Philippines tranh cử Tổng thống giữa dịch Covid-19: Câu hỏi về di sản nhiệm kỳ của ông Duterte?

Chiến dịch bầu cử kéo dài ba tháng ở Philippines sẽ chính thức diễn ra từ ngày 8/2 trong bối cảnh đại dịch Covid-19 đang tiếp tục kéo theo nhiều lo ngại trong khi đang có nhiều nghi ngờ về tư cách hợp pháp của một ứng cử viên tổng thống hàng đầu.

Hiện có 10 ứng cử viên tổng thống, 9 ứng cử viên phó tổng thống, 64 ứng cử viên thượng nghị sĩ và 177 đảng tham gia tranh cử. Ở Philippines, tổng thống và phó tổng thống được bầu riêng biệt. Chỉ có 12 thượng nghị sĩ sẽ giành chiến thắng. Các đảng tham gia tranh cử khi nhận được 2% phiếu bầu sẽ tự động nhận được một ghế trong Quốc hội. Các cuộc bầu cử địa phương cho hơn 18.000 vị trí trong chính quyền cũng sẽ được tổ chức cùng một lúc.

Cuộc đua gắt gao và quyết liệt

Có 65,7 triệu cử tri trong nước và khoảng 1,8 triệu cử tri ở nước ngoài. Cuộc bầu cử cấp quốc gia và địa phương dự kiến diễn ra vào ngày 9/5.

Mười ứng cử viên tổng thống là Ernesto Abella, Leodegario de Guzman, Francisco "Isko Moreno" Domagoso, Norberto Gonzales, Panfilo Lacson, Faisal Mangondato, Ferdinand Marcos Jr, Jose Montemayor Jr, Emmanuel Pacquiao và Maria Leonor Robredo.

Đây là cuộc bầu cử đầu tiên của Philippines trong thời kỳ đại dịch. Ảnh: AFP.

Abella là cựu phát ngôn viên của Tổng thống Rodrigo Duterte; De Guzman là một nhà lãnh đạo lao động xã hội chủ nghĩa; Domagoso là thị trưởng đương nhiệm của thủ đô Manila; Gonzales từng là Bộ trưởng quốc phòng kiêm cố vấn an ninh quốc gia; Lacson là cảnh sát trưởng từ năm 1999 đến năm 2001 trước khi được bầu làm thượng nghị sĩ; Mangondato là một doanh nhân; Marcos Jr là một cựu thượng nghị sĩ; Montemayor Jr là một bác sĩ và luật sư; Pacquiao là một thượng nghị sĩ và là nhà vô địch quyền anh thế giới. Robredo là một cựu nữ nghị sĩ, người được bầu làm phó tổng thống vào năm 2016. Ông Duterte vẫn chưa xác nhận tham gia tranh cử.

Chín ứng cử viên phó tổng thống là Lito Atienza, Walden Bello, Rizalito David, Sara Duterte, Manny Lopez, Willie Ong, Francis Pangilinan, Carlos Serapio và Vicente Sotto III.

Atienza là cựu thị trưởng Manila. Bello là một học giả xã hội chủ nghĩa và cựu nhà lập pháp. Sarah Duterte là thị trưởng của thành phố Davao và là con gái của tổng thống đương nhiệm. Lopez là một ứng cử viên của Đảng Lao động Philippines. Willie Ong là một bác sĩ. Pangilinan là một thượng nghị sĩ. Serapio là một luật sư. Sotto là một diễn viên và là chủ tịch của Thượng viện.

Đúng như dự đoán, tư cách ứng cử của Sarah Duterte đã được đảng cầm quyền thông qua. Tuy nhiên, ứng viên tổng thống tranh cử cùng bà Sarah Duterte là ông Marcos đang phải đối mặt với một vụ kiện không đủ tư cách vì tội trốn thuế vào năm 1995. Đơn yêu cầu chất vấn về tư cách tranh cử của ông vẫn đang chờ xử lý tại Ủy ban Bầu cử (Comelec) và có khả năng sẽ được đưa lên Tòa án Tối cao.

Nếu vụ việc không được giải quyết dứt điểm trước ngày 9 tháng 5, nó có thể gây ra một cuộc khủng hoảng chính trị, đặc biệt là trong trường hợp ông Marcos tiếp tục giành được số phiếu cao nhất, theo kết quả các cuộc thăm dò mới nhất.

Di sản nhiệm kỳ của ông Duterte?

Việc ông Marcos sẽ chiếm ưu thế trong cuộc bầu cử vẫn còn là suy đoán nếu dựa theo tình hình của nhiều cuộc bầu cử trước. Trong suốt thời gian tranh cử năm 2004, 2010 và 2016, những ứng viên nhận được tỷ lệ ủng hộ cao ban đầu đã không duy trì được tỷ lệ này trong ngày bầu cử, và trên thực tế, tất cả họ đều thua cuộc. Marcos có thể đang dẫn đầu trong một số cuộc thăm dò hiện tại nhưng việc ông thường xuyên từ chối làm khách mời trong các cuộc tranh luận và phỏng vấn trên phương tiện truyền thông có thể làm suy yếu khả năng chiến thắng của ông về lâu dài.

Thách thức lớn nhất đối với Comelec, các ứng cử viên và những người ủng hộ họ là làm thế nào để tổ chức một chiến dịch tranh cử toàn quốc trong ba tháng trong bối cảnh nước này tiếp tục ghi nhận một số lượng lớn các trường hợp mắc COVID-19. Comelec đã soạn thảo các hướng dẫn phòng dịch và đảm bảo y tế khi các đảng và ứng viên tranh cử. Tuy nhiên, việc thực thi các quy định này vẫn chưa được xem xét vì đây là cuộc bầu cử đầu tiên của nước này trong thời kỳ đại dịch. Rõ ràng là sẽ hạn chế các hoạt động tương tác giữa các ứng cử viên và cử tri cũng như số cuộc họp đảng phái cũng sẽ giảm và có nhiều quy định đi kèm. Tình hình này sẽ mang lại lợi ích cho các ứng viên có đủ nguồn lực để đặt các quảng cáo trên phương tiện truyền thông và mạng xã hội nhằm tăng cường sự hiện diện và mức độ phổ biến của họ.

Một yếu tố quan trọng khác hoặc thậm chí có thể thay đổi cuộc chơi trong cuộc bầu cử sắp tới là sự ủng hộ từ ông Duterte. Sự hỗ trợ của đương kim tổng thống có thể giúp các ứng cử viên tiếp cận các nguồn lực của chính phủ dễ dàng hơn. Ông Duterte có thể đi khắp đất nước và vận động ủng hộ hoặc chống lại một số ứng cử viên. Tuy nhiên, nhiều tiếng nói phản đối đã cho rằng sự hỗ trợ của đương kim tổng thống có thể gây hại nhiều hơn cho các ứng cử viên vì công chúng đang không hài lòng đối với cách chính phủ chống dịch và việc đóng cửa kéo dài đã làm tê liệt nghiêm trọng nền kinh tế. Nhìn theo cách này, cuộc bầu cử năm 2022 sẽ trở thành một cuộc trưng cầu dân ý quan trọng về di sản nhiệm kỳ của ông Duterte.

An Bình