Philippines thiếu đường và muối trầm trọng

Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. chỉ trích việc nhập khẩu đường gây tổn hại cho nông dân trồng mía trong nước nhưng gần đây thừa nhận rằng tình trạng thiếu hụt đang thúc đẩy ông cho phép nhập khẩu nhiều đường hơn từ nước ngoài. Ảnh: Rappler

Philippines không chỉ mua đường, muối và tỏi từ nước ngoài mà còn nhập khẩu một lượng lớn các mặt hàng lương thực khác như gạo, lúa mì, bắp và bã đậu nành. Sự phụ thuộc vào thực phẩm nhập khẩu của Philippines gây sức ép lạm phát khi giá nông sản toàn cầu tăng kỷ lục trong năm nay vì nguồn cung suy giảm do hạn hán xảy ra khắp nơi trên thế giới cũng như chiến tranh ở Ukraine.

Lạm phát ở Philippines đã tăng lên gần mức cao nhất kể từ năm 2018, một phần do giá thực phẩm và chi phí vận tải tăng cao. Chi phí nhập khẩu thực phẩm đắt đỏ hơn đã góp phần đẩy tăng giá cả. Bên cạnh đó, những vấn đề trong nước như các cơn bão, sự đảo ngược chính sách nhập khẩu đường và nạn đầu cơ tích trữ làm trầm trọng thêm đà tăng lạm phát.

Chính sách lương thực đã trở thành mối quan tâm cốt lõi của người dân Philippines, đến nỗi Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. phải đảm nhận thêm vai trò Bộ trưởng Nông nghiệp và đang đề xuất tăng 44% ngân sách cho bộ này để hỗ trợ hoạt động canh tác và chăn nuôi.

Theo Moody’s, Philippines là một trong những nước châu Á chịu rủi ro lớn nhất do giá nông sản biến động mạnh vì chi phí thực phẩm chiếm gần một nửa rổ lạm phát và nước này nhập khẩu một lượng lớn nhu cầu thực phẩm mình.

Trong một dấu hiệu báo động tình trạng thiếu đường, hồi tháng 8, Công ty sản xuất nước giải khát Coca-Cola Beverage Philippines, cho biết tạm dừng hoạt động tại 4 nhà máy vì thiếu đường.

Hồi cuối tháng trước, tại cuộc điều trần trước một ủy ban của Thượng viện Philippines, Juan Lorenzo Tanada, giám đốc phụ trách các vấn đề pháp chế và doanh nghiệp của công ty này, cho rằng ngành công nghiệp đồ uống Philippines cần ít nhất 450.000 tấn đường tinh luyện cao cấp để hoạt động hết công suất trong thời gian còn lại của năm.

Theo ông, cần phải tăng cường nhập khẩu đường để tránh rủi ro các công ty sản xuất nước giải khát sa thải công nhân.

Trong tháng trước, chuỗi cửa hàng bánh hamburger kẹp thịt Burger King Philippines, thông báo sẽ cung cấp cho khách hàng thêm rau xà lách rau diếp và cà chua để bù đắp cho những chiếc bánh hamburger thiếu hành tây, mặt hàng mà cho chuỗi cửa hàng này “hơi khó kiếm vào những ngày này”.

Giáo sư khoa học chính trị Jean Franco của Đại học Philippines nói: “Các mặt hàng thực phẩm bị thiếu hụt rất quen thuộc với nhà bếp của người dân Philippines. Người dân sẽ đánh giá Tổng thống Marcos dựa trên việc giá cả có thực sự giảm hay không”.

Philippines thiếu hụt đường sau khi nước này không đạt mục tiêu về sản xuất đường do các biến cố thời tiết và chi phí phân bón cao làm giảm sản lượng mía. Hoạt động nhập khẩu đường vào đầu năm nay bị trì hoãn do một tòa án ra lệnh dừng nhập khẩu mặt hàng này theo yêu cầu của các nhà sản xuất đường trong nước.

Hồi tháng 8, Cơ quan quản lý đường Philippines (SRA) đã thông qua kế hoạch nhập khẩu tới 300.000 tấn đường nhưng Tổng thống Marcos đã nhanh chóng bác bỏ kế hoạch. Sau đó, ông Marcos lại nói, Philippines có thể phải tìm cách nhập khẩu đường để ngăn chặn tình trạng tăng giá.

Tuy nhiên, chính phủ của ông cho rằng, sự thiếu hụt đường là giả tạo, chủ yếu do các thương nhân tích trữ nguồn cung. Các nhà máy đường trong nước phản bác suy đoán này cho rằng Philippines đang thiếu đường thực sự.

Hồi tháng 8, Công ty sản xuất nước giải khát Coca-Cola Beverage Philippines, cho biết tạm dừng hoạt động tại 4 nhà máy vì không còn đường. Ảnh: Bilyonaryo

Hôm 6-9, Liên đoàn các nhà sản xuất đường Philippines (UNIFED) đã bày tỏ sự ủng hộ đối với đề xuất của SRA về kế hoạch nhập khẩu 150.000 tấn (MT) đường tinh luyện để ổn định nguồn cung và giá cả trên thị trường trong nước. UNIFED cho rằng con số nhập khẩu này là vừa đủ, giúp giá đường ở các nhà máy trong nước không sụp đổ.

Sản lượng đường thô của Philippines trong niên vụ kết thúc vào ngày 31-8 chỉ đạt 1,8 triệu tấn, thấp hơn mức ước tính trước đó là 1,98 triệu tấn và cũng thấp hơn với nhu cầu trung bình hàng năm là 2,03 triệu tấn trong 3 năm qua.

Về muối ăn, dù Philippines là một quần đảo với hàng nghìn km đường bờ biển nhưng nguồn cung muối rất thấp. Nước này nhập khẩu hơn 90% nhu cầu muối vì sản lượng muối trong nước giảm nhanh trong những năm qua.

Các nhà lãnh đạo doanh nghiệp nói rằng, một điều luật ban hành cách đây vài năm, yêu cầu bổ sung i-ốt vào muối đã “giết chết” ngành sản xuất muối. Bộ Nông nghiệp đang tìm cách để hồi sinh các hoạt động sản xuất muối trong nước.

Hôm 7-9, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp, Domingo Panganiban cho biết, Philippines sẽ nhập khẩu thêm muối để giải quyết một số vấn đề liên quan đến nguồn cung và hoạt động sản xuất muối trong nước.

Hồi đầu tháng này, Panganiban cho biết tình trạng thiếu muối hiện nay là do ngành sản xuất không được quan tâm trong nhiều năm. Ông nói Cục Tài nguyên thủy sản và ngư nghiệp vẫn chưa giải ngân 100 triệu peso trong năm 2021 để thúc đẩy sản lượng muối trong nước.

Không chỉ thiếu đường và muối ăn, Philippines còn thiếu cả hành và tỏi. Thượng nghị sĩ Imee Marcos, chị gái của Tổng thống Marcos, đã yêu cầu Bộ Nông nghiệp tiến hành kiểm kê hành tây tồn kho sau khi giá tăng vọt.

Bộ Nông nghiệp cho biết triển vọng về nguồn cung hành, bao gồm cả hành tím, là đủ, nhưng bộ này đang nghiên cứu xem liệu hành tây có thiếu hụt hay không.

Trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp, Domingo Panganiban cho biết, sẽ tịch thu các kho dự trữ hành tây và đường bị nghi ngờ là tích trữ đầu cơ, rồi bán lại chúng cho người dân với giá thấp hơn.

Theo dữ liệu của Bộ Nông nghiệp, hiện nay, đường tinh luyện trong nước có giá bán có 95 peso (39.200 đồng VN)/ kg, giá muối là 29 peso (12.000 đồng)/kg và giá hành tím là 140 peso (58.000 đồng)/kg.

Tháng trước, bộ này đã đồng ý tăng giá muối ăn sau 6 năm không tăng giá. Ngoài ra, Philippines nhập khẩu phần lớn tỏi mà nước này tiêu thụ và chính phủ đang tìm cách thúc đẩy sản xuất tỏi trong nước.

Philippines cũng là nước nhập khẩu gạo và lúa mì cũng như bắp và bã đậu nành để dùng làm thức ăn gia súc. Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) dự báo Philipines sẽ tăng nhập khẩu bắp 50%, lên 900.000 tấn trong năm tài khóa 2022-2023 so với 12 tháng trước đó, mức cao kỷ lục kể từ khi dữ liệu được thống kê vào đầu thập niên 1960.

Bã đậu nành nhập khẩu của Philippines đã lên mức trên 2,6 triệu tấn mỗi năm kể từ năm tài khóa 2015-2016. Dữ liệu của USDA cho thấy Philippines là nhà nhập khẩu gạo lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Trung Quốc.

Theo Bloomberg, Coconuts, Reuters

Khánh Lan