Tây Ban Nha lạ lẫm nhưng hiệu quả

Ngay cả khi Tây Ban Nha thống trị bóng đá quốc tế từ 2008-2012, vẫn luôn có những lời phàn nàn rằng họ chơi thứ bóng đá nhàm chán.

Lấy kiểm soát bóng làm nền tảng và triển khai bóng chậm rãi, lối chơi tiki-taka gần như không thể bị giải mã và giúp đội tuyển xứ bò tót lập hat-trick danh hiệu từ 2008-2012, với hai chức vô địch EURO và một World Cup.

Tuy nhiên, khi thế hệ các cầu thủ từng giành được những danh hiệu đó trở nên già đi và những người thay thế họ không còn đạt đến trình độ tương đương, các HLV khác của Tây Ban Nha vẫn ôm khư khư thứ bóng đá đó và khiến đội tuyển thất bại liên tiếp.

Hàng nghìn đường chuyền vô nghĩa

Từ niềm tự hào, lối chơi này dường như đã trở thành "thuốc độc" và phản tác dụng. Đỉnh điểm của sự thất vọng có thể kể đến việc Tây Ban Nha bị loại khỏi World Cup 2022 sau khi thực hiện hơn 1.200 đường chuyền trước Morocco. Không đội bóng nào ở giải đấu đó chuyền nhiều như "La Roja" trong từng trận.

Ngay sau giải đấu, HLV Luis Enrique ra đi và để lại một đống hỗn độn, mất phương hướng. LĐBĐ Tây Ban Nha rơi vào thế cờ bí đến mức họ thật sự phải "liều" và chọn HLV Luis de la Fuente, một người chưa có thành tích đỉnh cao mà hầu hết kinh nghiệm gắn với bóng đá trẻ.

Tuy nhiên, trong cơn bĩ cực, quyết định của những người đứng đầu đội tuyển xứ bò tót lại chính là liều "thuốc giải" cho căn bệnh. Luis de la Fuente không ngại ngần loại bỏ những ràng buộc trong quá khứ để tìm đến lối chơi tự do phóng khoáng.

Ngay ở trận ra quân, người hâm mộ đã được chứng kiến một hình thái hoàn toàn mới của Tây Ban Nha. Lần đầu tiên sau 136 trận, "La Roja" mới lại cầm bóng ít hơn đối thủ khi trận đấu kết thúc, với chỉ 47% so với con số 53% của Croatia. Kết quả, đoàn quân của Luis de la Fuente thắng giòn giã 3-0.

Dưới thời HLV Luis de la Fuente, Tây Ban Nha thi đấu trực diện với tốc độ nhanh hơn và tấn công theo chiều rộng. Ảnh: Sporting Life.

Thay vì đưa bóng đi vô hướng, những đường chuyền của các cầu thủ Tây Ban Nha sẽ mang tính "sát thương" cao hơn.

Những đường chuyền qua chuyền lại và chờ đối phương mắc sai lầm cũng không còn xuất hiện nhiều. Ví dụ, ở trận thắng Italy với tỷ số 1-0, 42% các đợt lên bóng của Tây Ban Nha là từ cánh trái và chỉ có 29% là ở trung lộ.

So với 15 năm trước, Tây Ban Nha vẫn chơi với sơ đồ 4-3-3, hàng phòng ngự dâng cao, bộ đôi trung vệ chơi chân tốt và một tiền vệ trụ vững chắc và giỏi phân phối bóng.

Tuy nhiên, khác biệt lớn là thế hệ "La Roja" mới luôn quyết tâm đưa bóng về phía trước nhanh hơn và tấn công theo chiều rộng.

Bên cạnh đó, khái niệm số 9 "ảo" cũng không còn được áp dụng. Thay vào đó, HLV Luis de la Fuente sử dụng một trung phong thực thụ như Alvaro Morata trong vai trò một tiền đạo lùi sâu, tham gia vào khâu phát triển bóng để tạo khoảng trống cho những cầu thủ tấn công trẻ trung như Dani Olmo hay Nico Williams xâm nhập vòng cấm.

Những luồng gió mới

Với Lamine Yamal, Nico Williams và Dani Olmo, Tây Ban Nha đang sở hữu 3 cầu thủ tấn công tài năng nhất tại Euro 2024. Bên cạnh họ là những vệ tinh như Fabian Ruiz, Rodri và Marc Cucurella cũng đều có phong độ tuyệt vời.

Đôi cánh trẻ trung và giàu tốc độ gồm Lamine Yamal (16 tuổi) và Nico Williams (21 tuổi) đã mang đến một bản sắc rất mới lạ so với chính đội bóng này trong quá khứ.

Nico Williams là cầu thủ sở hữu chỉ số kiến tạo kỳ vọng (xA) trung bình mỗi 90 phút cao nhất trong số những cầu thủ đã chơi ít nhất 250 phút (0,48 kiến tạo). Ảnh: Opta.

Tại EURO 2024, Nico Williams là cầu thủ sở hữu chỉ số kiến tạo kỳ vọng (xA) trung bình mỗi 90 phút cao nhất trong số những cầu thủ đã chơi ít nhất 250 phút (0,48 kiến tạo).

Trong 3 VCK EURO gần nhất, chỉ có một cầu thủ đạt con số cao hơn thế là David Silva của Tây Ban Nha tại Euro 2016 (0,61). Xếp sau Nico Williams không ai xa lạ mà chính là hai người đồng đội Yamal (0,41) và Olmo (0,40).

Ở tuổi 16 và 338 ngày, Lamine Yamal đã được đá chính ngay trong lần đầu dự EURO 2024. Anh lập kỷ lục trở thành cầu thủ trẻ tuổi nhất ra sân trong lịch sử giải đấu.

Ngay ở lần đầu tham dự một sân chơi lớn như EURO, thần đồng của Barca dường như không hề có sự bổi rối nào.

Khả năng tạo cơ hội của Yamal chính là chìa khóa giúp Tây Ban Nha tiến vào vòng bán kết tại giải đấu này, khi cầu thủ trẻ của Barcelona sở hữu số cơ hội tạo ra (14) nhiều nhất so với bất kỳ cầu thủ nào khác trong đội hình Tây Ban Nha và đứng thứ 4 tại giải.

Khả năng tạo cơ hội của Yamal chính là chìa khóa giúp Tây Ban Nha tiến vào vòng bán kết. Ảnh: Opta.

Được bố trí ở cánh phải nhưng lại có thiên hướng sử dụng chân trái, mối đe dọa từ những quả tạt vào của Yamal là rất lớn. Không giống như những đường tạt bóng từ đường biên ngang của Nico Williams, sao trẻ Barcelona có xu hướng đi bóng cắt vào trong và treo bóng bằng chân trái hướng đến cột xa.

Những quả tạt không phải là mối đe dọa duy nhất mà Yamal có thể gây ra. Khả năng rê bóng của thần đồng này cũng rất đáng nể với 9,1 pha qua người mỗi 90 phút, con số chỉ kém hai ngôi sao chạy cánh Jeremy Doku (10,9) và Ousmane Dembele của Pháp (9,2) trong số các cầu thủ đã có mặt trên sân ít nhất 250 phút.

Ở tứ kết gặp Đức, sao trẻ Barcelona có đường chuyền như đặt để Dani Olmo mở tỷ số cho tuyển Tây Ban Nha. Theo Opta, thành tích này đã giúp Yamal trở thành cầu thủ tuổi teen đầu tiên có 3 kiến tạo ở sân khấu EURO và World Cup.

Một bàn thắng tại giải đấu này sẽ giúp cầu thủ 16 tuổi trở thành người trẻ nhất từng ghi bàn tại EURO, vượt qua kỷ lục hiện tại do Johan Vonlanthen nắm giữ ở 18 tuổi và 141 ngày.

Không giống như Williams hay Yamal, Olmo là cầu thủ có nhiều kinh nghiệm thi đấu cho Tây Ban Nha, với 5 trận đấu tại Euro 2020 và 4 lần ra sân khác tại World Cup 2022.

Tại giải đấu này, cầu thủ đang khoác áo Leipzig chỉ là phương án dự bị. Phải đến khi Pedri rời sân một cách bất đắc dĩ, Olmo mới có cơ hội.

Điểm mạnh của Dani Olmo là khả năng kéo bóng với tốc độ rất nhanh. Ảnh: Opta.

"Người thành công có lối đi riêng", và trường hợp đó cực kỳ đúng với Dani Olmo. Chính cầu thủ này là người ghi bàn mở tỷ số cho Tây Ban Nha vào đầu hiệp 2 và tiếp tục khiến người Đức chết lặng ở phút cuối hiệp phụ thứ 2 khi chuyền bóng loại bỏ Antonio Rudiger để Mikel Merino ghi bàn ấn định 2-1.

Là một cầu thủ chơi bóng rất trực diện khi có bóng trong chân, sự xuất hiện của Olmo mang đến cho Tây Ban Nha một mối đe dọa ở giữa sân bên cạnh cặp tiền đạo cánh Williams và Yamal.

Theo thống kê, tính cho đến thời điểm này, Olmo tịnh tiến bóng với khoảng cách 146,1 m mỗi 90 phút. Đây là con số cao thứ 5 trong số tất cả tiền vệ tấn công tại giải đấu và chỉ kém những chân chạy cánh như Yamal, Doku, Leao hay Dembele.

Bên cạnh đó, Olmo cũng nằm trong top 10 về số lần cướp bóng mỗi 90 phút (6,1), với tỷ lệ cướp bóng thành công là 66,7%, tốt nhất trong số 25 cầu thủ đã thực hiện ít nhất 15 lần cướp bóng tại VCK EURO 2024.

Anh Tuấn