PHÓ CHỦ TỊCH QUỐC HỘI NGUYỄN ĐỨC HẢI DỰ HỘI NGHỊ LẤY Ý KIẾN DỰ THẢO LUẬT GIÁ (SỬA ĐỔI) VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ, ĐIỀU TIẾT GIÁ

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải dự hội nghị lấy ý kiến dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi)

Toàn cảnh hội thảo

Về danh mục hàng hóa, dịch vụ do nhà nước định giá, qua rà soát, Bộ Tài chính đã đưa ra khỏi luật 13 hàng hóa, dịch vụ, bổ sung 4 mặt hàng gồm sách giáo khoa; Dịch vụ đường cao tốc do Nhà nước đầu tư và giao cho đơn vị khai thác; Hàng hóa, dịch vụ phục vụ quốc phòng an ninh; Dịch vụ vận chuyển phân phối khí thiên nhiên. Đồng tình về các tiêu chí đặt ra cho danh mục hàng hóa, tuy nhiên đại biểu cho rằng không nên quy định cứng trong luật.

TS.Vũ Đình Ánh - nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Thị trường - Giá cả, Bộ Tài chính: “Nếu quy định cứng thì mỗi lần thay đổi sẽ rất phức tạp. Ví dụ như trong vấn đề sách giáo khoa, chúng ta thay đổi cơ chế độc quyền sách giáo khoa, cho phép một số nhà xuất bản thực hiện việc này, chúng ta lại giao quyền quyết định mua sách giáo khoa cho Sở giáo dục và đào tạo ở các tỉnh thành thì rõ ràng thị trường đã thay đổi cơ bản về cung cầu. Nhưng rõ ràng chúng ta không đưa nó vào danh mục thẩm định giá, dẫn đến hệ lụy cho chục triệu hộ gia đình”.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Nguyễn Phú Cường nhận định, danh mục về giá ban hành kèm theo luật hiện chỉ do Quốc hội quyết định, trên thực tế sẽ gặp rất nhiều bất cập nếu có những thay đổi trong thực tế.

“Ví dụ qua hai năm sau không phải dịch bệnh thì thế nào? Như trong thời điểm dịch bệnh, Bộ trưởng Y tế lúc đó cho rằng kít xét nghiệm không nằm trong danh mục Nhà nước xác định giá nên không làm được, nên chăng cơ cấu trong luật thì khi trường hợp cấp bách thì giao cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định thì sẽ nhanh hơn, chứ chờ Quốc hội thay đổi Luật thì rất lâu” – Chủ nhiệm ủy ban Tài chính, Ngân sách Nguyễn Phú Cường

Đối với biện pháp định giá, việc phân công, phân cấp thẩm quyền, trách nhiệm định giá còn chưa rõ, thiếu đồng bộ với chức năng, nhiệm vụ quản lý ngày, lĩnh vực. Một số trường hợp quy định giao Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ thực hiện định giá cụ thể là không còn phù hợp với bối cảnh hiện nay, rất khó xác định trách nhiệm của cơ quan, đơn vị tham mưu; Hệ thống phương pháp định giá còn phân tán, chưa quy định rõ việc áp dụng phương pháp định giá chung và phương pháp định giá chuyên ngành; Các hình thức định giá cần phải kiện toàn để đáp ứng những phát sinh trong thực tiễn.

Mặt khác, thực tế khi xây dựng các Luật chuyên ngành đã có những quy định liên quan đến định giá nhà nước dẫn đến sự trùng lặp, mâu thuân, chồng chéo như (i) quy định thêm hàng hóa, dịch vụ áp dụng định giá nhà nước ngoài danh mục tại Luật giá; (ii) hàng hóa, dịch vụ được quy định bổ sung tại Luật chuyên ngành chưa đảm bảo phù họp với 03 nguyên tắc xác định danh mục hàng hóa, dịch vụ do nhà nước định giá; (iii) thiếu các quy định đông bộ vê hình thức thâm quyên định giá khi có quy định bô sung hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá ngoài danh mục; (iv) chưa có sự thống nhất về quy trình thấm định trình cơ quan có thầm quyền quyết định giá giữa pháp luật chuyên ngành với Luật giá; (v) chồng chéo trong ban hành phương pháp định giá.

Để khắc phục những vướng mắc này, dự thảo luật đã quy định hai nhóm phương pháp ứng với từng trường hợp cụ thể tại Điều 24: (1) Bộ Tài chính ban hành phương pháp định giá chung đối với hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá; (2) Trường hợp Luật khác có quy định về phương pháp định giá chuyên ngành, Bộ quản lý ngành, lĩnh vực chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính ban hanh phương pháp riêng (ví dụ như giá đất; giá dịch vụ khám chữa bệnh; giá dịch vụ giáo dục; tác phẩm, bản ghi âm, ghi hình trong trường hợp giới hạn quyền tác giả, giới hạn quyền liên quan...). Bên cạnh đó, thể chế hóa việc áp dụng giá tham chiêu để làm cơ sở cho việc xác định giá một số hàng hóa, dịch vụ theo nguyên tắc thị trường.

Trong lĩnh vực y tế, đại diện Bộ Y tế cho biết với các quy định về giá dịch vụ khám chữa bệnh như hiện nay, một cơ sở có thể có 3 loại giá dịch vụ y tế, áp dụng cho 3 đối tượng do thẩm quyền quy định khác nhau.

Ông Lê Thành Công - Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Tài chính, Bộ Y Tế: “Đề nghị quy định Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành và giá thống nhất trên toàn quốc, không ban hành khung giá như dự thảo, tránh tình trạng 63 địa phương có 63 giá khác nhau. Đối với hàng hóa, dịch vụ như thuốc, vật tư, sinh phẩm, hóa chất, trang thiết bị để phục vụ hoạt động, phục vụ công tác chuyên môn như khám chữa bệnh, kiểm định, kiểm nghiệm) cũng như các hàng hóa, dịch vụ thuộc lĩnh vực khác, Bộ y tế đề nghị thực hiện nguyên tắc quản lý giá theo thị trường (do thị trường định giá, điều chỉnh giá) nhưng Nhà nước không phải không có sự quản lý mà quản lý giá bảo đảm công khai minh bạch về giá, niêm yết giá và trường hợp nếu giá cả biến động bất thường thì nhà nước tiến hành kiểm tra các yếu tố hình thành giá. Tuy nhiên, đối với mặt hàng thuộc lĩnh vực y tế này do tác động, ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng người dân nên cũng cần thiết bổ sung nội dung thêm nội dung: “Giao Chính phủ ban hành danh mục cụ thể các thuốc, vật tư, sinh phẩm, hóa chất, trang thiết bị thiết yếu cần phải do Nhà nước quản lý giá (bình ổn giá, kê khai, đăng ký giá…) và căn cứ vào diễn biến thị trường từng thời điểm cụ thể, tình hình dịch bệnh thì có hể điều chỉnh danh mcuj này để phù hợp với thực tiễn và yêu cầu quản lý.

Các đại biểu cũng tập trung thảo luận các vấn đề liên quan đến bình ổn giá, thẩm định giá, hiệp thương giá, kê khai giá, dự báo giá thị trường. Trong đó, đề xuất bỏ biện pháp lập quỹ bình ổn giá do không còn phù hợp với thực tiễn; riêng quỹ bình ổn giá xăng dầu tiếp tục thực hiện theo quy định riêng tại Nghị định 83/2014 được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định 95/2021. Ông ĐẶNG CÔNG KHÔI - Phó Cục trưởng Cục Quản lý giá, Bộ Tài chính cho biết đơn vị đang đề xuất bỏ quy định lập quỹ bình ổn giá trong trường hợp hàng hóa cần bình ổn giá, tức là lập quỹ có thời hạn. “Chúng ta tìm hiểu mặt hàng phát sinh cần bình ổn giá, mà lúc đấy chúng ta mới lập quỹ thì có thể mặt hàng đó đã ổn định giá rồi. Thì biện pháp đấy không còn phù hợp. Tuy nhiên quỹ bình ổn giá xăng dầu vẫn còn cần”.

Bà Vũ Thị Lưu Mai - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội cho rằng, vấn đề Quỹ bình ổn giá là vấn đề nhạy cảm, nếu tuyên bố bỏ quỹ bình ổn giá là nhạy cảm. Nhưng bản chất vấn đề thì đây không phải bàn tay hỗ trợ của nhà nước, người tiêu dùng phải tự chi trả. Khi thảo luận bên Bộ Tài chính thì có ý kiến cho rằng có sự bất bình đẳng, người nghèo phải chi cho người giàu, người đi xe máy chi cho người đi ô tô”.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải

Phát biểu chỉ đạo hội thảo, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đánh giá hiện nay phạm vi và biện pháp bình ổn giá chưa linh hoạt, hiệu quả chưa cao, nhất là trong thời điểm thiên tai dịch bệnh, biến động của thị trường thế giới. Công tác hiệp thương giá, thẩm định giá tại nhiều nơi đã xảy ra tiêu cực, có nơi xảy ra tình trạng sợ trách nhiệm, không dám làm, nhất là trong lĩnh vực y tế. Do đó việc sửa đổi luật giá là cần thiết, nhằm tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển kinh tế.

Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh: “Sửa đổi Luật giá phải đảm bảo thống nhất trong hệ thống pháp luật, tránh xung đột các luật khác. Sửa đổi cần đáp ứng nguyên tắc quản lý điều hành giá theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của nhà nước đảm bảo bao quát, thuận lợi cho công tác điều hành giá, sửa đổi luật phải tháo gỡ được vướng mắc, khó khăn trong thực tiễn về quản lý giá, bình ổn giá, , kế thừa phát huy, hoàn thiện quy định của luật giá hiện hành, tháo gỡ các bất cập khó khăn thực tiễn, rà soát các quy định thật rõ ràng, chặt chẽ đối với 9 nhóm chính sách đề nghị sửa đổi bổ sung “.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Ủy ban Tài chính, Ngân sách nghiên cứu kỹ lưỡng, tiếp thu tối đa ý kiến góp ý vào dự thảo luật, xây dựng báo cáo thẩm tra trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Các bộ ngành, chuyên gia, nhà khoa học tiếp tục đồng hành cùng cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra, đóng góp ý kiến có chất lượng nhằm hoàn thiện dự thảo Luật./.

Nguyễn Hùng