WHO khuyến cáo: Cần có chính sách toàn diện để kiểm soát thuốc lá hiệu quả

Báo cáo TobReg của WHO đề xuất nguyên tắc "đánh giá tác động dự kiến và công bằng" trong việc kiểm soát mọi loại thuốc lá. (Nguồn ảnh: WHO)

Đồng thời WHO cũng đưa ra định hướng cho các quốc gia trong xây dựng chính sách kiểm soát thuốc lá toàn diện với trọng tâm bảo vệ thanh thiếu niên.

Bảo vệ giới trẻ trước tác hại thuốc lá

Báo cáo TobReg nhấn mạnh, trên thế giới hiện tồn tại hai luồng ý kiến trái chiều khi một bên đòi cấm hoàn toàn các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới để bảo vệ giới trẻ, bên còn lại cho rằng cần quản lý hợp lý để tận dụng khả năng giảm tác hại cho người hút thuốc trưởng thành.

TobReg không đứng hẳn về phía nào mà khẳng định chính sách hiệu quả phải dựa trên dữ liệu đầy đủ về tác động sức khỏe, xã hội và kinh tế, đặc biệt khi lấy giới trẻ làm đối tượng ưu tiên.

Báo cáo TobReg khẳng định, mỗi loại thuốc lá có mức độ gây hại khác nhau, trong đó thuốc lá điếu là nguồn gây bệnh và tử vong lớn nhất, mô hình dự báo cần hướng đến hai đối tượng là giới trẻ và người trưởng thành đang hút thuốc.

Thuốc lá điếu được xác định là sản phẩm gây nguy hại nhất trong các sản phẩm thuốc lá. (Nguồn: gsthr.org)

Trong đó, cần phân biệt rõ hai mục tiêu ngăn chặn giới trẻ bắt đầu sử dụng tất cả các sản phẩm thuốc lá và hỗ trợ người trưởng thành cai nghiện hoặc chuyển sang sản phẩm ít gây hại hơn. Việc lẫn lộn hai mục tiêu có thể khiến chính sách khi ban hành vừa không bảo vệ được thanh thiếu niên, vừa cản trở người hút thuốc trưởng thành tiếp cận các lựa chọn thay thế.

Trong bối cảnh hầu hết quốc gia đều thiếu nhân lực và ngân sách thực thi chính sách hạn chế tác hại của thuốc lá, TobReg đề xuất nguyên tắc đánh giá tác động dự kiến và công bằng. Ở những nước thuốc lá điếu vẫn chiếm tỷ lệ sử dụng cao nhất và chưa bảo vệ tốt giới trẻ, thuốc lá điếu phải tiếp tục ưu tiên hạn chế sử dụng, kiểm soát chặt chẽ.

Ngược lại, tại các quốc gia đã kiểm soát tốt thuốc lá điếu nhưng sản phẩm thuốc lá điện tử đang bùng nổ hoặc bị tiếp thị mạnh nhắm vào thanh thiếu niên thì cần được đưa lên vị trí ưu tiên quản lý chặt chẽ, nghiêm cấm sử dụng.

Để xác định chính xác sản phẩm và nhóm đối tượng, WHO khuyến nghị các quốc gia cần tập trung nguồn lực, cách quản lý nên kết hợp dữ liệu giám sát tỷ lệ sử dụng từng loại sản phẩm trong dân cư và trong các nhóm dễ bị tổn thương với dữ liệu giám sát hoạt động tiếp thị của ngành công nghiệp thuốc lá.

Khi kết hợp những nguồn dữ liệu này, các cơ quan quản lý có thể xây dựng kế hoạch chiến lược rõ ràng, giúp phân bổ nguồn lực hợp lý và nâng cao hiệu quả của chính sách, qua đó giảm tối đa tác động tiêu cực của các sản phẩm thuốc lá lên giới trẻ và cộng đồng xã hội.

Cần có giải pháp thực thi hiệu quả

WHO cũng đề cập các quốc gia đang cấm bán các sản phẩm thuốc lá nên tăng cường thực hiện lệnh cấm, tiếp tục giám sát và theo dõi để hỗ trợ các biện pháp can thiệp sức khỏe cộng đồng, đồng thời đảm bảo việc thực thi.

Tuy nhiên, cho đến nay cơ quan này cũng không có hướng dẫn thêm vấn đề làm thế nào để lệnh cấm được thực thi hiệu quả, ít tổn hại đến lợi ích các chủ thể liên quan.

Ngay cả trong báo cáo về hướng kiểm soát nghiêm ngặt thuốc lá, dù có nhấn mạnh mục tiêu bảo vệ giới trẻ và giảm tác hại, TobReg cũng không khuyến nghị thực thi lệnh cấm toàn diện.

Theo WHO, lệnh cấm sẽ có nguy cơ thúc đẩy nạn buôn lậu thuốc lá, vượt khỏi sự kiềm tỏa của các cơ quan quản lý và vô hình trung bảo hộ thị trường thuốc lá điếu truyền thống thông qua việc ngăn chặn người hút thuốc lá điếu chuyển đổi sang các sản phẩm thay thế.

Bên cạnh đó, trong bảng so sánh mức độ hấp dẫn giới trẻ của các sản phẩm thuốc lá của TobReg, kết quả đánh giá cho thấy thuốc lá nung nóng có ít đặc điểm thu hút người dùng nhất, với chỉ 2 trên 6 tiêu chí gồm hương vị và phụ gia tạo hương, vốn cũng là những đặc điểm của tất cả 10 sản phẩm khác.

Đồng thời, TobReg cũng định nghĩa thuốc lá nung nóng là sản phẩm thuốc lá, tạo ra khí hơi chứa nicotine từ nguyên liệu thuốc lá và các chất hóa học khác.

Trong bối cảnh các sản phẩm thuốc lá đang ngày càng đa dạng, báo cáo khoa học TobReg do nhóm nghiên cứu của WHO đưa ra có thể xem là một kênh tham khảo cho các quốc gia đang áp dụng biện pháp kiểm soát các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới áp dụng phù hợp các biện pháp kiểm soát thuốc lá hướng tới việc bảo vệ giới trẻ.

Tuy nhiên, cũng như các chuyên gia của WHO đã đề cập, một chính sách lấy giới trẻ làm ưu tiên cũng cần đánh giá tính hiệu quả của chính sách đối với việc giảm tỷ lệ hút thuốc lá và cai thuốc lá trong tổng tỷ lệ dân số chung.

QUÝ HỒ