'Phía sau nghi can X' hay sự quyến rũ của truyện trinh thám

Vì một số lý do khó hiểu nào đó, truyện trinh thám thường không được đánh giá cao trên các diễn đàn văn chương chính thống, bị coi là một thứ “á văn học”. Thực sự là, nó detox trí não một cách tuyệt vời.

Làm thanh sạch trí não

Khi bạn rối ren, hoang mang về vài điều nhỏ nhặt nào đó trong cuộc sống khổ ải thường nhật, một cuốn truyện trinh thám sẽ đưa trí óc đau khổ của bạn đến một nơi khác. Bạn đi vào những tình tiết trong truyện một cách say mê, và bạn có thể vui mừng thoát ly một lúc khỏi thực tại.

Nếu những tác phẩm trinh thám phương Tây kinh điển thường đưa câu chuyện đi theo một diễn tiến quen thuộc, nhịp điệu bí ẩn dồn dập tăng dần, để đến một cái kết rõ ràng đầy đủ, thỏa mãn sự tò mò, chờ đợi, băn khoăn của người đọc, thì Phía sau nghi can X của tác giả Nhật Higashino Keigo (NXB Hội nhà văn, tái bản 2019) là một tác phẩm trinh thám độc đáo so với các truyện cùng thể loại.

Phía sau nghi can X là một tác phẩm trinh thám độc đáo so với các truyện cùng thể loại.

Tội ác được thực hiện trong hai chương đầu tiên, không hề che giấu danh tính thủ phạm, và người đọc sẽ tự hỏi không biết còn gì để đọc nữa. Chính trong quá trình điều tra vụ giết người sau đó, độc giả mới bàng hoàng bởi những khám phá còn gây sốc hơn.

Vẻ đẹp của logic và toán học

Higashino Keigo xuất thân dân kỹ thuật, tốt nghiệp kỹ sư ở Đại học Osaka và tác phẩm của ông hấp dẫn bởi sự chặt chẽ toán học trong đó. Nhân vật X của ông cũng là một thiên tài toán học thầm lặng. Khi một kẻ nghiệp dư cố gắng che giấu điều gì đó, anh ta sẽ ngụy trang càng phức tạp, và bí mật càng dễ bị phát hiện. Còn khi thiên tài làm một điều gì đó thì đơn giản hơn nhiều, nhưng là điều không một người bình thường nào nghĩ đến. Và từ sự đơn giản tuyệt đẹp này, sự phức tạp được tạo ra.

Tác giả Higashino Keigo xuất thân dân kỹ thuật, nên tác phẩm của ông có sự chặt chẽ của toán học.

Bất chấp những gì mọi người kêu ca, toán học luôn có vẻ đẹp thánh thiện trong trẻo của nó, dù không lấp lánh thời trang. Chỉ có một câu trả lời cho tất cả các vấn đề, nhưng có một triệu cách để đạt được câu trả lời đó.

Nghi can X là giáo sư dạy Toán bậc tú tài. Mỗi năm, đều có học sinh hỏi tại sao họ phải học Toán. Mỗi năm, giáo sư đều đưa ra lời giải thích khác nhau. Năm nay, vì là một học sinh thích xe máy, ông đã sử dụng ví dụ về đua xe. Năm ngoái, đó là một cậu bé ham mê âm nhạc, nên ông lại nói về những phép toán đã được sử dụng trong thiết kế nhạc cụ.

Đồng thời, cuốn sách này dựa rất nhiều vào logic và sai sót của quá trình suy nghĩ của con người, lợi dụng cái gọi là “điểm mù” phát sinh do những giả định sáo mòn mà chúng ta vô thức đưa ra.

Phong cách rất Nhật

Điều quan trọng nhất trong một cuốn sách là các nhân vật. Một cốt truyện tuyệt vời đôi khi thường bị hủy hoại bởi các nhân vật nghèo nàn. Cuốn sách này có những nhân vật thực sự mạnh mẽ và ấn tượng đi cùng. Những hành động điên rồ được thực hiện bằng sự bình tĩnh, chỉn chu và khiêm nhường, như những bộ phim kinh dị Nhật.

Một không khí rất Nhật. Không có tiếng rít lốp xe cháy mặt đường. Không có những cuộc cãi nhau khoe tài giữa các thám tử. Không có sự đe dọa bằng súng. Các cảnh sát bối rối đến rụt rè khi phải “quấy rối” người dân để phá án. Tiểu thuyết đi sâu vào khai thác mối quan hệ giữa người với người hơn là mối quan hệ giữa thám tử - hung thủ - nạn nhân.

Dù không thể đưa ra 10 điểm cho thiên truyện, nó có vài khuyết điểm riêng như chỉ chú ý nghi phạm vào riêng cô vợ cũ, sự kết thúc đột ngột…, nhưng việc gán 9 điểm cho cuốn sách này cũng không công bằng. Để phù hợp với sự tính toán của giáo sư Toán Ishigami, cuốn truyện xứng đáng đạt 9,3572 điểm.

Hơn nữa, theo dòng tác giả, người đọc không còn phải cố gắng tìm “ai giết người” mà phải quan tâm “giết cách nào” và điều đó làm cho nó khác biệt với nhiều tác phẩm kinh dị khác. Đối với người đọc nữ, cốt truyện còn rung động ở sự trả lời câu hỏi: “Bạn sẽ làm những gì để bảo vệ người phụ nữ nhỏ bé mà bạn yêu?” Câu trả lời sẽ là “Mọi cách!”.

Lê Thượng Nhã