Tiền gửi không kỳ hạn giảm, NIM ngân hàng tiếp tục chịu sức ép

Theo Công ty Chứng khoán Rồng Việt (VDSC), việc chi phí vốn tăng nhẹ trong quý III do tác động của xu hướng tăng lãi suất huy động, cùng với sự giảm nhẹ của lợi suất tài sản sinh lãi do ảnh hưởng của nợ quá hạn hình thành ròng tăng trở lại đã khiến NIM toàn ngành trong quý III giảm 10 điểm cơ bản so với quý trước và giảm 30 điểm cơ bản so với cùng kỳ, xuống 3,0%.

Tỷ lệ CASA phân hóa mạnh

Cuộc đua CASA trong hệ thống ngân hàng đang phân hóa rõ nét, đặc biệt trong bối cảnh tín dụng doanh nghiệp vẫn đang là động lực tăng trưởng tín dụng chính của ngành. Những nhà băng có chiến lược số hóa hiệu quả, sở hữu hệ sinh thái dịch vụ toàn diện và khả năng liên kết chặt chẽ với các đối tác lớn sẽ chiếm ưu thế rõ rệt. Ngược lại, các ngân hàng chưa có sự đầu tư bài bản về công nghệ và chăm sóc khách hàng sẽ đối mặt với rủi ro tụt hậu trong cuộc đua giành thị phần CASA.

Điển hình là trong khi MB, Techcombank, Vietcombank… duy trì vị thế trong nhóm dẫn đầu thị trường, thì nhiều nhà băng vẫn loay hoay cải thiện hiệu quả huy động vốn.

Theo báo cáo tài chính, huy động vốn, tiền gửi khách hàng tại Techcombank cuối tháng 9 đạt 638,5 nghìn tỷ đồng, tăng 24,1% so với đầu năm; tỷ lệ CASA đạt 42,5%.

Tại MB, tiền gửi khách hàng đến hết quý III/2025 chạm mốc 788.000 tỷ đồng, tăng 10,3% so với năm 2024. Trong đó, CASA đạt 292.000 tỷ đồng, tăng 27% so với cùng kỳ.

Thậm chí, nhờ đẩy mạnh số hóa, một số nhà băng ghi nhận tỷ lệ CASA luôn tăng trưởng qua mỗi quý. Điển hình như ACB, huy động tiền gửi khách hàng trong 9 tháng đạt 571.029 tỷ đồng, tăng 6,3%; tỷ lệ CASA đạt 22,9% trong quý III/2025, tăng nhẹ so với mức 22,1% trong quý I và 22,6% trong quý II.

Tại OCB, tỷ lệ CASA tăng từ mức 14,9% cuối năm 2024 lên 16% cuối quý III/2025, góp phần tiết giảm chi phí vốn huy động.

Ngược lại, một số nhà băng ghi nhận tỷ lệ CASA giảm. Điển hình như SeABank, tỷ lệ CASA cuối quý III giảm khoảng 3,5% so với đầu năm, xuống 15,6%. Tại TPBank, tỷ lệ CASA cuối quý III giảm 2 điểm % so với đầu năm và giảm 3 điểm % so với quý trước, xuống 19%. LPBank ghi nhận tỷ lệ CASA hết quý III giảm 3 điểm % so với đầu năm, về 6,8%; SHB giảm xuống 6,98%...

Trong bối cảnh chính sách tiền tệ đang được định hướng theo hướng nới lỏng nhằm hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, việc sở hữu tỷ lệ CASA cao đem lại lợi thế cạnh tranh lớn cho ngân hàng.

Cụ thể, CASA giúp giảm sự phụ thuộc vào tiền gửi có kỳ hạn - vốn có chi phí cao, từ đó giảm chi phí vốn (Cost of Fund - COF), cải thiện NIM và duy trì khả năng cung ứng tín dụng với lãi suất cạnh tranh.

Chuyên gia kinh tế, PGS. TS Nguyễn Hữu Huân phân tích, CASA cao giúp giảm chi phí đầu vào, tạo lợi thế cho ngân hàng. Song, một số ngân hàng như Techcombank, MB dù có tỷ lệ CASA cao, nhưng không tận dụng yếu tố này để nâng NIM. Thay vào đó, lợi thế CASA được sử dụng để gia tăng khả năng cạnh tranh lãi suất cho vay, từ đó mở rộng tệp khách hàng tốt.

NIM tiếp tục bị thu hẹp

Ghi nhận dữ liệu từ WiChart, NIM của các ngân hàng niêm yết tiếp tục xu hướng thu hẹp trong quý III/2025 khi chi phí vốn tăng nhanh hơn lợi suất tài sản sinh lời; NIM ở mức 3,15%, giảm 0,02 điểm % so với quý trước đó, đánh dấu mức thấp nhất kể từ đầu năm 2019.

Đồng thời, chỉ số này cũng có sự phân hóa mạnh giữa các ngân hàng. Nhóm nhà băng cổ phần quy mô lớn như VPBank, HDBank ghi nhận NIM vượt mốc 5%. Ngược lại, một số nhà băng quy mô nhỏ chỉ có NIM dưới 2%.

Báo cáo tài chính quý III/2025 của các ngân hàng vừa công bố cho thấy, NIM tiếp tục xu hướng giảm như các quý trước. Cụ thể, tại ACB, NIM quý I/2025 là 3,39%, đến quý II/2025 là 3,18% và sang quý III/2025 chỉ còn 3,02%. BIDV ghi nhận NIM 3 quý đầu năm lần lượt là 2,22% - 2,13% - 2,08%. Tương tự, NIM của Eximbank là 2,65% - 2,51% - 2,4%; MB: 4,17% - 4,06% - 4,02%; LPBank: 3,25% - 3,15% - 3,11%; SeABank: 3,49% - 3,13% - 2,78%; Techcombank: 3,98% - 3,77% - 3,66%; VietinBank: 2,76% - 2,65% - 2,57%; Vietcombank: 2,77% - 2,68% - 2,69%; VIB: 3,41% - 3,25% - 3,09%; VPBank: 5,8% - 5,52% - 5,38%...

VDSC cho biết, trong quý III/2025, NIM toàn ngành giảm 10 điểm phần trăm so với quý trước đó, xuống mức 3% và thấp hơn 30 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước.

Diễn biến này bị ảnh hưởng bởi: Lợi suất tài sản sinh lãi giảm 5 điểm phần trăm so với quý trước xuống 6,5% - dù lợi suất cho vay (cấu phần tác động lớn nhất đến lợi suất tài sản) đi ngang; nợ quá hạn hình thành ròng tăng trở lại (chủ yếu từ nợ nhóm 2), trái ngược với quý trước đó với thu nhập lãi hưởng lợi từ thu lãi ngoại bảng khi tổng nợ quá hạn hình thành ròng giảm mạnh; chi phí vốn tăng 5 điểm phần trăm lên 3,9% chủ yếu do xu hướng tăng lãi suất huy động.

Trong ngắn hạn, VDSC cho rằng, dư địa cải thiện NIM sẽ hạn chế hơn, chủ yếu do áp lực từ chi phí vốn tăng nhanh hơn so với lãi suất đầu ra. Theo đó, chi phí huy động tiếp tục đối mặt với nhiều áp lực tăng khi xét đến nhu cầu giải ngân tín dụng về cuối năm thường rất cao, cùng khoảng cách lớn hiện tại giữa tăng trưởng huy động và cho vay.

Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định, NIM của các ngân hàng có thể cải thiện trong năm tới nhờ một số yếu tố tích cực. Cụ thể, thanh khoản thị trường bất động sản dự kiến sẽ hồi phục, giúp giảm áp lực nợ xấu và kéo theo chi phí dự phòng giảm. Thanh khoản thị trường chứng khoán và thị trường vốn hiện đang khá tích cực, tạo điều kiện thuận lợi để các ngân hàng huy động thêm nguồn vốn trong năm tới. Khi đó, lượng vốn tự có của các ngân hàng có thể gia tăng, góp phần cải thiện NIM.

Huyền Anh