Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh tham dự Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEM 14

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh.

Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao Diễn đàn Hợp tác Á - Âu (ASEM) lần thứ 14 diễn ra tại Madrid, Tây Ban Nha vào ngày 15-16/12 với chủ đề “Châu Á và châu Âu: Cùng hợp tác vì chủ nghĩa đa phương hiệu quả”. Đây là Hội nghị quan trọng nhất trong năm 2019, là dịp để các Bộ trưởng Ngoại giao trao đổi, đề ra biện pháp nhằm phát huy vai trò ASEM trong thúc đẩy hợp tác đa phương, kết nối Á – Âu, đề cao luật pháp quốc tế, giải quyết các thách thức toàn cầu, duy trì hòa bình, an ninh, ổn định, hợp tác và phát triển của thế giới và hai châu lục. Các Bộ trưởng Ngoại giao ASEM sẽ thông qua Tuyên bố Chủ tịch của Hội nghị.

Hội nghị gồm các hoạt động chính như Lễ khai mạc, bế mạc và ba phiên họp, cùng các hoạt động bên lề gồm Hội nghị Mô phỏng HNBT Ngoại giao ASEM lần thứ 9, Lễ hội Văn hóa ASEM 2019 và Hội thảo các Nhà báo Á – Âu lần thứ 12.

Qua hơn 2 thập kỷ tham gia ASEM, Việt Nam luôn là một thành viên tích cực, năng động và có trách nhiệm, ghi những dấu mốc ý nghĩa trong chặng đường phát triển của ASEM. Đóng góp nổi bật nhất của Việt Nam bao gồm:

Tổ chức thành công Hội nghị cấp cao ASEM 5 (2004), cùng 5 Hội nghị Bộ trưởng trong các lĩnh vực kinh tế (2001), công nghệ - thông tin (2006), ngoại giao (2009), giáo dục (2009), lao động (2012), và triển khai nhiều sáng kiến trong các lĩnh vực chuyên ngành thuộc ưu tiên của ASEM.

Tham gia đề xuất, thúc đẩy 2 lần mở rộng thành viên ASEM (ASEM 5, 2004 và Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEM lần thứ 9, 2009) và cùng các thành viên thông qua nhiều văn kiện và quyết định quan trọng mang tính định hướng trong tiến trình hợp tác ASEM như “Tuyên bố Hà Nội về Quan hệ Đối tác Kinh tế ASEM chặt chẽ hơn” và “Tuyên bố ASEM về Đối thoại giữa các nền văn hóa, văn minh”, “Khuyến nghị về cải tiến phương thức hoạt động ASEM” (2004).

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh dự Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEM lần thứ 13, tháng 11/2017 tại Myanmar.

Đến nay, Việt Nam được đánh giá là một trong những thành viên tích cực nhất của Diễn đàn với đề xuất 26 sáng kiến và đồng bảo trợ 29 sáng kiến về những lĩnh vực thiết thực với địa phương, doanh nghiệp và người dân, như văn hóa, y tế, giao thông vận tải, an ninh năng lượng, an ninh lương thực, biến đổi khí hậu, khoa học - công nghệ, du lịch, kinh tế, tăng trưởng xanh, an sinh xã hội, phát triển bao trùm, kinh tế số…

Việt Nam là một trong những nước đi đầu khởi xướng và duy trì cơ chế hợp tác đầu tiên trong ASEM về quản lý nguồn nước là “Đối thoại ASEM về phát triển bền vững”, trong đó tập trung hợp tác tiểu vùng các nước ven sông Mekong - Danube, góp phần nâng hợp tác tiểu vùng Mekong lên tầm liên khu vực.

Việt Nam cũng đảm nhiệm nhiều vị trí chủ chốt trong ASEM (Điều phối viên 2 nhiệm kỳ 1999-2000 và 2001-2002, Phó Giám đốc Điều hành Quỹ Á – Âu giai đoạn 2008 - 2012). Hiện ta đang tích cực đang phát huy vai trò trong 5 Nhóm hợp tác chuyên ngành mà nước ta là thành viên về quản lý nước, ứng phó hiên tai và đào tạo nghề, giáo dục và phát triền nguồn nhân lực và kết nối công nghệ.

Triển khai đường lối đối ngoại của Đại hội Đảng lần thứ XII về chủ động, tích cực hội nhập quốc tế, nâng cao chất lượng và hiệu quả của đối ngoại đa phương, trong đó coi trọng Diễn đàn ASEM, tham gia ASEM của Việt Nam trong năm 2019 có nhiều nét nổi bật.

Việt Nam đăng cai thành công Hội nghị Tổng Cục trưởng Hải quan ASEM lần thứ 13, tháng 10/2019.

Việt Nam đã đăng cai thành công Hội nghị Tổng Cục trưởng Hải quan ASEM lần thứ 13 (Hạ Long, 8–10/10/2019), thiết thực góp phần thúc đẩy hợp tác kết nối Á – Âu nói chung và hợp tác kinh tế – thương mại giữa hai châu lục nói riêng, và “Hội nghị ASEM về thúc đẩy phát triển bao trùm về kinh tế và xã hội tại châu Á và châu Âu” (Nha Trang, 15–17/5/2019), sáng kiến đầu tiên về phát triển bao trùm về kinh tế và xã hội trong thập kỷ thứ ba của Diễn đàn, góp phần nâng cao tính thiết thực của hợp tác Á – Âu, đóng góp vào việc triển khai Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững. Việt Nam đã đăng cai “Hội thảo ASEM về thúc đẩy nền kinh tế số trong bối cảnh cuộc cách mạng 4.0” (Hà Nội, 18/1/2019).

Việt Nam tích cực tham gia và chủ động đóng góp vào các quan tâm chung của ASEM trong năm 2019, đặc biệt trong các lĩnh vực như kết nối, ứng phó biến đổi khí hậu và thiên tai, quản lý nguồn nước, an ninh lương thực, phát triển bền vững, khoa học công nghệ, giáo dục đào tạo, nâng cao quyền năng của phụ nữ, phát triển nguồn nhân lực...

Diễn đàn Hợp tác Á – Âu (Asia – Europe Meeting, gọi tắt là ASEM) thành lập ngày 1/3/1996 theo sáng kiến của Singapore và Pháp, với sự ủng hộ tích cực của 26 nhà lãnh đạo Á – Âu, đặc biệt từ ASEAN. Đây là diễn đàn đối thoại không chính thức giữa các nguyên thủ và người đứng đầu Chính phủ của các nước thành viên ASEM, lãnh đạo của Liên minh châu Âu (EU) và Ban Thư ký ASEAN. Mục tiêu của ASEM là tạo dựng "một mối quan hệ đối tác mới toàn diện giữa Á - Âu vì sự tăng trưởng mạnh mẽ hơn" và “tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau giữa nhân dân hai châu lục và thiết lập đối thoại chặt chẽ giữa các đối tác bình đẳng”.

Qua 5 lần mở rộng, ASEM đã tăng từ 26 lên 53 thành viên (22 châu Á và 31 châu Âu), trong đó có 4 Ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, 12 nước G20, 4 nước BRICS, đại diện cho 60% dân số thế giới và đóng góp hơn 55% thương mại, 65% GDP và 75% du lịch toàn cầu.

Trước những chuyển biến nhanh chóng và phức tạp của cục diện khu vực và thế giới, ASEM tiếp tục là một trong những cơ chế đối thoại, hợp tác quan trọng, có quy mô lớn nhất giữa châu Á và châu Âu, được các thành viên coi trọng trong nỗ lực phát triển kinh tế, duy trì hòa bình, ổn định, ứng phó với các thách thức toàn cầu.