dụng trung – dài hạn.

Tương tự, HĐQT BIDV đã thông qua phương án phát hành trái phiếu trong quý 4-2025 với tổng giá trị tối đa 9.000 tỉ đồng, kỳ hạn tối thiểu 5 năm, lãi suất kết hợp cố định và thả nổi.

Các ngân hàng tăng tốc phát hành trái phiếu trong bối cảnh tín dụng tăng mạnh, bỏ xa tốc độ huy động vốn.

Ông Phạm Hồng Hải, Tổng giám đốc OCB, cho biết cầu tín dụng đang hồi phục rõ rệt khi doanh nghiệp tự tin hơn. Nhiều doanh nghiệp trước đây duy trì quy mô thì nay đã mở rộng hoạt động, kéo theo nhu cầu vốn.

Tuy nhiên, ông Hải nhấn mạnh thanh khoản hệ thống không còn dồi dào. Tín dụng toàn thị trường tăng vượt xa tốc độ huy động, buộc ngân hàng phải tìm thêm nguồn vốn. Về vĩ mô, thu ngân sách vượt kế hoạch là tín hiệu tích cực nhưng chi ngân sách thấp hơn kỳ vọng khiến chính sách tài khóa hút bớt tiền khỏi hệ thống, gia tăng áp lực thanh khoản. Vì vậy, dù muốn đẩy mạnh tín dụng, các ngân hàng vẫn phải thận trọng để bảo đảm an toàn.

“Thanh khoản là yếu tố sống còn. Ngân hàng thiếu thanh khoản đồng nghĩa rủi ro cao cho cả hệ thống”, ông Hải nói.

Ông Dương Anh Vũ, chuyên gia tài chính – ngân hàng, nhận định việc đẩy mạnh phát hành trái phiếu không chỉ bổ sung vốn huy động mà còn là bước đi chiến lược trong quản trị bảng cân đối. Trong bối cảnh lãi suất thấp, huy động vốn trung và dài hạn qua trái phiếu giúp ngân hàng “khóa” chi phí vốn nhiều năm, thay vì phụ thuộc vào tiền gửi biến động.

Nguồn vốn dài hạn cũng giúp tăng vốn cấp 2, cải thiện hệ số an toàn vốn (CAR), nới rộng dư địa tăng trưởng tín dụng. Khi áp lực huy động giảm, ngân hàng có điều kiện giữ lãi suất ổn định, tránh cuộc đua lãi suất.

Nhiều ngân hàng thời gian qua chọn phát hành trái phiếu riêng lẻ cho nhà đầu tư tổ chức chuyên nghiệp. Nhóm này hiểu rõ rủi ro theo từng kỳ hạn, giúp ngân hàng tối ưu chi phí và rút ngắn thời gian phân phối.

Nhìn về phía trước, các chuyên gia dự báo hoạt động phát hành trái phiếu sẽ còn sôi động khi tín dụng duy trì ở mức cao trong khi huy động có dấu hiệu chậm lại. Điều này tạo ra khoảng trống vốn buộc ngân hàng phải lấp đầy bằng kênh trái phiếu. Nhiều ngân hàng đã lên kế hoạch huy động từ vài trăm đến vài nghìn tỉ đồng để củng cố vốn dài hạn và bảo đảm tăng trưởng bền vững.

THÙY LINH