Phó Tổng thống Vance chỉ trích Đan Mạch không bảo vệ Greenland trước Nga, Trung Quốc

Phó Tổng thống Mỹ JD Vance phát biểu tại căn cứ quân sự Mỹ tại Pituffik, Greenland, ngày 28/3. (Ảnh: Reuters)

Trong chuyến thăm căn cứ quân sự Mỹ tại Pituffik, nằm ở phía bắc đảo Greenland, ông Vance cho biết Mỹ chưa có kế hoạch mở rộng hiện diện quân sự tại đây nhưng sẽ đầu tư thêm nguồn lực, bao gồm việc tăng cường tàu hải quân.

Ông cam kết tôn trọng chủ quyền của Greenland nhưng cũng ngụ ý rằng vùng lãnh thổ này sẽ sớm nhận ra lợi ích của việc hợp tác với Mỹ. Thủ tướng Đan Mạch cho rằng đây là những phát biểu không công bằng.

“Đan Mạch đã không theo kịp và không đầu tư đủ nguồn lực để bảo vệ căn cứ này, bảo vệ quân đội chúng ta, để giữ an toàn cho người dân Greenland trước những cuộc xâm nhập rất quyết liệt từ Nga, Trung Quốc và các quốc gia khác”, ông Vance nói.

Tổng thống Donald Trump đã nhiều lần nhấn mạnh rằng Mỹ có lý do an ninh để giành quyền kiểm soát Greenland, nơi thuộc về Đan Mạch từ năm 1721.

Những phát biểu gay gắt của ông Vance về Đan Mạch – một đồng minh lâu năm của Mỹ và thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), cho thấy chính quyền Tổng thống Trump ít coi trọng các liên minh truyền thống của Mỹ.

Ông Vance cũng không e dè trong các phát biểu của mình. Ông cho rằng Nga, Trung Quốc và các quốc gia khác đang “có quan tâm đặc biệt” đến các tuyến đường biển qua Bắc Cực và nguồn tài nguyên khoáng sản trong khu vực.

Ông cho biết Mỹ sẽ đầu tư thêm nguồn lực, bao gồm cả tàu hải quân và tàu phá băng quân sự để tăng cường hiện diện tại Greenland.

Giữa bối cảnh người dân Greenland tỏ ra lo lắng về chuyến thăm này, ông Vance cam kết người dân Greenland sẽ có quyền “tự quyết” và Mỹ sẽ tôn trọng chủ quyền của họ.

“Tôi nghĩ cuối cùng họ sẽ hợp tác với Mỹ. Chúng tôi có thể giúp họ an toàn hơn nhiều. Chúng tôi có thể tăng cường bảo vệ đáng kể. Và tôi nghĩ họ cũng sẽ có điều kiện kinh tế tốt hơn”, ông nói.

Những phát biểu này được đưa ra chỉ vài giờ sau khi một liên minh chính phủ mới được thành lập tại thủ phủ Nuuk, với mục tiêu duy trì quan hệ với Đan Mạch.

Lãnh đạo mới của Greenland Jens-Frederik Nielsen cho rằng chuyến thăm của đoàn Mỹ thể hiện “sự thiếu tôn trọng”, trong khi các nhà lãnh đạo Đan Mạch khẳng định cam kết với Greenland.

“Trong nhiều năm, chúng tôi đã sát cánh cùng người Mỹ trong những hoàn cảnh rất khó khăn. Do đó, mô tả của Phó Tổng thống về Đan Mạch là không công bằng”, Thủ tướng Đan Mạch Mette Frederiksen phát biểu với hãng tin Ritzau.

Ngoại trưởng Đan Mạch Lars Lokke Rasmussen thừa nhận Đan Mạch “chưa làm đủ”, nhưng cũng chỉ trích Mỹ thiếu trách nhiệm. "Mỹ hiện có một căn cứ với 200 binh lính tại Greenland, trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh họ có tới 17 cơ sở quân sự với 10.000 binh sĩ”, ông Rasmussen nói.

Không thể thiếu

Trong khi cấp phó đang có mặt tại Greenland, Tổng thống Trump tuyên bố với các phóng viên tại Nhà Trắng rằng Mỹ cần Greenland để đảm bảo “hòa bình cho toàn thế giới”.

“Chúng ta cần Greenland, điều đó rất quan trọng cho an ninh quốc tế. Chúng ta phải có Greenland… Chúng ta không thể thiếu nó”, ông Trump nói và cho rằng các tuyến đường biển của Greenland đang “tràn ngập tàu Trung Quốc và Nga”, và Mỹ sẽ không dựa vào Đan Mạch hay bất kỳ quốc gia nào khác để giải quyết tình hình.

Ngay sau khi đến Greenland, ông Vance gặp gỡ các binh lính Mỹ tại căn cứ quân sự Pituffik, nơi nằm cách Vòng Bắc Cực 1.200 km về phía bắc. Nhiệt độ bên ngoài căn cứ vào thời điểm đó là -19°C.

Cùng đi với ông Vance là phu nhân Usha Vance, Cố vấn an ninh quốc gia Mike Waltz và Bộ trưởng Năng lượng Chris Wright.

Theo thỏa thuận năm 1951, Mỹ có quyền đến thăm căn cứ này bất cứ khi nào muốn, miễn là phải thông báo cho chính quyền Greenland và Đan Mạch. Pituffik nằm trên tuyến đường ngắn nhất từ châu Âu đến Bắc Mỹ và đóng vai trò quan trọng trong hệ thống cảnh báo tên lửa đạn đạo của Mỹ.

Thủ phủ Nuuk của Greenland nằm gần TP. New York của Mỹ hơn thủ đô Copenhagen của Đan Mạch. Hòn đảo cũng có trữ lượng khoáng sản, dầu mỏ và khí đốt phong phú. Tuy nhiên, hoạt động khai thác diễn ra chậm chạp, và các công ty khai thác mỏ chủ yếu đến từ Úc, Canada và Anh, còn Mỹ đầu tư hạn chế.

Một quan chức Nhà Trắng cho biết, Greenland có nguồn cung khoáng sản đất hiếm dồi dào, được xem là yếu tố quan trọng cho nền kinh tế tương lai của Mỹ.

Câu hỏi đặt ra hiện nay là Tổng thống Trump sẽ thúc đẩy kế hoạch sáp nhập Greenland đến mức độ nào.

“Rất khó có khả năng Mỹ sẽ sử dụng biện pháp quân sự. Nhưng thật không may, có khả năng cao Tổng thống Trump và Phó Tổng thống Vance sẽ tiếp tục sử dụng các biện pháp gây áp lực khác, chẳng hạn như những tuyên bố mơ hồ, các chuyến thăm không chính thức đến Greenland và các công cụ kinh tế”, ông Andreas Oesthagen, một nhà nghiên cứu cấp cao về chính trị và an ninh Bắc Cực tại Viện Fridtjof Nansen ở Oslo, nói với Reuters.

Các cuộc thăm dò ý kiến cho thấy gần như toàn bộ người dân Greenland phản đối việc trở thành một phần của Mỹ.

Ngày 27/3, người dân Nuuk cắm cờ Greenland lên tuyết và đặt một tấm biển bằng tiếng Anh với dòng chữ “Đất của chúng tôi. Tương lai của chúng tôi”.

Thu Loan

Theo Reuters