Phim chiến tranh - dòng chảy bền bỉ của điện ảnh Việt

“Mưa đỏ” là bộ phim hot nhất thời điểm hiện tại. Ảnh: ĐPCC.

Vẫn là dòng chủ đạo

Trong bối cảnh điện ảnh thương mại lên ngôi, việc duy trì phim về đề tài chiến tranh là một thử thách lớn. Tuy nhiên, những tác phẩm gần đây cho thấy sự kiên trì và sáng tạo của các nhà làm phim trong việc làm mới đề tài này đã có sức hút đặc biệt với khán giả.

Đơn cử như phim “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối”, tác phẩm của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên, khởi chiếu trên toàn quốc từ ngày 4/4/2025. Bộ phim tái hiện cuộc sống chiến đấu gian khổ nhưng hào hùng của quân dân ta trong hệ thống địa đạo Củ Chi – một “kỳ quan trong lòng đất” của chiến tranh nhân dân. Được đầu tư kỹ lưỡng về bối cảnh, phục trang, cùng dàn diễn viên đông đảo, phim mang lại cho khán giả trải nghiệm chân thực, cho thấy nỗ lực nâng chuẩn kỹ thuật – mỹ thuật của điện ảnh Việt.

Tiếp đó là “Mưa đỏ”, tác phẩm đang gây tiếng vang khi tái hiện chiến dịch 81 ngày đêm bảo vệ Thành cổ Quảng Trị năm 1972. Không chỉ mang đến những trường đoạn chiến đấu khốc liệt, bộ phim còn khắc họa số phận, tâm lý nhân vật, đặc biệt là sự day dứt và khát vọng sống của những người lính trẻ. Phim nhanh chóng tạo hiệu ứng xã hội mạnh mẽ: hàng nghìn khán giả đã có mặt tại Thành cổ Quảng Trị để xem suất chiếu đặc biệt, trong khi doanh thu phòng vé liên tục lập kỷ lục, lọt vào Top 3 phim Việt có doanh thu cao nhất mọi thời điểm.

PGS.TS Đỗ Lệnh Hùng Tú - Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam, khẳng định, điện ảnh phim truyện Việt Nam được biết đến như một nền điện ảnh chiến tranh bởi suốt nhiều năm tháng đề tài phim này đã và vẫn là dòng chủ đạo phản ánh sinh động cuộc sống, chiến đấu của quân và dân ta, phục vụ tuyên truyền, nâng cao dân trí, góp phần tích cực cổ vũ tinh thần yêu nước, dũng cảm chiến đấu, sẵn sàng hy sinh vì sự nghiệp cứu nước của dân tộc. Những tác phẩm về chiến tranh trong văn học nghệ thuật, đặc biệt là điện ảnh, luôn được xem là di sản vô giá, được kết tinh từ khói lửa chiến trường, từ máu và nước mắt của bao thế hệ.

Đồng quan điểm, đạo diễn, NSƯT Bùi Trung Hải cho rằng, trong thời kỳ trước đây, điện ảnh Việt Nam đã có nhiều tác phẩm đề tài chiến tranh rất chất lượng mang lại sự rung động sâu sắc tới người xem, không chỉ người xem trong nước mà cả các khán giả quốc tế. Đó là những nền tảng tốt để điện ảnh Việt Nam có thể tiếp tục phát triển dòng phim này.

Đổi mới để không lỗi nhịp

Dù giá trị lịch sử và ý nghĩa xã hội là điều không thể phủ nhận, song dòng phim đề tài chiến tranh đang đối mặt không ít khó khăn. Từ bài toán kinh tế đến chuyện làm sao để hấp dẫn khán giả. Thế hệ trẻ ngày nay thường ưa chuộng những bộ phim hành động, tâm lý, hoặc phim giải trí nhẹ nhàng hơn là phim chiến tranh. Để tiếp cận họ, các nhà làm phim cần thay đổi cách kể chuyện...

Đã có một số bộ phim làm được điều đó trong thời gian gần đây là một minh chứng như “Đào, phở và Piano” cho đến "Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối" và đang tạo cơn sốt phòng vé là phim “Mưa đỏ”.

Theo đạo diễn, NSƯT Bùi Trung Hải, phim chiến tranh luôn có sức hấp dẫn mạnh mẽ, không chỉ với khán giả trong nước mà cả quốc tế. Đây là một dòng chảy bền bỉ của điện ảnh thế giới, và điện ảnh Việt Nam cũng không nằm ngoài quy luật đó. Tuy nhiên, để xây dựng được những tác phẩm chiến tranh có chất lượng cao, đủ sức chạm đến trái tim khán giả trong nước và quốc tế, là thách thức không nhỏ. Một mặt, thể loại này đòi hỏi sự đầu tư lớn về tổ chức sản xuất và kỹ thuật; mặt khác, khâu sáng tác cũng đặt ra yêu cầu cao đối với các nhà làm phim. Họ cần nỗ lực không ngừng để tạo nên cấu trúc độc đáo, sáng tạo, giàu cảm xúc, nhằm gây ấn tượng mạnh và để lại dấu ấn lâu dài trong lòng người xem.

Còn TS Trần Thị Thanh Hồng - Phó Trưởng phòng Đào tạo Quản lý khoa học và Hợp tác quốc tế (Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội) cho rằng, phim truyện đề tài chiến tranh là một phần ký ức lịch sử sống động và thiêng liêng của dân tộc. Tuy nhiên, để di sản ấy không chỉ “sống” trong bảo tàng điện ảnh mà thật sự sống động trong lòng thế hệ làm phim, những người sáng tạo trẻ, cần những cách tiếp cận mới, sáng tạo hơn, gần gũi hơn. Người trẻ không quay lưng với quá khứ, họ chỉ đang chờ những cánh cửa mở ra để chạm vào lịch sử bằng cách đi riêng của mình đầy trân trọng quá khứ hào hùng của cha ông và có cái nhìn thấu cảm, sâu sắc và nhân văn với những hình tượng nhân vật hiện thực sống động được đề cập trong các tác phẩm của họ.

Phạm Sỹ