Phó chánh án TAND TP.HCM nói về điểm mới các luật tổ chức tòa án, tố tụng hình sự, dân sự

Sáng 15-11, Sở Tư pháp TP.HCM phối hợp với Đoàn Luật sư TP.HCM tổ chức hội nghị bồi dưỡng kiến thức pháp luật liên quan đến hoạt động hành nghề luật sư năm 2025.

Hội nghị có sự tham gia của bà Nguyễn Thị Phương Ngọc – Phó giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM, TS Phùng Văn Hải – Phó chánh án TAND TP.HCM, luật sư Hà Hải – Phó chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP.HCM và đông đảo các luật sư tham gia trực tiếp và qua Zoom.

Bà Nguyễn Thị Phương Ngọc – Phó giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM phát biểu tại hội nghị. Ảnh: YC

Luật sư không được cập nhật kiến thức pháp luật sẽ bị lỗi thời

Phát biểu tại hội nghị, bà Nguyễn Thị Phương Ngọc – Phó giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM nhấn mạnh nghề luật sư là một nghề cao quý, đòi hỏi sự am hiểu sâu sắc về pháp luật, sự sắc bén về nghiệp vụ và sự minh bạch trong quản trị, tổ chức hoạt động...

Quang cảnh hội nghị. Ảnh: YC

Bà Ngọc cho rằng những đòi hỏi từ thực tiễn cuộc sống đã đặt ra nhiều thách thức không nhỏ cho hoạt động hành nghề. Đối với luật sư, kiến thức pháp luật nếu không được cập nhật sẽ nhanh chóng lỗi thời, kỹ năng hành nghề nếu không được mài giũa sẽ khó đáp ứng yêu cầu tranh tụng ngày càng phức tạp. Đối với tổ chức hành nghề luật sư, cần phải nâng tầm công tác quản trị để thích ứng với thực tiễn và tuân thủ nghiêm các quy định pháp luật.

Vì vậy, việc bồi dưỡng chuyên môn không chỉ là nghĩa vụ bắt buộc theo quy định, mà còn là yêu cầu cấp thiết để mỗi luật sư trau dồi, nâng cao năng lực cạnh tranh và uy tín nghề nghiệp.

Cũng theo bà Ngọc, TP.HCM là nơi có số lượng luật sư và tổ chức hành nghề lớn nhất cả nước (với 9.245 Luật sư và hơn 2.300 tổ chức hành nghề) và đang vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp mới. Với vị thế là đầu tàu kinh tế, trung tâm đổi mới sáng tạo và tài chính quốc tế, yêu cầu về chất lượng dịch vụ pháp lý và sự thích ứng của đội ngũ luật sư lại càng cấp bách hơn bao giờ hết.

“Hôm nay, Sở Tư pháp phối hợp với Đoàn Luật sư TP tổ chức hội nghị với 3 mục tiêu chính. Thứ nhất là nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và kiến thức về quản trị tổ chức hành nghề luật. Thứ hai là triển khai và hướng dẫn các quy định pháp luật mới, giúp luật sư kịp thời thích ứng với hoạt động của các cơ quan nhà nước sau khi sắp xếp đơn vị hành chính theo mô hình mới. Thứ ba là tăng cường sự phối hợp quản lý giữa cơ quan nhà nước và tổ chức xã hội - nghề nghiệp của luật sư”, bà Ngọc nói.

Luật sư Hà Hải – Phó chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP.HCM phát biểu tại hội nghị. Ảnh: YC

Đáp lời, luật sư Hà Hải – Phó chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP.HCM thay mặt Ban chủ nhiệm cảm ơn Sở Tư pháp TP.HCM đã phối hợp và tạo điều kiện để cùng Đoàn Luật sư TP.HCM tổ chức hội nghị hôm nay.

Theo luật sư Hà Hải, hội nghị hôm nay rất quan trọng vì có nội dung cập nhật kiến thức pháp luật mới nhất đặc biệt trong hoạt động tố tụng và một số nội dung cơ bản liên quan đến hoạt động hành nghề luật sư trong tình hình mới. Hội nghị tạo cơ hội cho các luật sư được tương tác trực tiếp, đặt câu hỏi và được trả lời bởi các chuyên gia uy tín là những thẩm phán, kiểm sát viên chất lượng đến từ TAND TP.HCM, VKSND TP.HCM…

Những điểm mới của tố tụng dân sự, hình sự

Tại hội nghị, TS Phùng Văn Hải – Phó chánh án TAND TP.HCM cho biết Luật Tổ chức TAND năm 2024 sửa đổi, bổ sung năm 2025 đã đổi mới cơ cấu, tổ chức và thẩm quyền của TAND cấp tỉnh và khu vực theo hướng tinh gọn, chuyên sâu, phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Đồng thời, các quy định mới trong tố tụng dân sự (TTDS), hình sự và hành chính cũng được sửa đổi nhằm bảo đảm việc xét xử công bằng, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp hiện nay.

Về cơ cấu, tổ chức của TAND cấp tỉnh và khu vực của mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Theo đó, cơ cấu tổ chức của TAND cấp tỉnh (Điều 56) bao gồm Ủy ban Thẩm phán TAND cấp tỉnh; các tòa chuyên trách gồm Tòa Hình sự, Tòa Dân sự, Tòa Hành chính, Tòa Kinh tế, Tòa Lao động, Tòa Gia đình và người chưa thành niên và bộ máy giúp việc.

Còn cơ cấu tổ chức của TAND khu vực bao gồm các tòa chuyên trách gồm Tòa Hình sự, Tòa Dân sự, Tòa Kinh tế, Tòa Hành chính, Tòa Gia đình và người chưa thành niên; Tòa Phá sản, Tòa Sở hữu trí tuệ tại một số TAND khu vực và bộ máy giúp việc.

TS Phùng Văn Hải – Phó chánh án TAND TP.HCM trình bày chuyên đề tại hội nghị. Ảnh: YC

Theo ông Hải, trong TTDS cũng có nhiều quy định mới. Như quy định về thẩm quyền của Chánh án TAND khu vực theo hướng: bổ sung quy định Chánh án TAND khu vực có thẩm quyền kiến nghị Chánh án TAND cấp tỉnh hoặc Chánh án TAND Tối cao xem xét kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định của tòa án đã có hiệu lực pháp luật nếu phát hiện có căn cứ theo quy định của luật (khoản 3 Điều 327 BLTTDS sửa đổi).

Phó chánh án TAND TP.HCM cũng cho biết hoạt động TTHS cũng có nhiều điểm mới. Có thể kể đến như TAND khu vực có thẩm quyền sơ thẩm đối với vụ án xét xử về tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng; tội phạm đặc biệt nghiêm trọng có mức cao nhất của khung hình phạt do BLHS quy định đến 20 năm tù (không bị khống chế bởi loại tội phạm cụ thể). Tức BLTTHS năm 2015 quy định tòa án cấp huyện không được xét xử đối với các loại tội phạm xâm phạm an ninh quốc gia; các tội phá hoại hòa bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh… Luật sửa đổi bổ sung một số điều của BLTTHS năm 2025 sửa đổi quy định nêu trên, không căn cứ vào loại tội phạm, chỉ căn cứ vào mức khung hình phạt cao nhất để xác định.

TAND cấp tỉnh có thẩm quyền xét xử sơ thẩm đối với:

- Vụ án hình sự có khung hình phạt do bộ luật hình sự quy định là chung thân, tử hình;

- Vụ án hình sự thuộc thẩm quyền xét xử của TAND khu vực nhưng có nhiều tình tiết phức tạp, liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành, dư luận xã hội đặc biệt quan tâm;

- Vụ án mà khi xử lý có ảnh hưởng đến chính trị, đối ngoại;

- Vụ án mà người phạm tội là cán bộ lãnh đạo chủ chốt từ cấp tỉnh trở lên, người có chức sắc trong tôn giáo hoặc có uy tín cao trong dân tộc thiểu số.

Theo TS Hải, như vậy, thẩm quyền xét xử sơ thẩm của TAND cấp tỉnh đã được quy định rõ hơn. Đặc biệt, BLTTHS năm 2025 đã bỏ quy định nếu vụ án mà có bị cáo là Thẩm phán, Kiểm sát viên, Điều tra viên cũng không phải là điều kiện bắt buộc thuộc thẩm quyền xét xử sơ thẩm của Tòa án cấp tỉnh.

Ông Hải cũng cho biết là hiện nay TAND Tối cao đang phối hợp cùng VKSND Tối cao nghiên cứu, xây dựng Thông tư liên tịch “Quy định về thẩm quyền xét xử sơ thẩm vụ án hình sự của TAND cấp tỉnh và phối hợp chuyển vụ án trong giai đoạn xét xử theo quy định của BLTTHS”.

Cũng tại Hội nghị, TS Võ Thành Đủ (kiểm sát viên Trung cấp - Phòng 2, VKSND TP.HCM) cho biết Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của BLTTHS có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2025 có nhiều điểm mới như: sửa đổi, bổ sung điểm a khoản 5 Điều 163 về thẩm quyền điều tra. Theo đó, cơ quan điều tra cấp tỉnh điều tra vụ án hình sự về những tội phạm thuộc thẩm quyền xét xử của TAND cấp tỉnh, TAND khu vực.

TS Võ Thành Đủ (kiểm sát viên Trung cấp - Phòng 2, VKSND TP.HCM) tại hội nghị. Ảnh: YC

Cạnh đó, theo TS Đủ, Luật 2025 đã sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 373 thẩm quyền kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm. Theo đó, Viện trưởng VKSND cấp tỉnh có quyền kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của TAND khu vực trong phạm vi tỉnh, TP.

Ngoài ra, luật mới sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 400 về thẩm quyền kháng nghị theo thủ tục tái thẩm. Theo đó, Viện trưởng VKSND cấp tỉnh có quyền kháng nghị theo thủ tục tái thẩm bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của TAND khu vực trong phạm vi tỉnh, TP.

YẾN CHÂU