Phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội: Kịp thời xử lý vướng mắc do quy định của pháp luật

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh phát biểu. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Trình bày Tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, việc ban hành Nghị quyết nhằm tạo cơ sở pháp lý để kịp thời xử lý những khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật trong các lĩnh vực quan trọng, ưu tiên, cấp bách cần xử lý ngay để kịp thời khơi thông nguồn lực, thúc đẩy phát triển kinh tế, đưa pháp luật trở thành lợi thế cạnh tranh.

Nghị quyết gồm 7 Điều; quy định về tiêu chí xác định, nguyên tắc, phương án, quy trình và trách nhiệm trong việc xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật.

Theo Nghị quyết, các khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật phải là nguyên nhân chính gây kìm hãm, cản trở, ách tắc phát triển kinh tế - xã hội, được xác định theo một trong 3 tiêu chí là: Quy định mâu thuẫn, chồng chéo trong cùng một văn bản quy phạm pháp luật hoặc giữa các văn bản quy phạm pháp luật; Quy định của văn bản quy phạm pháp luật không rõ ràng, không hợp lý, không khả thi, gây khó khăn trong áp dụng, thực hiện pháp luật; Quy định của văn bản quy phạm pháp luật tạo gánh nặng chi phí tuân thủ; hạn chế việc đổi mới, sáng tạo, phát triển mô hình kinh doanh mới, khơi thông nguồn lực, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, hội nhập quốc tế.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng, đại diện cơ quan thẩm tra nêu rõ, Ủy ban tán thành sự cần thiết ban hành Nghị quyết; tán thành trình tự xây dựng, ban hành Nghị quyết như đề xuất của Chính phủ.

Quang cảnh phiên họp. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Đa số ý kiến trong Ủy ban cơ bản nhất trí với phạm vi điều chỉnh của Nghị quyết là quy định về tiêu chí nhận diện, nguyên tắc, phương án và quy trình xử lý các khó khăn, vướng mắc có nguyên nhân do quy định của pháp luật.

Về tiêu chí xác định, nguyên tắc xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, Ủy ban cơ bản tán thành 3 tiêu chí xác định, 5 nguyên tắc xử lý trong dự thảo Nghị quyết. Bên cạnh đó, có ý kiến đề nghị nghiên cứu, bổ sung nguyên tắc “Bảo đảm tính hợp hiến, tính thống nhất của hệ thống pháp luật”, vì đây là nguyên tắc có ý nghĩa quan trọng trong việc kiểm soát chất lượng xây dựng, ban hành văn bản; bảo đảm để việc xử lý khó khăn, vướng mắc không làm phát sinh thêm mâu thuẫn, chồng chéo mới hoặc gây xung đột với các quy định khác của pháp luật.

Qua thảo luận, các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao Chính phủ, Bộ Tư pháp đã chủ động, tích cực, trách nhiệm, khẩn trương, kịp thời thể chế hóa chủ trương của Đảng; Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; Kết luận của Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế pháp luật, bám sát quan điểm chỉ đạo về xây dựng cơ chế, kịp thời nhận diện, xử lý tổng thể, đồng bộ, tháo gỡ nhanh nhất những điểm nghẽn có nguyên nhân từ quy định của pháp luật để chuẩn bị hồ sơ dự thảo Nghị quyết trình Quốc hội.

Các đại biểu nhất trí cơ bản phạm vi điều chỉnh Nghị quyết; tán thành về nguyên tắc, phương án, quy trình phân công, trách nhiệm trong việc xử lý khó khăn, vướng mắc. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị xác định rõ một số nội dung quan trọng mang tính nền tảng, nguyên tắc liên quan đến Hiến định về tổ chức hoạt động bộ máy Nhà nước; quy định về tội phạm và hình phạt, về tố tụng tư pháp, quy định về hạn chế quyền con người, quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân thì sẽ không áp dụng Nghị quyết này. Đồng thời, ưu tiên giải pháp sửa đổi luật, nghị quyết để tháo gỡ vướng mắc, nhất là đối với dự án thuộc Chương trình lập pháp năm 2025 - 2026.

Về phương án xử lý khó khăn, vướng mắc, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành quy định theo hướng có phân công, phân cấp, rạch ròi. Trong thời gian luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chưa được sửa đổi, bổ sung kịp thời để xử lý khó khăn, vướng mắc thì Chính phủ ban hành Nghị quyết để điều chỉnh một số quy định có liên quan trong các luật, nghị quyết do Chính phủ trình; còn các văn bản do các cơ quan khác trình thì Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành nghị quyết để điều chỉnh. Riêng đối với nội dung Hiến pháp quy định bắt buộc phải điều chỉnh bằng luật, Chính phủ ban hành văn bản để điều chỉnh thì phải xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Về điều khoản thi hành, các đại biểu tán thành Nghị quyết có hiệu lực ngay từ khi Quốc hội thông qua và thực hiện đến ngày 28/2/2027; xác định rõ năm 2025 cơ bản hoàn thành việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị Bộ Tư pháp với vai trò “cơ quan gác cổng” trong xây dựng, triển khai thi hành pháp luật cần rà soát kỹ lưỡng, chặt chẽ những vấn đề mà Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao Chính phủ quy định. Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội cũng phải xem xét kỹ lưỡng các nội dung trước khi trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Nêu rõ đây là Nghị quyết để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật và nội dung chính là giao cho Thủ tướng Chính phủ và Chính phủ để tháo gỡ, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, dự thảo Nghị quyết cần làm rõ phạm vi và tiêu chí xác định khó khăn, vướng mắc. “Xác định kỹ vướng mắc chỗ nào, ở đâu, do ai thì chúng ta mới có thể tháo gỡ được”, Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ.

Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý tăng cường tính minh bạch; việc bổ sung hay sửa đổi những vấn đề nào để tháo gỡ thì phải lấy ý kiến của doanh nghiệp, người dân một cách sâu sát. Cùng với đó, bảo đảm tính đồng bộ với hệ thống pháp luật. Mặt khác, trong dự thảo Nghị quyết chưa đề cập đến các điều ước quốc tế, do đó, dự thảo Nghị quyết cần quy định rõ nguyên tắc “không trái với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên”. Việc tháo gỡ khó khăn cũng cần sắp xếp theo thứ tự ưu tiên vì các nội dung vướng mắc là rất nhiều nhưng thời gian thực hiện Nghị quyết chỉ trong vòng 2 năm. Bên cạnh đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, cần làm rõ vấn đề phân cấp, phân quyền, giám sát việc thực hiện trong xử lý khó khăn, vướng mắc.

Phan Phương (TTXVN)