Phiên tòa hiếm hoi xử cựu Bộ trưởng An ninh Mexico tại Mỹ

Phiên tòa khai mạc ở Brooklyn, New York hôm 24-1 và dự kiến kéo dài tới 8 tuần. Bị cáo Genaro Garcia Luna bị cáo buộc nhận hàng triệu đô la để “bảo kê” cho hoạt động của băng đảng Sinaloa khét tiếng khi vận chuyển hàng tấn cocaine đến Mỹ. Vụ án này hé lộ phần nào nạn tham nhũng ở Mexico, quy mô hoạt động của tập đoàn ma túy Sinaloa cũng như mối quan hệ tế nhị giữa Mỹ và Mexico về chống ma túy.

Bộ trưởng An ninh công cộng Genaro Garcia Lunas phát biểu trong lễ kỷ niệm Ngày cảnh sát liên bang tại thành phố Mexico hôm 2-6-2011

“Giật mình” với lời khai nhân chứng

Hãng tin AP đưa tin, công tố viên liên bang Philip Pilmar gọi Garcia Luna là “kẻ đã phản bội cả đất nước mình lẫn nước Mỹ”. Ông Philip Pilmar cho rằng, trong khi Garcia Luna thể hiện với cả hai quốc gia như một người hùng trong thực thi pháp luật về ma túy, nhân vật này cũng đảm bảo rằng băng đảng Sinaloa có được thông tin về các cuộc điều tra, vận chuyển cocaine dễ dàng qua các trạm kiểm soát cùng sự hộ tống của cảnh sát. Thậm chí, các cảnh sát viên đã giao tận tay các lô hàng ma túy từ các sân bay và hành động như những “lính đánh thuê” để ra tay diệt trừ các các băng đảng cạnh tranh.

Phát biểu tại tòa, luật sư chính của García Luna, César de Castro, nói với bồi thẩm đoàn rằng vụ án chỉ dựa trên “tin đồn, suy đoán và lời nói của một số tội phạm lớn nhất trên thế giới”. “Không tiền, không ảnh, không video, không tin nhắn, không email, không ghi âm, không tài liệu - không có bằng chứng đáng tin cậy để chứng minh rằng Genaro Garcia Luna đã giúp băng đảng”, luật sư nói. Ông Cesar de Castro mô tả vụ việc là “một màn trình diễn công khai và giận dữ” của chính phủ Mỹ nhắm vào một đối tác chống ma túy một thời.

Tuy nhiên, hành vi tội phạm của cựu quan chức an ninh Mexico đã sáng rõ hơn theo lời kể của Sergio Villarreal Barragan, một cựu sĩ quan cảnh sát sau này trở thành thành viên băng đảng với bí danh “El Grande”. El Grande bị bắt ở Mexico vào năm 2010 (trong thời kỳ Tổng thống Felipe Calderon, Bộ trưởng Garcia Luna còn tại vị), bị dẫn độ 2 năm sau đó, rồi đạt được thỏa thuận hợp tác với các công tố viên liên bang về việc được trả tự do vào năm 2019 và ở lại Mỹ vô thời hạn với tư cách là nhân chứng được bảo vệ. Trang Vice.com dẫn lời El Grande nói rằng, cảnh sát bắt tay với băng đảng Sinaloa đã tấn công vào các hoạt động của băng đảng đối thủ ở thành phố Monterrey; cảnh sát cũng cho phép anh ta thiết lập các tuyến đường để vận chuyển 800 đến 1.200 kg cocaine nhiều lần trong tuần qua bang Chiapas; và băng đảng được mật báo để dọn sạch trước khi có cuộc truy quét ma túy. Ngay cả trong những trường hợp hiếm hoi khi các lô hàng bị bắt giữ, họ cũng đã thu xếp để tránh tổn thất. Có thời điểm 20 tấn cocaine bị các quan chức hải quan thu giữ tại cảng Manzanillo ở Thái Bình Dương. Băng đảng này đã sắp xếp để “đánh tráo bằng ma túy giả”, là những bánh cocaine giả chứa đầy hỗn hợp đường và bột mì. Họ xây hẳn một nhà máy nhỏ, trong đó đưa nguyên liệu vào một máy ép thủy lực để tạo hình khối, tráng bên ngoài bằng ête và axeton để bắt chước mùi của cocaine thật, đồng thời cũng được phủ một lớp sơn bóng để tái tạo độ bóng. Khi tất cả đã sẵn sàng, băng đảng chỉ cần chất cocaine thật lên xe bán tải và chở nó ra khỏi cảng, đưa cocaine giả vào thay thế.

Ông Garcia Luna với Ngoại trưởng Hillary Clinton năm 2009

Theo Villarreal Barragan, những việc này xảy ra vào đầu những năm 2000, khi ông Garcia Luna đứng đầu lực lượng cảnh sát liên bang Mexico và nhận được tiền từ nhóm Sinaloa. Anh ta chứng kiến Garcia Luna cầm những túi vải thô chứa đầy tiền mặt tại một ngôi nhà an toàn ở thành phố Mexico và từng thu 14 triệu USD trong các hộp carton tại một nhà kho chứa đầy cocaine mà cảnh sát đã thu giữ từ băng đảng Gulf rồi giao cho đối thủ Sinaloa. El Grande nói rằng các khoản thanh toán được thực hiện hàng tháng, bắt đầu từ khoảng 1 triệu USD và tăng dần theo thời gian khi quyền lực và ảnh hưởng của ông Garcia Luna mở rộng trong chính phủ Mexico. Các thủ lĩnh của Sinaloa coi Garcia Luna là “khoản đầu tư tốt nhất mà bọn họ có”.

Chân dung “người hùng” tai tiếng

García Luna sinh ra ở thành phố Mexico vào năm 1968. Đó là một khu dân cư của tầng lớp lao động. Thời trẻ, Garcia Luna muốn trở thành một cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp nhưng không đủ giỏi nên bắt đầu học ngành kỹ thuật và đầu quân cho cơ quan tình báo Mexico. Ông García Luna đã lãnh đạo Cơ quan Điều tra Liên bang Mexico từ năm 2001 đến năm 2005, sau đó giữ chức Bộ trưởng An ninh Công cộng dưới thời Tổng thống

Felipe Calderon từ năm 2006 đến năm 2012. Cựu quan chức này được coi là nhân vật mũi nhọn trong cuộc chiến chống ma túy của Tổng thống Calderon và là đồng minh chủ chốt trong sáng kiến chống buôn lậu ma túy của Mỹ bắt đầu từ khi chính quyền của cựu Tổng thống George W. Bush cung cấp thiết bị, công nghệ và đào tạo cho cảnh sát Mexico. Các bức ảnh được trưng bày trước tòa cho thấy Garcia Luna từng chụp chung với cựu Tổng thống Barack Obama, cựu Ngoại trưởng Hillary Clinton, cựu Thượng nghị sĩ John McCain và các quan chức cấp cao khác.

Tổng thống Mexico Andrés Manuel Lopez Obrador đã giải tán Cảnh sát Liên bang mà ông Garcia Luna từng lãnh đạo

Bất chấp sự nghiệp khá thành công, ông Garcia Luna lại bị cáo buộc có quan hệ với những kẻ buôn bán ma túy. Trong phiên tòa xét xử cựu trùm băng đảng Sinaloa Joaquin “El Chapo” Guzman ở New York, một cựu thành viên băng đảng đã làm chứng vào năm 2018 rằng cá nhân người này đã giao ít nhất 6 triệu USD cho Bộ trưởng Garcia Luna và các thành viên băng đảng đã đồng ý góp tới 50 triệu USD để hối lộ ông ta.

Theo New York Post, trong những năm đó, ông ta cũng được cho là lập riêng cho mình một bàn thờ cho Santa Muerte - một vị thánh dân gian là con lai giữa Thần chết và Trinh nữ Guadeloupe - trong văn phòng của ông ta tại trụ sở cảnh sát liên bang ở thành phố Mexico. Giáo phái Santa Muerte có mối liên hệ chặt chẽ đến những kẻ buôn bán ma túy, những kẻ thường thờ vị thánh bằng tiền mặt và rượu tequila để cầu nguyện cho các chuyến buôn bán trót lọt.

Sau khi rời nhiệm, Garcia Luna đã chuyển đến Miami sống trong một ngôi nhà trị giá 3 triệu USD. Thật khó tin rằng chỉ với tiền lương công chức, ông ta có đủ khả năng mua được căn nhà đó. Cuối cùng, ông ta bị bắt vào năm 2019 tại Texas, kể từ đó đã bị giam giữ mà không được bảo lãnh trong một trại giam liên bang. Vị cựu quan chức đã không nhận tội buôn bán ma túy cũng như bắt tay băng đảng tội phạm.

Phiên tòa dự kiến kéo dài ít nhất 8 tuần, có sự tham gia của hơn 70 nhân chứng và phán quyết dự kiến được đưa ra vào đầu tháng 3-2023. Nhưng dư luận Mỹ đặc biệt quan tâm không chỉ bởi đây là phiên tòa xét xử một chính trị gia Mexico từng ví mình như một “James Bond” mà còn bởi phần lớn số tiền có liên quan là tiền từ những người nộp thuế ở Mỹ được chuyển đến Mexico để giúp chống lại những tập đoàn buôn lậu ma túy.

Tổng thống đương nhiệm của Mexico Andres Manuel Lopez Obrador đã hoan nghênh phiên tòa bởi nó có thể làm nổi bật nạn tham nhũng dưới sự vận hành của người tiền nhiệm. Nhưng sau phiên tòa này, đặc biệt là nếu Garcia Luna bị tuyên có tội, liệu Mỹ sẽ xem xét lại quan hệ với các đồng minh quốc tế trong cuộc chiến chống ma túy. Có bao nhiêu Garcia Lunas khác ngoài kia? Còn bao nhiêu người khác mà chính phủ Mỹ đang tin tưởng hỗ trợ bằng tiền, bằng thông tin… và thực tế không có gì xảy ra? Bởi thực tế là, nước Mỹ vẫn cứ nhìn thấy những người chết vì dùng quá liều fentanyl, cocaine mỗi ngày và bạo lực băng đảng ở Mexico vẫn chưa thể chấm dứt.

Theo (Theo AP/Vice.com)