Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định chủ trì Phiên họp Hội đồng Khoa học của Ủy ban Thường vụ Quốc hội

Cùng dự có các Ủy viên Trung ương Đảng: Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải; Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy - Phó Chủ tịch Hội đồng.

Tham dự có: Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp Nguyễn Văn Hiển, Phó Chủ tịch Hội đồng; các thành viên Hội đồng.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Chủ tịch Hội đồng Khoa học của Ủy ban Thường vụ Quốc hội phát biểu

Phát biểu khai mạc Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, tiếp nối không khí, tinh thần khoa học của Hội đồng khoa học của Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong năm 2022, Phiên họp thứ Năm là phiên họp đầu tiên của năm 2023 với chủ đề “Góp ý dự thảo Luật đất đai (sửa đổi)”.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định phát biểu tại phiên họp

Phó Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, dự án Luật Đất đai (sửa đổi) là dự án Luật lớn, có ý nghĩa, tầm quan trọng đặc biệt trong đời sống kinh tế - xã hội của đất nước. Dự thảo Luật đã được Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại Kỳ họp thứ Tư và sẽ được Quốc hội tiếp tục cho ý kiến lần thứ hai tại Kỳ họp thứ Năm (tháng 5.2023) trước khi xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ Sáu (tháng 10.2023). Phó Chủ tịch Quốc hội cho biết, Phiên họp này nhằm huy động, phát huy vai trò, trí tuệ của các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý trên các lĩnh vực tham gia vào việc đóng góp ý kiến, hoàn thiện dự án Luật Đất đai (sửa đổi); đồng thời mong muốn, các chuyên gia trong và ngoài Hội đồng khoa học của UBTVQH tiếp tục đóng góp ý kiến thiết thực, chất lượng nhằm có cơ sở để Hội đồng tổng hợp, nghiên cứu, tiếp thu trong quá trình xây dựng và hoàn thiện dự án Luật này.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải dự Phiên họp

Tại Phiên họp, các đại biểu đã cho ý kiến về nhiều vấn đề cụ thể, còn có ý kiến khác nhau, như: Nguyên tắc, phương pháp xác định giá đất, quy định về định giá đất phù hợp với nguyên tắc thị trường trong điều kiện bình thường, quy định giá đất cụ thể, bảng giá đất… (từ Điều 153 đến Điều 158); phân định rõ vai trò, trách nhiệm của từng cơ quan, chủ thể trong xác định giá đất (trách nhiệm của cơ quan định giá đất, Tổ chức tư vấn định giá đất, Hội đồng thẩm định giá đất, Cơ quan quyết định giá đất); vấn đề bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất; thẩm quyền, mục đích, phạm vi thu hồi đất, điều kiện, tiêu chí cụ thể trong việc Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng…

Các đại biểu dự Phiên họp

Về việc chuyển từ thuê đất trả tiền một lần sang thuê đất trả tiền hàng năm, thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW của Trung ương, nhiều đại biểu cho rằng, dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) có nội dung thay đổi quan trọng là giảm các trường hợp cho phép thuê đất trả tiền một lần, thay vào đó là phải thuê đất trả tiền hàng năm. Cụ thể khoản 2, Điều 120 dự thảo Luật quy định: “Nhà nước cho thuê đất thu tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê trong các trường hợp sau đây: a) Sử dụng đất để thực hiện dự án đầu tư sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản, làm muối; b) Sử dụng đất khu công nghiệp, cụm công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao”. Các đại biểu nhận định, quy định này đã thu hẹp đáng kể phạm vi được áp dụng hình thức thuê đất trả tiền một lần cho cả thời hạn thuê, tức là chỉ còn các dự án sản xuất nông nghiệp và khu công nghiệp mới được thuê đất trả tiền một lần, còn các dự án đầu tư sản xuất phi nông nghiệp và các loại dự án khác đều phải chuyển sang hình thức trả tiền hàng năm.

Tuy nhiên, theo Trưởng ban Quản lý khoa học, Học viện Tài chính, PGS.TS Ngô Thanh Hoàng, hiện nay các địa phương triển khai rất nhiều khu công nghiệp, cụm công nghiệp và khu đô thị công nghiệp, do đó có thể dẫn đến tình trạng chuyển đổi hình thức đầu tư dự án hoặc chuyển nhượng lại dự án; và sử dụng đất với nhiều mục đích khác nhau. Do đó, PGS.TS Ngô Thanh Hoàng kiến nghị: cần xem xét, cân nhắc lại đối với đất xây dựng các khu công nghiệp, cụm công nghiệp kết hợp với đất đô thị.

Toàn cảnh Phiên họp

Từ thực tế và ý kiến từ các doanh nghiệp, Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, TS. Đậu Anh Tuấn cho rằng, vẫn tồn tại sự khác biệt về việc tính tiền thuê đất và rủi ro số tiền này bị thay đổi qua các năm tiếp theo. Thực tế, tại một số địa phương đã có những đợt tăng tiền thuê đất khá lớn, ảnh hưởng đến kế hoạch kinh doanh của các doanh nghiệp thuê đất trả tiền hàng năm. Tình trạng này xuất phát từ hai nguyên nhân. Một là, do áp lực tăng thu ngân sách nên nhiều địa phương đã cố gắng áp giá thuê đất cao lên. Hai là do một số cơn sốt bất động sản làm tăng giá đất ở và khiến giá đất sản xuất cũng tăng theo.

Trong khi đó, Nghị quyết 18 đưa ra phương hướng giảm trường hợp thuê đất trả tiền một lần và tăng những trường hợp trả tiền hàng năm, với mục đích là tránh thất thu ngân sách. Nhưng điều này lại đẩy rủi ro cho doanh nghiệp khi bị phá vỡ phương án tài chính kinh doanh do tiền thuê đất bị tăng đột biến, và với sự thiếu ổn định của môi trường kinh doanh. Như vậy thì rất khó để doanh nghiệp yên tâm đầu tư lớn, tạo việc làm.

Do đó, TS. Đậu Anh Tuấn đề nghị, cần bổ sung quy định về giới hạn tăng tiền thuê đất hàng năm. Ví dụ, các địa phương được phép quyết định tiền thuê đất hàng năm theo hướng dẫn, nhưng tốc độ tăng tối đa không quá 1 - 2 lần tốc độ lạm phát. Như vậy, Nhà nước vẫn có thể tăng tiền thuê đất trong trường hợp cần thiết, nhưng không đẩy hết rủi ro cho doanh nghiệp.

Phát biểu kết luận Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, với tinh thần khẩn trương, trách nhiệm, nghiêm túc, công tâm, với sự tham gia đông đủ của đại diện lãnh đạo các cơ quan của Quốc hội, Chính phủ, các nhà khoa học, phiên họp đã hoàn thành chương trình đề ra. Phó Chủ tịch Quốc hội ghi nhận các ý kiến phát biểu sâu sắc, trí tuệ với mong muốn sửa đổi Luật Đất đai lần này phải giải quyết được những bức xúc trong cuộc sống hiện nay, hài hòa lợi ích của các bên, của các chủ thể sở hữu toàn dân, người đại diện chủ sở hữu, người sử dụng đất đai, cùng với đó quán triệt đất đai là động lực của phát triển trong giai đoạn mới. Phó Chủ tịch Quốc hội ghi nhận các ý kiến chuyên gia khi cho rằng không thể có ngay chính sách hoàn hảo hay một đạo luật hoàn hảo tuyệt đối mà cần có quá trình để hoàn thiện và trong bối cảnh hiện nay cần tìm ra phương án tối ưu.

Phó Chủ tịch Quốc hội đánh giá cao việc các nhà khoa học quan tâm nhiều đến phương pháp luận, cách tiếp cận, các tư tưởng lớn của dự án Luật. Vấn đề đặt ra là làm sao thể chế hóa đầy đủ và đưa các tư tưởng của Hiến pháp năm 2013, Nghị quyết số 18-NQ/TW để các quan điểm, tư tưởng này đi vào cuộc sống, từ các nội dung về sở hữu toàn dân, đại diện chủ sở hữu toàn dân, người sử dụng đất và những chủ thể có liên quan, từ đó thiết kế các thiết chế cho các chủ thể bảo đảm cân bằng quyền lợi, trách nhiệm, nghĩa vụ, công khai, minh bạch và bảo đảm yêu cầu của Nhà nước pháp quyền.

Điểm lại các nội dung được các nhà khoa học quan tâm, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, Viện Nghiên cứu lập pháp trong phạm vi trách nhiệm của mình, tổng hợp, xây dựng báo cáo gửi cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra. Đồng thời, tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các cơ quan hữu quan, chuẩn bị thật tốt các nguồn tư liệu tham khảo, thông tin khoa học lập pháp, góp phần phục vụ các cơ quan của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các đại biểu Quốc hội trong quá trình xem xét, cho ý kiến, thông qua dự án Luật Đất đai (sửa đổi) thời gian tới.

Tin và ảnh: Thành Trung