Phòng bệnh viêm đường hô hấp dưới do RSV cho nhóm trẻ có nguy cơ cao

Kháng thể đơn dòng là chìa khóa giúp bảo vệ sức khỏe của trẻ ngay từ những năm đầu đời.

RSV là một trong những tác nhân hàng đầu gây ra các bệnh đường hô hấp như viêm phế quản, viêm tiểu phế quản, viêm phổi… ở trẻ nhỏ. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) thống kê, mỗi năm có hơn 3,6 triệu ca nhập viện và khoảng 100.000 ca tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi do RSV.

Giáo sư, Tiến sĩ Ngô Quý Châu, Chủ tịch Hội Hô hấp Việt Nam, Phó Tổng Giám đốc chuyên môn Bệnh viện đa khoa Tâm Anh, cho biết, RSV có thể lây lan mạnh mẽ qua giọt bắn đường hô hấp hoặc tiếp xúc với bề mặt nhiễm virus.

Trẻ càng nhỏ tuổi, nhất là trẻ có tiền sử sinh non hoặc có bệnh nền như tim bẩm sinh, loạn sản phế quản phổi... nguy cơ mắc bệnh và gặp biến chứng càng cao. Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, các bệnh do RSV gây ra có thể tiến triển nặng, khiến trẻ bị suy hô hấp, xẹp phổi, bội nhiễm vi khuẩn, tràn khí màng phổi, thậm chí tử vong.

"Ước tính, nguy cơ trẻ sinh non bị viêm phổi nặng do RSV cao gấp 3,2 lần so với trẻ sinh đủ tháng. Ở trẻ dưới 24 tháng tuổi mắc bệnh tim bẩm sinh có ảnh hưởng huyết động, nguy cơ nhập viện do nhiễm RSV tăng từ 2,7-5 lần so với trẻ khỏe mạnh. Còn ở trẻ dưới 24 tháng bị loạn sản phế quản phổi, nguy cơ này tăng thêm từ khoảng 12,8-20 lần so với bình thường", bác sĩ Châu cho biết.

Hiện các bệnh do RSV gây ra chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, các phương pháp điều trị chủ yếu là hỗ trợ chống suy hô hấp. Việc kiểm soát bệnh phần lớn dựa vào các phương pháp dự phòng thụ động như giữ vệ sinh cá nhân, tránh tiếp xúc gần với trẻ, đeo khẩu trang, sát khuẩn tay và bề mặt…

Theo bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Văn Toản, Phó Khoa Sơ sinh, những biện pháp này cần thiết nhưng chưa đủ, đặc biệt với nhóm trẻ nguy cơ cao.

Trong bối cảnh này, sự ra đời của kháng thể đơn dòng là chìa khóa giúp bảo vệ sức khỏe của trẻ ngay từ những năm đầu đời.

Theo khuyến cáo của Hiệp hội Nhi khoa Việt Nam và các hướng dẫn quốc tế, nhóm trẻ nên được dự phòng lây nhiễm RSV bằng kháng thể đơn dòng bao gồm: trẻ sinh non dưới 35 tuần và dưới 6 tháng tuổi khi bắt đầu mùa RSV; trẻ dưới 2 tuổi mắc loạn sản phế quản phổi cần điều trị y tế trong 6 tháng gần đây; trẻ dưới 2 tuổi mắc bệnh tim bẩm sinh có rối loạn huyết động.

Liều dùng Palivizumab được khuyến nghị là 15 mg/kg/liều tiêm bắp, tiêm mỗi tháng một lần trong 5 tháng liên tiếp trong mùa dịch RSV. Tại Việt Nam, mùa RSV thường bắt đầu từ tháng 8 đến tháng 4 năm sau ở miền bắc và từ tháng 5 đến tháng 11 ở miền trung và miền nam.

Palivizumab của hãng AstraZeneca là kháng thể đơn dòng giúp phòng ngừa lây nhiễm RSV đầu tiên được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cấp phép sử dụng từ năm 1998. Loại thuốc này đã được chứng minh hiệu quả lâm sàng trong suốt gần 30 năm, tại hơn 100 quốc gia.

Thuốc đã được Bộ Y tế cấp phép sử dụng. Hiện Bệnh viện đa khoa Tâm Anh là đơn vị đầu tiên trong cả nước triển khai tiêm kháng thể đơn dòng Palivizumab nhằm dự phòng bệnh viêm đường hô hấp dưới do RSV cho nhóm trẻ có nguy cơ cao lây nhiễm RSV và gặp biến chứng như trẻ sinh non dưới 6 tháng tuổi, trẻ dưới 2 tuổi có bệnh nền tim bẩm sinh, bệnh phổi mạn tính khi bắt đầu hoặc đang trong mùa dịch.

Ngay sau tiêm, kháng thể đã hiện diện trong máu, hiệu quả phòng bệnh đạt được ổn định sau 2-3 ngày mà không chờ thời gian để tạo miễn dịch tự nhiên.

Tiến sĩ, bác sĩ Trần Đức Hậu, Trưởng Khoa Nhi, Bệnh viện đa khoa Tâm Anh dẫn ra các nghiên cứu tổng hợp từ 161 nghiên cứu trong 20 năm cho thấy, sử dụng kháng thể đơn dòng Palivizumab giúp giảm tới 68% nguy cơ nhập viện ở trẻ sinh non dưới 35 tuần tuổi, 65% ở nhóm trẻ có bệnh tim bẩm sinh ảnh hưởng huyết động và 53% ở trẻ bị loạn sản phế quản phổi mà không gây ra phản ứng nghiêm trọng sau tiêm.

Tại Bệnh viện đa khoa Tâm Anh, việc tiêm kháng thể đơn dòng Palivizumab được triển khai đầu tiên trên trẻ sinh non. Trong đó có những bé sinh non ở tuần 26, cân nặng lúc sinh thấp (750 gram), trẻ vừa có bệnh tim bẩm sinh, vừa bị loạn sản phế quản phổi, chưa cai thở oxy. Trong thời điểm lưu hành RSV, các bé được tiêm dự phòng kháng thể đơn dòng và theo dõi sau tiêm 30 phút. Bác sĩ ghi nhận sức khỏe của các bé sau tiêm đều ổn định.

MẠNH TRẦN