Phim tài liệu về người giữ hồn quan họ và hành trình chạm đến Bông sen vàng

Giành Bông sen vàng tại Liên hoan phim Việt Nam 2025, "Người giữ hồn di sản" của Trung tâm Điện ảnh Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam trở thành tác phẩm tài liệu gây nhiều chú ý trong giới làm phim bởi cách tiếp cận giản dị nhưng tạo ra sức nặng cảm xúc. Không chạy theo kỹ xảo hay hiệu ứng kịch tính, bộ phim chinh phục hội đồng nghệ thuật và khán giả bằng chiều sâu văn hóa, sự chân thật trong lối kể chuyện và hành trình giàu nhân văn của nhân vật trung tâm – GS.TS. nghệ sĩ Chu Bảo Quế.

Đạo diễn Đặng Minh Hùng (thứ 2 từ phải sang) nhận giải Bông sen vàng

Ban tổ chức Liên hoan phim Việt Nam 2025 đánh giá bộ phim là tác phẩm “có chiều sâu văn hóa, giàu tính nhân văn và có sức lay động mạnh mẽ”. Ở một mùa liên hoan có nhiều phim tài liệu khai thác các vấn đề thời sự, "Người giữ hồn di sản" lại chọn hướng kể mộc mạc, tập trung khai thác cuộc đời một nghệ sĩ dành trọn đời nghiên cứu và truyền dạy dân ca quan họ. Sự giản dị ấy tạo bất ngờ khi tác phẩm vượt qua nhiều ứng viên nặng ký để giành giải thưởng cao nhất.

Bộ phim do đạo diễn Lê Thanh Lịch và Đặng Minh Hùng thực hiện, đại diện cho Trung tâm Điện ảnh Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam. Chiến thắng này ghi dấu không chỉ cho ê-kíp, mà còn khẳng định vị thế của đơn vị trong lĩnh vực phim tài liệu – nơi “luôn theo đuổi những đề tài giàu bản sắc và mang đậm tinh thần nhân văn”. Giải thưởng đồng thời tôn vinh hành trình cống hiến bền bỉ của nhân vật Chu Bảo Quế – người cả đời miệt mài gìn giữ và lan tỏa dân ca quan họ.

Theo hội đồng nghệ thuật của Liên hoan phim Việt Nam 2025, bộ phim góp phần “nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo tồn di sản, đồng thời truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ tiếp tục gìn giữ những giá trị truyền thống quý báu của dân tộc”. Đây chính là điều khiến tác phẩm trở nên nổi bật trong mùa giải năm nay.

Đoàn làm phim chia sẻ rằng "Người giữ hồn di sản" được thực hiện trong nhiều tháng với không ít khó khăn về tư liệu, thời tiết, di chuyển và bối cảnh. Tuy vậy, chính sự vất vả trong quá trình tác nghiệp lại giúp bộ phim có được chiều sâu và sự chân thật hiếm thấy. Đạo diễn Lê Thanh Lịch cho biết cả ê-kíp bắt đầu dự án với một tâm thế đặc biệt: “Khi bắt đầu bộ phim, tôi và cả ê-kíp đều mang một tâm thế đặc biệt: không chỉ làm phim, mà còn đi tìm lại những giá trị văn hóa đang dần lùi lại giữa nhịp sống hiện đại. Mỗi cuộc trò chuyện với nghệ sĩ Chu Bảo Quế, mỗi địa điểm gắn với quan họ đều khiến chúng tôi thêm xúc động. Có những khoảnh khắc cả đoàn lặng đi khi nghe ông hát, hoặc khi nhìn những trang tư liệu mà ông giữ gìn cả đời”.

Đạo diễn Lê Thanh Lịch chia sẻ điều khiến mình day dứt nhất trong hành trình thực hiện là sự hy sinh thầm lặng của nghệ sĩ Chu Bảo Quế – người dành trọn tâm huyết cho di sản quê hương. “Một đời sống cho quan họ, dành mọi tâm huyết để nghiên cứu, truyền dạy, bảo tồn. Những điều ấy về nhân vật khiến đoàn làm phim càng phải kể lại bằng sự trân trọng và tử tế”. Đạo diễn cho biết mình may mắn khi có được một ê-kíp tận tâm: ai cũng đặt trái tim vào từng khuôn hình.

Cảnh trong phim "Người giữ hồn di sản"

Đối với đạo diễn, giải thưởng Bông sen vàng là niềm vui nhưng không phải mục đích cuối cùng. Ông nói: “Giải Bông sen vàng là niềm vui lớn, nhưng với chúng tôi, điều quan trọng hơn là khán giả có thể hiểu thêm về một người nghệ sĩ đã dành cả cuộc đời để giữ gìn hồn cốt văn hóa dân tộc. Đây không chỉ là tác phẩm, mà là lời tri ân của chúng tôi dành cho ông - và cho những con người giữ lửa âm thầm khác của Việt Nam”.

"Người giữ hồn di sản" dẫn dắt khán giả đi qua những lát cắt chân thật của cuộc đời nghệ sĩ Chu Bảo Quế – người sinh ra ở vùng quê nghèo Bắc Ninh, nơi những làn điệu giao duyên thấm vào nhịp sống thường ngày. Bộ phim tái hiện hành trình nghệ sĩ từ thời thơ ấu đầy khó khăn nhưng sớm bộc lộ tình yêu sâu sắc với quan họ, đến quá trình tự học, tự ghi chép, tự luyện giọng. Chính sự say mê cháy bỏng đã giúp ông vượt qua gian khó để trở thành một trong những nhà nghiên cứu quan trọng nhất của quan họ Bắc Ninh.

Đạo diễn Lê Thanh Lịch và Đặng Minh Hùng chọn cách theo sát nhân vật bằng những thước phim giàu biểu cảm: khoảnh khắc ông mở từng trang tư liệu cũ, truyền dạy từng câu hát cho lớp trẻ hay những buổi đi thực địa nhằm lưu giữ làn điệu cổ. Những hình ảnh ấy không khoa trương nhưng khắc họa rõ nét một người nghệ sĩ chọn cách sống cho cộng đồng, dồn tâm lực cho việc bảo tồn di sản.

Bộ phim không chỉ kể hành trình cá nhân mà còn tái hiện quá trình nghệ sĩ mang quan họ đến với bạn bè quốc tế qua các chuyến biểu diễn, giao lưu và hội thảo. Tất cả được lồng ghép tự nhiên qua tư liệu quý, thể hiện tâm huyết của người gìn giữ di sản suốt nhiều thập niên.

Nhờ cách khai thác chân thật ấy, bộ phim tạo được sự kết nối mạnh mẽ với khán giả, đồng thời mang đến góc nhìn sâu sắc về giá trị của di sản và những con người âm thầm bảo vệ chúng. Chiến thắng Bông sen vàng 2025 vì thế trở thành dấu ấn bất ngờ nhưng xứng đáng, góp phần đưa một bộ phim tài liệu giàu văn hóa đến gần hơn với công chúng.

Hà Phương/VOV.VN Ảnh: BTC